Narbona
![]() |
Vila d'Occitània | ![]() |
Narbona
Narbonne | |||||
---|---|---|---|---|---|
![]() | |||||
D'esquèrra a drecha, de naut en bas: Lo pargue dels espòrts e de l'amistat ; las Dònas de França; lo palais dels Arquevesques; la catedrala Sant Just e Sant Pastor; la mediatèca centrala e l'esplanada André Malraux; una òbra al Pargue dels espòrts e de l'amistat; lo palais de justícia; lo pont Voltaire; lo teatre; la plaça de l'Ostal de la comuna; lo pont dels Mercands amb vista sul palais dels Arquevesques, la catedrala Sant Just e Sant Pastor de Narbona e la canal de la Robina; los Mercats Centrals; lo palais dels Espòrts, de las Arts e del Trabalh; l'Espaci de Libertat; la via Domicia; la gara SNCF; la fresca en omenatge a Charles Trenet, nascut a Narbona; una vista aeriana del centre-vila ; l'anciana glèisa Nòstra Dòna de La Morguiá, uèi musèu lapidari. | |||||
| |||||
| |||||
Geografia fisica | |||||
| |||||
Coordenadas | 43° 11′ 01″ N, 3° 00′ 15″ E | ||||
Superfícia | 172,96 km² | ||||
Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
285 m 13 m 0 m | ||||
Geografia politica | |||||
País | Lengadòc ![]() | ||||
Parçan | Narbonés | ||||
Estat | ![]() | ||||
Region 76 |
Occitània ![]() | ||||
Departament 11 |
Aude ![]() | ||||
Arrondiment 113 |
Narbona (capluòc) | ||||
Canton 1111, 1112, 1113 |
Caplòc de 3 cantons (abans 2015, burèu centralizator de 3 cantons (dempuèi 2015) | ||||
Intercom 241100593 |
Lo Grand Narbona (residéncia) | ||||
Cònsol | Bertrand Malquier (2023-2026) | ||||
Geografia umana | |||||
Populacion Populacion totala (2018) |
55 375 ab. ![]() 56 550 ab. | ||||
Densitat | 305,28 ab./km² | ||||
Autras informacions | |||||
Gentilici | narbonés, narbonesa | ||||
Còde postal | 11100 | ||||
Còde INSEE | 11262 | ||||
www.narbonne.fr |
Narbona (prononciat [nar'buno̞]; Narbonne en francés) es una vila lengadociana, situada dins lo departament d'Aude e la region administrativa d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon. Es localizada pròche la Mar Mediterranèa, entre Besièrs e Perpinhan. Es traversada pel canal de la Robina, que foguèt integrada al patrimòni mondial de l'umanitat de l'UNESCO en 1996. A l'epòca romana, donèt son nom a la Gàllia narbonesa.
Geografia[modificar | modificar la font]
Geograficament, es enrodada pel Massís de la Clapa a l'oèst, Corbièras a l'èst, e los estanhs de Bajas e Sijan al sud.

Perimètre del territòri[modificar | modificar la font]
Toponimia[modificar | modificar la font]
Las fòrmas ancianas son Narba, al sègle VI ab.-J-C, Narbon, Narbo Martius, al primièr sègle, Narbona en 1148. Lo nom es benlèu ibèr o aquitanic e la rasic nar-, aplicada a de flumes (Ptolemèu sonava l'Aude Narbon) a benlèu un rapòrt ambe lo nom de la vila [1]. Michel Morvan conferís lo nom de la vila amb la rasic basca *narb- [2].
Istòria[modificar | modificar la font]

La ciutat foguèt fondada pels romans en 118 abans lo Crist. Èra alavetz la Colonia Narbo Martius del nom del cònsol roman Quintus Marcius Rex. Narbona èra situada a la crosada de doas estradas romanas importantas: la via Domícia, e la via Aquitània. Se pensa que lo nom Narbo poiriá èsser un toponim cèlta o ibèr Narbo.
Pus tard, en 45 abans lo Crist, Juli Cesar installèt a Narbona los veterans de la Xena legion. Puèis, en 27 abans lo Crist, l'emperaire August faguèt una visita a la ciutat e 5 ans pus tard ne fasiá la capitala de la província romana de la Gàllia Narbonesa. Siaguèt entrò la fin de l'Antiquitat romana una de las ciutats pus importantas de Gaula. Segon Estrabon n'èra la primièra. Durant los dos primièrs sègles de l'èra crestiana sa superficia èra vesina de 100 ectaras, çò que laissa pensar que sa populacion èra pròcha de 35 000 abitants.
Aprèp sa destruccion en 145 per un incendi accidental, Antonin lo Piós faguèt reconstruire Narbona en 160 e espandiguèt puèi la ret rotièra de la Narbonesa.
La ciutat declinèt durant l'Antiquitat tardiva. L'encencha, que probablament data de la fin del sègle III, sonque delimitava 16 ha. En 462, Narbona siaguèt integrada al reiaume visigòt de Tolosa.
Al començament del sègle VI, siaguèt Narbona brèvament la capitala dels visigòts qu'èran estats vençuts a la batalha de Vouillé (507) pels francs de Clovís. Gràcias a l'ajuda militara dels ostrogòts de la peninsula italica, los visigòts del rei Amalric servèron Septimània e Narbona. Amalric i siaguèt puèis assassinat en 531. Jol règne del rei Teudis (531-548), la ciutat siaguèt pas pus la capitala dels visigòts.
A partir de 719, foguèt conquistada per las tropas araboberberas musulmanas dels Omeias vengudas de la Peninsula Iberica e dirigidas pel tresen governaire d'Ispània, al-Samh. Se nomenava alara Arbona.
Administracion[modificar | modificar la font]
Division administrativa[modificar | modificar la font]
Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la ciutat de Narbona èra devesida en tres cantons :
- Lo canton de Narbona-Èst, format d'una part de Narbona (18 710 abitadors).
- Lo canton de Narbona-Oèst, format d'una autra part de Narbona (17 673 abitadors) e de las comunas de Bisanet, Canet d'Aude, Marcorinhan, Montredond de las Corbièras, Mossan, Nevian, Raissac d'Aude e Viladanha (siá un total 26 665 abitadors).
- Lo canton de Narbona-Sud, format d'una terça part de Narbona (14 656 abitadors) amb la comuna de Bajas (siá un total 15 496 abitadors).
Narbonne es ara devesida en 3 cantons, diferents dels cantons anteriors :
- Lo canton de Narbona-1, format d'una partida de Narbona (20 177 abitants en 2014) e de las comunas de Bisanet, Montredond de las Corbièras, Nevian e Viladanha (siá 24 958 abitants en 2014).
- Lo canton de Narbona-2, format d'una partida de Narbona (14 041 habitants en 2014) e de las comunas de Bajas e Grussan (siá 19 785 abitants en 2014).
- Lo canton de Narbona-3, format d'una partida de Narbona (18 637 habitants en 2014).
Demografia[modificar | modificar la font]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
9 050 | 9 086 | 9 464 | 9 940 | 10 246 | 10 762 | 11 907 | 11 427 | 13 066
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
14 300 | 16 062 | 17 172 | 17 266 | 19 968 | 28 134 | 29 702 | 29 566 | 27 824
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
28 852 | 27 039 | 28 173 | 28 956 | 29 841 | 31 909 | 30 047 | 29 975 | 32 060
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
33 891 |
38 441 |
39 342 |
41 565 |
45 849 |
46 510 |
50 776 |
51 306 |
51 005 52 252 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
51 227 52 625 |
51 039 52 489 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE ![]() |
- En 2018 la populacion èra de 55375 abitants e la densitat èra de 320,16 ab/km².
Luòcs e monuments[modificar | modificar la font]


Personalitats[modificar | modificar la font]
- Charles Trenet, cantaire.
- Joan Josèp Cassanea de Mondonvila, compositor barròc e violonista.
Espòrt[modificar | modificar la font]
Véser tanben[modificar | modificar la font]
Ligams extèrnes[modificar | modificar la font]
- Narbona sul site de l'Insee
- (oc) Narbona : canal de la Robina - Occitanica eAnem / CIRDOC
- (oc) Narbona : la granhòta de Sant Pau - Occitanica eAnem / CIRDOC