Acuèlh
Lutz sus...

Saturne es la seisena planeta dau Sistèma Solar en distància au Soleu situada entre Jupitèr e Uranus. Es la segonda per òrdre d’importància après Jupitèr. Aisadament visibla a uelh nus, foguèt probablament descubèrta durant la Preïstòria car èra ja coneguda durant l’Antiquitat. Son nom vèn dau dieu roman Saturne. Es un gigant gasós que fa partida dei planetas exterioras (tanben nomenadas jovianas per lor entretòc amb Jupiter). L’aspècte mai caracteristic de Saturne son seis anèus brilhants. Lo premier que leis observèt foguèt Galileo Galilei en 1610 mai la bassa inclinason deis anèus e la qualitat marrida de son telescòpi li faguèron pensar, au començament, que se tractava de grandei lunas. En 1659, Christiaan Huygens, amb de mejans d'observacion melhors, poguèt n’observar clarament. En 1859, James Clerk Maxwell demostrèt matematicament que leis anèus podián pas èsser un objècte unic mai que devián èsser l'agropacion de milions de particulas pichonas. Saturne a al mens 83 satellits naturaus, entre lei quaus se remarca Titan, l’unic satellit dau Sistèma Solar amb una atmosfèra importanta.
O sabiatz?

- Un aristocrata d'Auvèrnhe, Gilbèrt dau Motier de La Faieta (imatge), foguèt un general dins las doas revolucions americana e francesa.
- Lo lògo de l’OGC Niça pòrta en occitan Despì 1904 solament despuèi 2013.
- L’Encyclopaedia occitanica es pas una enciclopèdia.
- Lo grop de death metal Gojira que s’aperava Godzilla a sa creacion a Ondres, en Gasconha.
- Argentina a quatre noms egalament oficials: Nacion argentina, Províncias unidas del Riu de la Plata, Republica argentina e Confederacion argentina.
- D'un biais indirèct, la vila de Marselha auriá donat son nom a l’ouzo.
- L’estau de la comuna d’Embèrt z-es redond.
Nòvas

- 6 de julhet: Jennifer Geerlings-Simons es elegida presidenta de Surinam. (imatge)
- 2 de julhet: Christophe Mirmand es nommat ministre d’estat de Mónegue. Deu dintrar en foncion lo 21.
- 22 de junh: lo vilanovés Ousmane Dieng ven campion de l'NBA amb l'Oklahoma City Thunder.
- 5 de junh: Philippe Mettoux es nommat ministre d’estat de Mónegue, mas deu renonciar lo 27.
- 3 de junh: I Chemiòn es elegit president de la republica de Corèa.
- 31 de mai: Josep-Lluís Serrano Penchenat ven evesque d'Urgel e coprince d'Andòrra.
- 27 de mai: Patrici Pojada es elegit president de l’Institut d'Estudis Occitans. (imatge)
- 25 de mai: acòrdi del Reialme Unit pel retorn de las illas Chagas a Maurici.
- 18 de mai: Nicușor Dan es elegit president de Romania.
- 13 de mai: morís l’ancian president d’Uruguai José Mujica.
- 8 de mai: Leon XIV es elegit papa.
- 3 de mai: Jean-Lucien Savi de Tové es eligit president de Togo.
- 2 de mai: Lee Ju Ho es nomenat primièr ministre e president per interim de Corèa del Sud.
- 21 d'abril: morís lo papa Francés.
- 1èr d'abril: Denise Bronzetti e Italo Righi venon capitanis regents de Sant Marin.
- 28 de març: Mike Eman ven primièr ministre d'Aroba.
- 28 de març: Jens-Frederik Nielsen ven primièr ministre de Groenlàndia.
- 21 de març: Netumbo Nandi-Ndaitwah ven presidenta de Namibia.
- 17 de març: Stuart Young ven cap del govèrn de Trinitat e Tobago.
- 14 de març: Mark Carney ven cap del govèrn de Canadà.
- 13 de març: Konstantinos Tasoulas ven president de Grècia.
- 3 de març: Christian Stocker ven cap del govèrn d’Àustria.
- 1 de març: Yamandú Orsi ven president d’Uruguai.
- 23 de febrièr: la drecha se ganha las eleccions legislativas en Alemanha.
- 20 de febrièr: l’estat soís reconeis que son programa Hilfswerk für die Kinder der Landstrasse foguèt un crimi contra l’umanitat.
- 14 de febrièr: morís l’occitanista Gustau Aliròl. (imatge)
- 12 de febrièr: après la demission de Klaus Iohannis, Ilie Bolojan ven president de Romania per interim.
- 11 de febrièr: morís Andrieu Neyton.
- 6 de febrièr: morís l'escrivan e jornalista asturian Damián Barreiro.
- 5 de febrièr: lo prince Rahim ven lo cinquen Aga Khan.
- 3 de febrièr: Bart De Wever ven cap del govèrn de Belgica.
- 30 de genièr: Rosario Murillo ven copresidenta de Nicaragua.
- 26 de genièr: moreish Nicolas Florian ancian maire de Bordèu.
- 23 de genièr: Micheál Martin ven tornar primièr ministre d’Irlanda.
- 20 de genièr: comença lo segond mandat presidencial de Donald Trump.
- 17 de genièr: morís lo ministre d'estat del Mónegue Didier Guillaume.
- 15 de genièr: Daniel Chapo ven president de Moçambic.
- 10 de genièr: Alexander Schallenberg ven cancelièr interimari d’Àustria.
- 9 de genièr: Joseph Aoun ven president de Liban.
- 8 de genièr: Alcide Ponga es elegit cap del govèrn de Canaquia.
- 7 de genièr: John Mahama ven president de Ghana.
- 3 de genièr: morís La Chunga.
- 2 de genièr: Jenniffer González ven governadora de Boriquen.
- 1 de genièr: Karin Keller-Sutter ven presidenta de Soïssa.
- 29 de decembre de 2024: morís lo rèirepresident american Jimmy Carter.
- 13 de decembre: Francés Vairon que vad purmèr ministre de l’estat francés.
- 12 de decembre: Cabdiraxmaan Maxamed Cabdillaahi Cirro ven president de Somaliland.
- 8 de decembre: tomba lo regim sirian.
- 6 de decembre: morís l'istorian Jean-Pierre Rioux, un especialista de Joan Jaurés.
- 5 de decembre: morís lo poèta Jacques Roubaud, afogat dels trobadors.

Meta-Wiki Coordinacion de totes los projèctes* |
Wikiccionari Diccionari universal |
Wikinews Actualitats liuras* | |||||
Wikilibres Ensemble de tèxtes pedagogics |
Wikiquote Recuèlh de citacions* |
Wikisource Bibliotèca universala | |||||
Wikiversitat Comunautat pedagogica dobèrta* |
Wikispecies Inventari del vivent* |
Wikimedia Commons Banca de donadas multimèdia* |
*Projècte sens version en occitan o parcialament traduit