Agde
Pels articles omonims, veire Ate/Agde (omonimia). |
Vila d'Occitània |  |
|
Agde |
||
|---|---|---|
 |
||
| Las ajustas subre Erau davant la catedrala d'Agde. | ||
|
||
| Geografia fisica | ||
|
||
| Coordenadas | 43° 18′ 39″ N, 3° 28′ 33″ E | |
| Superfícia | 50,90 km² | |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
110 m 7 m 0 m |
|
| Geografia politica |
||
| País | Lengadòc |
|
| Estat |  França |
|
| Region 76 |
Occitània |
|
| Departament 34 |
Erau  |
|
| Arrondiment 341 |
Besièrs |
|
| Canton 3401 |
Agde |
|
| Intercom 243400819 |
Comunautat d'aglomeracion Erau Mediterranèa |
|
| Cònsol | Gilles d'Ettore (2014-2020) |
|
| Geografia umana | ||
| Populacion Populacion totala (2013) |
25 253 ab.
 ab. |
|
| Densitat | 496,13 ab./km² | |
| Autras informacions | ||
| Gentilici | dagdenc -a, agatenc -a, agadòi -a, agadés -a[1] | |
| Còde postal | 34300 | |
| Còde INSEE | 34003 | |
Agde ([ˈate]) (i a atanben la forma poetica e sabenta Agata) es una vila occitana de Lengadòc, en riba de la mar Mediterranèa. Aquesta comuna se situa dins lo departament d'Erau e la region administrativa d'Occitània. Foguèt capitala d'Agadés, lo vescomtat d'Agde, creat a la debuta del sègle X.
Lo gentilici es dagdenc -a ([daˈteŋk -ɔ]) o agatenc -a.
Somari
Toponimia[modificar | modificar la font]
Lo nom d'"Agde" deriva de lo de la colonia grèca d'origina, Αγαθή Τύχη (Agate Tiche), la "bona fortuna", o Αγαθή πόλις (Agate Polis), la "bona vila" (Estrabon e Plini). Nom mistic que le primièr tèrme evolucionèt en Agata cap a 678[2], vengut en occitan Agde tre lo Sègle XII, toponim atestat en 1107 e représ a l'identic en francés[3].
« Brescon » es un toponim que ven del grèc Blascon (Βλασκών νεσος), atestat pels geografs grècs (Estrabon, Ptolemèu) e que podriá derivar d'una raiç feniciana[4].
Geografia[modificar | modificar la font]
La comuna d'Agde se situa sul litoral lengadocian dins lo fons del golf del Lion, a las bocas del riu Erau. Per çò qu'es de las vilas màgers del país Agde se tròba a 24 km a l'èst de Besièrs, qu'es lo capluòc de son arrondiment, a 24 km a l'oèst de Seta e a 52 km al sudoèst de la capitala departamentala e regionala Montpelhièr.
Lo territòri de la comuna es pro ample qu'ocupa mai de 5 000 ectaras e s'espandís aperaquí sus 9 km d'èst en oèst e de nòrd a sud. Las comunas vesinas son Marselhan a l'èst, Floreçac al nòrd, Bessan al nordoèst e Viàs a l'oèst.
Istòria[modificar | modificar la font]
Se pensa generalament que los primièrs pòbles qu'ocupèron lo país d'Agde foguèron los ligurs e los ibèrs, e que cap al sègle III abans Crist, s'i installèron de cèltas, los vòlcas tectosages.
Pasmens lo nom d'Agde, derivat del grèc Αγαθή Τύχη ("bon astre") o mai Αγαθή πόλις ("bona vila"), ven de l'implantacion dins l'airal de focèus venguts de Marselha a l'entorn del sègle VII abans Crist, pr'aquò venguèt pas colonia de la ciutat focèa fins a 400 abans Crist. La prosperitat de la vila demesiguèt en epòca romana subretot a partir de la construccion de la via Domícia que passava mai al nòrd.
Cap a 475, Agde foguèt presa pels visigòts e puèi aquel periòde de dominacion visigotica durèt aperaquí tres sègles, fins que foguèt destrantalhada per l'invasion musulmana, durant lo sègle VII.
En 506, jol règne del roi visigòt Alaric II, se faguèt dins la glèisa de Sant Andrieu lo concili d'Agde que presidiguèt Sant Cesari d'Arle.
Las tropas sarrasinas, menadas pel general Zama, agarriguèron las tèrras litoralas occitanas e, aprèp l'ocupacion de Narbona en 720, s'apoderèron d'Agde en 725. La vila foguèt atacada puèi e destrucha en 737 pel guerrièr franc Carles Martèl.
En 859, Agde foguèt victima dels pilhatges dels vikings menats per Hasting, que venián de Nantas e avián ivernat en Camarga.
Administracion[modificar | modificar la font]
Demografia[modificar | modificar la font]
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 6 744 | 6 744 | 7 639 | 7 726 | 8 202 | 8 230 | 8 251 | 8 884 | 9 115 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 9 439 | 9 747 | 9 586 | 8 829 | 8 251 | 8 170 | 8 446 | 7 389 | 8 478 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 9 533 | 8 435 | 9 265 | 8 325 | 9 360 | 9 605 | 9 242 | 7 592 | 7 897 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 8 751 |
10 184 |
11 605 |
13 107 |
17 583 |
Cercar |
21 293 |
21 104 |
22 487 22 929 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 24 031 24 457 |
24 567 24 972 |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Luòcs e monuments[modificar | modificar la font]
-
Lo riu Erau en Agde.
Personalitats ligadas amb la comuna[modificar | modificar la font]
- Baltasar Floret (1791-1871), escrivan e lingüista occitan.
- Joan Fèlix (1885-1968), cònsol d'Agde de 1919 a 1944 e deputat d'Erau (de 1918 a 1928 e de 1932 a 1936).
Vejatz tanben[modificar | modificar la font]
Ligams extèrnes[modificar | modificar la font]
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ Pichòt Talamus de Montpelhièr
- ↑ Ernèst Negre, Toponymie générale de la France - Pagina 287
- ↑ Albert Dauzat e Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des noms de lieux en France, Ed. Larousse, 1968, p. 1674.
- ↑ Charles Lenthéric, Les villes mortes du golfe du Lion, éd. Jean de Bonnot, 1989, p. 212.
.svg){kind=small}
