Lunèl
|
Vila d'Occitània | 
|
|
Lunèl | ||
|---|---|---|
 | ||
| La comuna. | ||
| ||
| ||
| Geografia fisica | ||
| ||
| Coordenadas | 43° 40′ 40″ N, 4° 08′ 10″ E | |
| Superfícia | 23,09 km² | |
| Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
53 m 5 m 2 m | |
| Geografia politica | ||
| País | Lengadòc  | |
| Estat |  França | |
| Region 76 |
Occitània  | |
| Departament 34 |
Erau  | |
| Arrondiment 343 |
Montpelhièr | |
| Canton 3417 |
Lunèl (capluòc, puòi burèu centralizator) | |
| Intercom 243400520 |
CC dau País de Lunèl (residéncia) | |
| Cònsol | Pierre Soujol (2020-2026) | |
| Geografia umana | ||
| Populacion Populacion totala (2018) |
26 273 ab.  26 522 ab. | |
| Densitat | 1 082,98 ab./km² | |
| Autras informacions | ||
| Gentilici | Lunellois, Lunelloises (en francés) | |
| Còde postal | 34400 | |
| Còde INSEE | 34145 | |
.svg)
Lunèl [lyˈnɛl] (pron. locala: [lø̞ˈnɛl]; en francés Lunel, e Lunèu en forma provençalizanta) es una vila occitana de 26 000 abitants situada a la termièra del departament d'Erau e la region d'Occitània a ras del riu de Vidorle que dissepara lo departament d'Erau de Gard.
Los abitants son los pescalunas o luneleses. Aquel escais a son origina dins una legenda que conta cossí qualqu'un de la vila que pensava que la luna s'èra negada, la volguèt pescar amb un panièr traucat. Existís una cançon sus aquela legenda.
Recentament una estatua que representa aqueste personatge es estada bastida al Cors Gabriel Péri.
Geografia[modificar | modificar la font]
La comuna se situa a 25 km a l'èst de Montpelhièr e a 25 km al sud-oèst de Nimes (departament de Gard) traversada per la rota nacionala RN113.
Sus la riba drecha de Vidorle, qu'es del departament d'Erau, son territòri es constituit principalament d'una plana alluviala entre la plana de Mauguiò e la de la dicha Pichòta Camarga. Aquesta plana aculhís d'activitats viticòlas e arboricòlas, coma tanben la vila de Lunèl. Lo sud es cada còp mai umid dau mai s'es mai a ras de las localitats de Marsilhargues e de Sant Nazari de Pesan. A nòrd, començan los tucs de la garriga que a son pè se trapa lo canal d'irrigacion del Bas Ròse-Lengadòc que permetèt lo desvolopament de l'activitat fruchièra dins aquesta partida orientala d'Erau.
Administrativament, la comuna es limitròfa de Saturargues e Vilatèla al nòrd, Vidorle, Galargues e Aimargues (Gard) al nòrd-èst, Marsilhargues a l'èst e al sud, Sant Nazari de Pesan e Sant Just al sud-oèst, e Lunèl Vièlh a l'oèst. Totas aquestas localitats fan partida del canton de Lunèl.
Toponimia[modificar | modificar la font]
Las fòrmas ancianas son : castro de Lunello infra muros en 1096, apud castrum Lunel en 1116-20, mansum de Lunello en 1152, ad Lunellum en 1153, foro Lunelli en 1154, ecclesiam S. Marie de Lunello castro en 1161, de Novicio et Lunello novo, de Lunello et Novicio, sense data [sègle XII ?), in castello Lunelli, a Lunello en 1197, dominus Lunelli en 1253, priore Lunelli en 1296, Beate Marie de Lunello en 1324, ecclesie de Lunello novo en 1331, prior ecclesie Beate Marie de Lunello en 1332, apud Lunellum novum, ville Lunelli en 1338, archidiaconus Lunelli, prior de Lunello Novo en 1392, en nostre dite ville de Lunel en 1414, Lunel Neuf en 1526, Lunelli en 1529, Lunel en 1570, 1613, 1622, 1648, Lunel la ville en 1668-69, Lunel ville en 1740-60, Lunelville corregit en Lunel en 1740-60, Lunel la Ville en 1770-1771 (mapa de Cassini), Lunel en 1771[1].
Segon Dauzat, Lunèl ven probablament dau nom gallic d'òme Lunus, amb lo sufixe -ellum; Dauzat compara amb Vichel, format tanben d'un nom de persona amb lo meteis sufixe[2] desacostumat; segon Hamlin, Lunèl ven probablament pas dau nom de persona Lunus; res permet pas tanpauc de supausar un ligam amb lo mot latin luna « luna » , ni per las tradicions (cf. la traduccion medievala ebraïca Yarh « luna » (Roblin, 3n Congrès Internacionau de Toponimia e d'Antroponimia, III, p. 766); Lunèl es pas tanpauc un derivat dau mot preceltic *lòna (ipotèsi de Berthelé). Es evident per l'autor que Lunèl èra a l'origina lo nom de Lunèl Vièlh; las doás localitats aurián en gròs una importància egala au mens dempuòi l'Edat Mejana e datarián probablament totas doás de l'epòca galloromana. I a d'autras localitats dau nom de Lunel o Luneau. Hamlin imagina un mot prelatin, benlèu gallic, *lunello-, benlèu de sens idronimic[1].
Istòria[modificar | modificar la font]
Se sap pas exactament quora Lunèl foguèt fondat mas se sap qu'en 888 la vila foguèt erigida en baroniá qu'agropava tretze vilatges. A l'entorn de l'an 1000, èra proprietat de Bernat d'Andusa, baron de Sauva que la cediguèt puèi a la familha dels Gaucelm, los senhors de Lunèl. Foguèt pas qu'en 1295 que passèt jos lo poder del Rei de França. A l'Edat Mejana, i aviá a Lunèl una comunitat jusieva fòrça activa, amb una escòla de medecina. Centre d'erudicion important, la vila comencèt a declinar amb lo forabandiment dels jusieus pel rei de França aperaquí cap a l'an 1300. Lunèl coneguèt de periòdes de lucha constanta pendent lo sègle XVI per sa situacion geografica entre catolicisme e protestantisme que totas doas comunitats convivián dins la vila. En 1632, en seguida de la patz d'Alès, las fortificacions foguèron desrocadas. Un sègle mai tard, en 1728, s'acabèron las òbras d'un canal e d'un pòrt que religava Lunèl al litoral. Aquesta construccion, utilizada pendent gaireben dos sègles, foguèt tapada en part tre 1941 e 1972 per sa manca d'utilitat.
Administracion[modificar | modificar la font]
Demografia[modificar | modificar la font]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 6 385 | 6 639 | 6 392
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - | - | - | - | 8 315 | - | - | - | -
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| - | - | 7 730 | - | - | - | - | - | -
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 8 872 |
Cercar |
22 352 |
23 914 |
24 044 |
24 417 24 652 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| 24 923 25 159 |
25 277 25 509 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- En 2018 la populacion èra de 26273 abitants e la densitat èra de 1 137,85 ab/km².
Luòcs e monuments[modificar | modificar la font]
- Una reproduccion de l'Estatua de la Libertat èra estada crompada per la vila de Lunèl. Aquela miniatura foguèt fonduda pendent la Segonda Guèrra Mondiala. Una nòva Estatua de la Libertat foguèt installada a la dintrada de Lunèl (Plaça de la Republica) fa qualques annadas.
- Lo fons Medard es una rica colleccion servada dins la Bibliotèca de Lunèl.
Personalitats nascudas a Lunèl[modificar | modificar la font]
- Samuel ibn Tibbon, filosòf e mètge jusieu del sègle XII
- En Astruc de Lunèl, rabin del sègle XIII
- Lo trobador Folquet de Lunèl (nascut cap a 1244 e mòrt en 1300), autor del Romans de Mondana Vida e d'autras òbras mens importantas.
- Lo cineasta Louis Feuillade nasquèt a Lunèl lo 19 de febrièr de 1873. Es lo creador de Fantomàs, e tanben de Les Vampires. Lo licèu de la vila pòrta son nom en omenatge.
- L'escrivan Loís Abric (1886-1953), autor de maitas òbras escrichas mai que mai en grafia mistralenca.
Ligams extèrnes[modificar | modificar la font]
- Sit de la comuna de Lunèl, en francés
- Sit de J.F. Brun sus Lunèl, en occitan
- Sit del muscat de Lunèl, en francés
 |
|
Nòtas[modificar | modificar la font]
- ↑ 1,0 et 1,1 Frank R. Hamlin, Toponymie de l'Hérault, Dictionnaire Topographique et Étymologique, Éditions du Beffroi e Études Héraultaises, 2000, p. 222-223
- ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 417, a Luneau
.svg){kind=small}
