Asilha lo Comtal

Vilatge d'Occitània

Azilha lo Comtal
Azille

Vista d'Asilha.

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

43° 16′ 41″ N, 2° 39′ 30″ E

Superfícia

23,33 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

120 m
86 m
39 m

Geografia politica

Lengadòc

França

Lo Naut Menerbés (Peiriac de Menerbés abans 2015)

Intercom
200035715

Carcassona Agló

Cònsol

Georges Saliège
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

1 129 ab.

Evolucion de la populacion

1 152 ab.

Densitat

50,19 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

11700

Còde INSEE

11022

Asilha lo Comtal^[1], ancianament Asilhan lo Comtal ^[2] o Asilha (Azille en francés) es una comuna lengadociana de Menerbés situada dins lo departament d'Aude e la region d'Occitània, ancianament de Lengadòc-Rosselhon.

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

Comuna del Menerbés situada al pè de la Montanha Negra dins l'AOC Vin del país de las Costièras de Peiriac.

Toponimia[modificar | Modificar lo còdi]

Las fòrmas ancianas son In villa Asiliano Superiore territorii Narbonensis, en 878, Azilianum, en 1120, Asellanum, en 1177, Sanctus Andreas de Asilhano, en 1228, Asillianum Magnum, en 1234, Asilan lo Contal, al sègle XIV, Arilhan, en 1406, Azilha, en 1408, Asillan, en 1528, Azille le Comtal en Minervois, en 1582, Auxilianum, Comitatus titulo, en 1587, Azilhan le Contal, en 1589, Asille, en 1591, Azillie, en 1595, Azilan, en 1595, Azillan le Comtal, en 1639, Azille, al sègle XVIII, etc. La prononciacion es Azilho (grafia de l'abat Savartés) ^[3], doncas [a'ziʎɔ].
Asilha ven d'un nom latin d'òme, Acilius, ambe'l sufixe -anum (Acilianus pres absoludament segon los Féniés, que copian Negre). L'accent a reculat ^[4]^,^[5] (Asilhan > Asilha), coma sovent dins l'airal e la marca del reculament dins los tèxtes data del sègle XVI (mès benlèu que comencèt abans), çò que se remarca tanben dins plan de cases semblables. Asilha èra una anciana granda proprietat antica qu'aviá per mèstre Acilius. La mencion -lo Comtal sembla pas mai en usatge, mès garda sa valor valorizanta per la comuna.

Sant Andrieu d'Asilha[modificar | Modificar lo còdi]

Es una anciana glèisa parroquiala, ara suprimida. Las fòrmas ancianas son Ecclesia Sancti Andree de Azillano en 1119, Esglise parochielle Sainct André d'Azillan en 1639, Quartier, porte, fontaine de Saint-Andrieu (cadastre), etc ^[6].
Sant Andrieu representa probablament l'apòstol, mes i a tanben d'autres sants.

Sant Estève de Terçan[modificar | Modificar lo còdi]

Es un ancian priorat. Las fòrmas ancianas son Rector de Terciano en 1351, Ecclesia Sancti Stephani de Treiciano en 1360, Annexa de Magdalena, alias ecclesia de Sancto Stephano de Tersans en 1404, Sainct Estienne de Tersan en 1184-1639, Saint Étienne de Tressan en 1706, Saint Étienne en 1781, Tertia entre 1326 e lo sègle XVIII, Terssan (cadastre). L'abat Savartés precisa qu'es una localitat despareguda e fornís d'autras atestacions : Trencianum en 1263, Trucan en 1216-1589 ^[7]^,^[8].
Un nom latin d'òme es seguit del sufixe -anum. Segon las atestacions, poiriá èsser Tertius (Terciano, Tersan, etc) o Terentius (Trencianum, Tressan, etc). Cossí que siá, Terçan (se lo nom es aqueste, perqué sembla remplaçat per Vaissièra) es un nom de proprietat galloromana. Demòra una glèisa preromanica (sègle X) e romanica (sègle XII).

Joaras (nom supausat)[modificar | Modificar lo còdi]

Ara, i a *Joaras le Vièlh, le lac de Joaras (ancianament estanh), d'installacions toristicas, mai que mai sus la comuna d'Olms. Joaras es una anciana comunautat e un ancian priorat del vocable de Sant Pèire. Las fòrmas ancianas son Villa de Aihoaras en 1110, Ecclesia S. Petri de Naigras en 1119, De Najoaras en 1119, Castrum Adjouaras en 1135, Villa de Majoarras en 1215, Ecclesia de Joarris en 1351, Joaras al sègle XIV, S. Petrus de Majoras en 1228-1494, Villa de Noaiarcis..., Noaieriis en 1228-1494, Nazoaras en 1228-1494, De Nozoaras de 1282 al sègle XV, De Najoharas en 1521, Joarras en 1536, Chasteau de Jouares en 1584, Esglise parochielle Sainct Pierre de Jouarres en 1639, Jouars en 1503-1680^[9].
Es un nom diferent de Jouarre, qu'es un diuo-duron, format de diuo (del dieu, donc sacrat) e duron (mercat claus, barrat, donc en general « enclaus », benlèu vilatge fortificat, borg)^[10], pr'amor de la sillaba iniciala de las fòrmas pus ancianas e tanben per la finala en -a. La primièra sillaba es estada eliminada (aferèsi), benlèu per confusion ambe l'apellacion onorifica femenina na o puslèu en dos tempses (n confonduda ambe la fin de en, puèi a confondut ambe la preposicion). Sembla que l'èrra siá simpla, en tot cas al començament (ara ?).

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

A Asilha se trapan de rèstas de las civilizacions de la preïstòria fins a uèi; las tombas per incinerar de l'Edat del Fèrre, (musèu d'Olonzac), la fòrt bèla villa romana de la serrada de Bilherin, que l'estatua del satir Marsias es expausada al Musèu Arqueologic de Narbona, la recenta descobèrta d'una necropòli visigòta.

A l'Edat Mejana, Asilha èra una de las vilas pus grandas de l'archidiocèsi de Narbona.

Sant Julian foguèt lo sèti de l'archipreirat de Menerbés. Al sègle XIV venguèt Asilhan lo Comtal fins al sègle XVI. Vila liura, foguèt administrada per los seus cònsols elegits.

Al començament del sègle XIII, Asilha coneguèt lo catarisme amb un ostal dels Perfèits. En 1289, Eustache de Lévis fondèt, o restaurèt, lo convent dels franciscans fòra los barris. En 1331, sa filha fondèt dins los barris l'Abadiá Reiala de Santa Clara.

La creacion dels departaments faguèt abandonar dos camins importants que passava a Asilha (véser la mapa de Cassini), lo que menava a Lonzac en venent de Rius de Menerbés e tanben faguèt pèrdre d'importància al qu'anava a Asilhanet. Asilha pèrdet aital son ròtle de caireforc e l'essencial de la circulacion generala passa per la D 11 Carcassona-Besièrs e per un camin novèl que s'embranca sus ela, La Redòrta-Rius. Çaquelà, a la fin del sègle XIX, amb l'arribada del tren (linha de Mos a Caunas de Menerbés), lo comèrci e l'industria se desvolopèron per un briu. Empacha pas que, sense tornar a l'Edat Mejana, al sègle XIX, Asilha rivalizava ambe Rius, ara La Redòrta es puslèu pus importanta per la populacion e lo nombre d'emplecs (font : INSEE, comparason). Anciana vila, probablament segonda dins la diocèsi darrèr Narbona, Asilha es venguda un vilatge.

Administracion[modificar | Modificar lo còdi]

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta
junh de 2020	(2026)	Georges Saliège	sense
març de 2001	2020	Philippe Chevrier	divèrs dreta
	2001
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia[modificar | Modificar lo còdi]

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 1171, totala: 1192

1 114

1 373

1 467

1 488

1 498

1 580

1 572

1 636

1 648

1 613

1 680

1 860

1 854

1 970

2 238

2 129

1 941

2 000

2 062

2 107

2 033

2 110

1 960

1 989

1 836

1 564

1 524

1 495

1 441

1 205

1 195

1 052

1 056

1 092

1 116

1 140
1 158

2009

2010

1 164
1 182

1 188
1 204

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2018 la populacion èra de 1129 abitants e la densitat èra de 48,39 ab/km².

Economia[modificar | Modificar lo còdi]

Viticultura: Corbièras

Lòcs e monuments[modificar | Modificar lo còdi]

Vista panoramica d'Asilha al pè de la Montanha Negra.

La glèisa parroquiala de Sant Julian e Santa Basilissa : la glèisa data del sègle XIV (monument istoric). Es d'estil gotic meridional amb nau unica larga.
Sant Estève de Terçan a Vaissièra : Glèisa preromanica
La font Sant Andrieu: giscla dins un edicul gotic del sègle XIV.
L'Abadiá Reiala de Santa Clara: que se'n pòt veire las rèstas sus la plaça de la glèisa.
Lo Convent dels Cordelièrs : destruit
Los barris de l'Edat Mejana : qualques partidas visiblas.
La cava de Joaras e lo castèl viticòla d'estil neorenaissença, a Floris.
Restanca de Joana

Lo cloquièr de 36 mètres.
Pòrta dins los barris.
L'anciana gara.
L'ostal amb decòrs de tèrra cuècha.
Anciana glèisa Sant Estève de Vaissièra (o de Terçan).

Personalitats ligadas a la comuna[modificar | Modificar lo còdi]

L'abat Antòni Savartés, nascut a Asilha en 1854, archivista e istorian d'Aude.
Francois Sangalli, internacional de rugbi de XV.

Véser tanben[modificar | Modificar lo còdi]

Comunas d'Aude

Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]

Asilha sul site de l'Insee

Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]

↑ Thalamus Parvus p. 403
↑ fòrmas ancianas
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 17, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f109.item.texteImage
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 43
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 128
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 367, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f459.item.texteImage
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 383, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f475.item.texteImage
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 443, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f535.item.texteImage
↑ Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 186, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f278.item.texteImage
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 138 e 48, a alto-duron

Portal de Lengadòc

[1] Thalamus Parvus p. 403

[2] òrmas ancianas

[3] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 17, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f109.item.texteImage

[4] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 43

[5] Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 128

[6] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 367, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f459.item.texteImage

[7] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 383, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f475.item.texteImage

[8] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 443, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f535.item.texteImage

[9] Abbé Sabarthès, Dictionnaire topographique du département de l'Aude, 1912, p. 186, legir en linha https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k110095d/f278.item.texteImage

[10] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 138 e 48, a alto-duron

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]