Vejatz lo contengut

Lengas per familha

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
(Redirigit dempuèi Familhas de lengas)

Vaicí una lista (parciala e simplificada) de las lengas naturalas o construchas, vivas o mòrtas, classadas per familhas.

I indicam pas totas las lengas del Mond (seriá impossible tecnicament), mas sonque una seleccion de lengas entre las mai conegudas. Pasmens assajam de mençonar almens totas las lengas vivas d'Euròpa e de la mar Mediterranèa.

Indicam las familhas de lengas mai importantas. La nocion de familha genetica de lengas es descricha mai en detalh dins l'article consacrat a la lingüistica comparada.

Las temptativas de certans lingüistas (diches "omnicomparatistas"), dempuèi la fin del sègle XX, d'acampar certanas familhas de lengas dins de superfamilhas de lengas an pas bailat de resultats definitius ni consensuals fins ara. Aicí las familhas que son pas encara reconegudas largament son indicadas amb la mençon "familha discutida".

Las familhas que se compausan d'una sola lenga recebon la mençon "1 lenga".

Aquesta lista se basa en granda part subre lo libre de sintèsi de Merritt Ruhlen, A guide to the World's languages (Stanford: Stanford University Press, reedicion de 1991, 1a edicion de 1997). Ara per ara, lo trabalh de Ruhlen es la sola sintèsi qu'assaja d'èsser completa e qu'es accessibla, e mai se pòt recebre de criticas. Ruhlen i repren en particular las òbras de classificacion de son mèstre Joseph Greenberg. Totes dos son d'"omnicomparatistas" e de partisans de las "superfamilhas".

La parentat dels grops de la familha khoisan, pausada per Greenberg en 1955, es pus acceptada. Ne vira, en fach, de tres familhas e doas lengas isoladas.

  1. wolòf
  2. pul o folbe o pulaar
  3. serèr
  1. bambara
  2. malinke
  3. diola
  4. kpelle
  5. mende
  1. ewe
  2. akan
  3. ioroba
  4. igbo
  5. efik
  1. swahili
  2. rwanda o kinyarwanda
  3. rundi
  4. shona
  5. xhosa
  6. zolo
  7. còngo
  8. kituba o munukutuba
  9. gikuyu
  1. masalit
  1. for
  2. amdang
  1. nubian
  2. nuer
  3. massai

L'afroasiatic tanben se sonava camitosemitic, mas aquel tèrme es perimit e abandonat.

Las lengas australianas son las lengas dels aborigèns d'Austràlia. Compren un quinzenat de familhas. Entre elas, lo pama-nyungan ocupa gaireben tot lo continent, las autras familhas se concentran dins lo centre-nòrd.

  • grop ongan
  • grop grand andamanés
    • aka-bea
    • akar-bale
    • aka-kede
    • aka-kol
    • oko-juwoi
    • pucikwar
    • aka-cari
    • aka-kora
    • aka-jeru
    • aka-bo

Aquela familha recampa la majoritat de las lengas dichas "papós", en Nòva Guinèa.

  1. miao
  2. yao
  • tai al sens estrech o tailandés
  • lao o laossian
  • shan
  1. atayal
  2. tsou
  3. paiwan
  1. ilokano
  2. magindanao
  3. tagalòg o pilipino o filipino
  4. cebuano
  5. macassarés
  6. malgash
  1. malai o indonesian
  2. balinés
  3. sondanés
  4. aceh
  5. javanés
  1. kurukh
  2. tamol
  3. canarés
  4. telogo
  5. malaialam
  6. brahui
  7. tolo
  1. òsc (estench)
  2. sabèl (estench)
  3. ombrian antic o ombre antic (estench)
  4. falisc (estench)
  5. latin
Lengas romanicas o lengas latinas, venent del latin
[modificar | Modificar lo còdi]
  1. occitan
  2. catalan
  3. galègoportugués: galician e portugués
  4. castelhan o espanhòl
  5. aragonés (sa classificacion dins l'espanhòl es discutida)
  6. leonés
  7. mossarabi (estench)
  8. francés o lenga d'oïl
  9. francoprovençal o arpitan
  10. romanch
  11. ladin
  12. friolan
  13. italian
  14. nòrd-italian o italian septentrional o padan (sa classificacion dins l'italian es discutida)
  15. còrs (sa classificacion dins l'italian es discutida)
  16. sarde
  17. dalmata (estench)
  18. romanés
  19. aromanés (sa classificacion dins lo romanés es discutida)
  1. ligur antic (estench)
  1. gallés o gal (de Gàllia) (estench)
  2. leponci o lepontic (estench)
  3. celtibèr (estench)
  1. breton
  2. cornic
  3. galés (del País de Galas)
  1. gaelic manx
  2. gaelic irlandés
  3. gaelic escocés
  • Germanic occidental
  1. anglés
  2. frison
  3. bas-alemand o bas-saxon
  4. neerlandés
  5. afrikaans
  6. aut alemand o alemand
  7. yiddish
  8. francic (platt lorenc)
  • Germanic nordic o escandinau: lengas venent del noroèc (estench)
  1. islandés
  2. feroés
  3. norvegian
  4. danés
  5. suedés
  • Germanic oriental (estench)
  1. gotic (estench)
  2. vandal (estench)
  1. leton
  2. lituan o lituanian
  3. prussian ancian (estench)
  • Eslau occidental
  1. cashob
  2. eslovinç (estench)
  3. sorab o lusacian o sèrbe de Lusàcia o vende
  4. polonés
  5. eslovac
  6. chèc
  • Eslau oriental
  1. rus
  2. bielorús
  3. ucraïnian o ucraïnés
  • Eslau meridional
  1. eslovèn
  2. sèrbocroat: croat, bosnian e sèrbe
  3. bulgar: bulgar e macedonian
  1. itita (estench)
  2. luwita (estench)

Agni-kuchi o tokharian (estench)

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. agni (estench)
  2. kuchi (estench)
  1. avestic (estench)
  2. sogdian (estench)
  3. zaza
  4. gorani
  5. curd
  6. lor
  7. persan o pèrsa (inclusent lo tatgic e lo dari)
  8. balochi
  9. mazandarani
  10. guilani
  11. ossèt < alan (estench) < sarmata (estench) < scita (estench)
  12. pashto o pathan o afgan
  1. nenètz
  2. enètz
  3. selqup
  4. nganasan
  1. lapon
  2. finés o finlandés (dont: carelian)
  3. estonian
  4. livonian
  5. vèpse
  6. vòt
  7. còmi o zirian
  8. odmort o votiac
  9. mari o cheremís
  10. mordovian: èrza e mòksha
  1. khanty o ostiac
  2. mansi o vogol
  3. ongrés o magiar
  1. turc o osmanlí
  2. gagauz
  3. tatar de Crimèa
  4. tatar de Vòlga
  5. bashcòrt o bashquir
  6. azèri o azerbaitjanés
  7. nogai
  8. balcar
  9. qarachay
  10. qashqay
  11. cazac
  12. ozbèc
  13. caracalpac
  14. turcmèn
  15. quirguiz
  16. tova
  17. khakàs
  18. iacot o sakha
  19. chovash
  1. ket
  1. chokchi
  2. koriak
  3. kamchadal o itelmèn

Las lengas amerindianas son pas una familha de lengas, mas una denominacion geografica qu'acampa las familhas de lengas d'America.

Aquestas lengas apertenon benlèu a de familhas, mas los lingüistas arriban pas encara de determinar a quinas. Son pas forçadament de lengas "isoladas".

  1. reünionés
  2. martiniqués
  3. guadalopenc
  4. gulla
  5. djuka
  6. tok pisin
  7. bislama
  8. girgon chinook
  9. jamaican
  10. haitian
  11. maurician
  12. capverdian
  1. esperanto
  2. ido
  3. intereslau
  4. interlingua
  5. lydnevi
  6. mrezisk
  7. novial
  8. seversk
  9. slavëni
  10. slavisk
  11. volapük