Japonés
Aquesta pagina conten de caractèrs japonés. En cas de problèma, consultatz Ajuda:Unicode o testatz vòstre navegador.
 Japonés
| |
|---|---|
 |
|
| País | Japon, Corèa del Sud, Taiwan, Estats Units |
| Tipologia | SOV [2] Aglutinanta Morica |
| Classificacion lingüistica | |
| |
| Estatut oficial | |
| Oficial en |  Japon Angaur (Belau)
|
| SIL | JPN |
| Mòstra | |
la Declaracion dels Dreches de l'Òme すべての人間は、生れながらにして自由であり、かつ、尊厳と権利とについて平等である。人間は、理性と良心とを授けられており、互いに同胞の精神をもって行動しなければならない。 | |
Lo japonés (日本語, AFI: [nʲihoŋɡo]) es la lenga pròpria dei Japonés e la lenga oficiala de facto de Japon. Fa partida de la familha dei lengas japonicas[1]. Es una lenga parlada per mai de 130 milions de personas en Japon e dins lei comunautats japonesas emigradas.
Es una lenga aglutinanta que se destria per un sistèma complèx de cortesiá que rebat la natura ierarquica de la societat japonesa, amb de formas verbalas e un vocabulari particular per indicar l'estatut relatiu dau parlaire, de l'escotaire e de la persona mencionada dins la conversacion (presenta ò absenta). L'inventòri dei sons dau japonés es relativament estrech, e tèn un sistèma d'accent tonic lexicau distint. La lenga es ritmada per de moras.
Lo japonés s'escriu amb una combinason de tres diferent tipes de caractèrs : lei caractèrs chinés modificats sonats kanji (漢字), e dos sillabaris fachs de caractèrs chinés modificats, hiragana (平仮名) e katakana (片仮名). L'alfabet latin, rōmaji (ローマ字), es tanben de còps que i a utilizat en japonés modèrne, mai que mai per transcriure lei noms e logos deis entrepresas, la publicitat, e per intrar de tèxts japonés dins un ordenador. Las chifras aràbias son generalament utilizadas, mas lei caractèrs numeraus tradicionaus sinojaponés son tanben comuns.
Istòria[modificar | modificar la font]
Preïstòria[modificar | modificar la font]
Lei conoissenças sus l'origina dau japonés son fòrça limitadas en causa de l'abséncia de documents escrichs anteriors au sègle V apC. Segon leis ipotèsis actualas, lo japonés es eissit dau protojaponés, una lenga preïstorica introducha en Japon per de populacions vengudas de Corèa entre lei sègles VII e III avC qu'es coneguda gràcias a de trabalhs de reconstruccion lingüistica realizat au sègle XX[2]. Dins de circonstàncias que son encara de precisar, remplacèt dins l'archipèu lei lengas indigènas dau Periòde Jomon.
Lo japonés ancian[modificar | modificar la font]
Lo japonés ancian es la forma pus vièlha de la lenga japonesa. Son existéncia es atestada per de documents escrichs coma lo Man'yoshu, una antologia de poesia datada deis ans 760. Èra un parlar aglutinant qu'utiliza un òrdre subjècte-objècte-vèrbe. Foguèt remplaçat per lo japonés mejan a la fin dau Periòde de Nara en 794.
En causa de l'influéncia de China, Japon adoptèt de caractèrs chinés per escriure sa lenga. Aquelei premierei sistèmas d'escritura japonés basats sus aquelei simbòls èran pas capables de representar totei lei sòns utiizats per lei locutors. Aquò limita ansin lei conoissenças sus lei formas pus vièlhas de japonés. D'efiech, certanei sòns èran probablament pas representats mentre que la prononciacion de certanei caractèrs es incertana. Pasmens, pauc a pauc, s'estructurèt lo man'yogana, un sistèma basat sus l'utilizacion de certanei caractèrs chinés chausits per lor valor fonetica. Leis associacions de caractèrs i èran mai ò mens simplas e de reconstitucions an permés d'identificar l'existéncia d'au mens 88 sillabas[3], çò qu'es un nombre superior au japonés median. Aquela particularitat sembla liada a l'existéncia d'uech vocalas en japonés ancian còntra cinc a l'ora d'ara.
Lo japonés mejan[modificar | modificar la font]
Lo japonés mejan foguèt la forma dominanta dau japonés de 794 a 1600. Son foncionament es relativament ben conegut gràcias a l'existéncia d'un escrich nombrós e variats. D'estrangiers, coma leis explorators europèus s'interessèron tanben a l'archipèu, çò que menèt a la publicacion d'obratges sus lo japonés coma l’Arte da Lingoa de Iapam portugués. Durant lo Periòde Heian (794-1185), una importanta influéncia chinesa contunièt d'aver un ròtle major dins l'evolucion de la lenga, especialament au nivèu de la fonologia, que veguèt la disparicion de divèrsei vocalas ò l'apondon de quauquei sòns novèus.
Durant lei dos periòdes istorics seguents, respectivament dichs Periòde Kamakura (1185-1333) e Periòde Muromachi (1336-1573), lo japonés mejan evolucionèt fòrça amb l'abandon de plusors trachs arcaïcs e l'aparicion d'elements totjorn presents dins la lenga. En particular, lo -k- present dins la sillaba finala deis adjectius dispareguèt (per exemple, shiroki venguèt shiroi). La terminason -te dei vèrbes conoguèt tanben de transformacions (per exemple, yomite venguèt yonde). En parallèl d'aqueleis evolucions, lo japonés mejan foguèt a l'origina dei premiers manlèus de mots europèus.
Lo japonés modèrne[modificar | modificar la font]
Lo japonés modèrne es aparegut amb lo començament dau Periòde Edo (1603-1867). Es marcat per la centralizacion e la modernizacion progressiva dau país. Sa formacion foguèt donc fòrça influenciada per lei dialèctes parlats dins lei corts dei shoguns e deis emperaires installadas a Quiòto e Tòquio. D'un biais, lo procès de simplificacion contunièt amb lo passatge dau nombre de classas verbalas de nòu a cinc, la disparicion deis adjectius nominaus acabats per lo sufix -tar e la fin de la distincion entre leis adjectius regulars acabats per -ku ò per -siku. Divèrsei transformacions foneticas se debanèron tanben amb la modificacion de la prononciacion ò la fusion de certanei vocalas e consonantas.
Lo japonés modèrne prenguèt sa forma actuala amb la fin de la politica isolacionista dau país en 1853. Veguèt l'acabament dei procès de simplificacion començats ais periòdes precedents e l'adopcion d'un nombre important de mots estrangiers, generalament de tèrmes tecnics portugués, alemand ò anglés[4]. D'autra part, l'influéncia de l'anglés a menat a l'aparicion d'un destriament entre lei sòns [tɕi] e [ti] e [dʑi] e [di][5].
Classificacion[modificar | modificar la font]
Lo japonés fa partida de la familha dei lengas japonicas. L'origina d'aquela familha es desconeguda. D'ipotèsi anciana prepausan de l'estacar ai lengas altaïcas que comprenián egalament lei lengas turcas e mongòlas[6][7]. Pasmens, aquela teoria es mai e mai contestada per doas rasons principalas :
- lo concèpte de lengas altaïcas es contestat[8][9].
- lo japonés presenta de trachs comuns amb lei lengas altaïcas mai tanben de diferéncias que podrián lo raprochar dei lengas oceanianas.
Ansin, lei lengas japonicas son desenant generalament consideradas coma un isolat e lei debats contunian entre partisans e adversaris de la tèsi altaïca.
Escritura e prononciacion[modificar | modificar la font]
Vocalas, consonantas e moras[modificar | modificar la font]
Lo japonés modèrne tèn cinc vocalas brèvas que son A, I, U, E e O[10]. Existís tanben doas semivocalas, y e w, que son totjorn combinadas dins l'òrdre semivocala + vocala. Permèton de formar lei sòns YA, YU, YO, WA, WI, WE e WO[11]. Uei, totei lei vocalas cortas pòdon èsser dobladas. Pòrtan alora un ‹ ◌̄ › per lei diferenciar dei vocalas cortas.
Lei consonantas dau japonés son pauc nombrosas :
- cinc consonantas sordas : K, S, T, P e H.
- cinc consonantas sonòras : G, Z, R, D e B.
- tres consonantas nasalas: G, N e M.
Son totjorn seguidas per una vocala franc de N, d'aparicion pus recenta, qu'aparéis a la fin d'una sillaba ò d'un mot. Lei consonantas pòdon tanben èsser associadas amb YA, YU e YO per formar una sillaba.
Se lo tèrme sillaba es sovent adoptat per descriure lo japonés, es en realitat una error. D'efiech, la lenga japonesa a una estructura qu'es ritmada per de « moras ». Se la definicion d'aquelei sòns es encara l'objècte de debats entre especialistas, correspondon a un sòn pus elementari qu'una sillaba.
Escritura dau japonés[modificar | modificar la font]
Lo japonés presenta la particularitat d'aver quatre sistèmas d'escritura diferents. Lo sens d'escritura tradicionau es verticau d'aut en bas e de senèstre vèrs la drecha. Dins aquò, d'adaptacions son possiblas, especialament en informatica onte l'escrich es generalament orizontau. Lei mots son normalament pas separats per d'espacis mai de virgulas pòdon permetre de marcar lei pausas dins una frasa complèxa. Lo discors raportat es indicat entre de cabirons «「」».
Kanji[modificar | modificar la font]
Lei kanjis son de caractèrs chinés assimilats per la lenga japonesa. Durant son adopcion, lei Japonés adoptèron tanben sa prononciacion. Aquò menèt a la formacion d'un nombre important d'omonimias car la richessa lexicala dau japonés es pus febla qu'aquela dau chinés. De mai, certanei kanjis an cambiat de significacion car lo procès d'assimilacion foguèt pas unifòrme. D'efiech, lei caractèrs chinés son estats chausits tant per son sens que per sa fonologia.
L'escritura dei kanjis es complèxa car certanei son formats de mai de 20 trachs diferents. Mai d'un kanji pòu tanben aver plusors sens de lectura que despendon dau contèxte. Generalament, n'i a un d'origina chinesa e un d'origina japonesa. Per lei pus complèxs, o sens es indicat per un signe complementari dich furigana. Dins lei fachs, aperaquí un milier de kanjis son regularament utilizats. S'agís de caractèrs designant de mots lexicaus (noms, adjectius, vèrbes)[12]. De kanjis pus rars son utilizats per lei noms d'ostaus ò de luòcs.
Lo sens d'escritura dei kanjis pòu èsser orizontau ò verticau. Dins lei tèxtes modèrnes, pòdon èsser mesclats amb de caractèrs eissits d'autrei sistèmas d'escritura dau japonés.
Hiragana[modificar | modificar la font]
Leis hiraganas son un sillabari format de kanjis simplificats. Permèton de transcriure lo japonés sensa ambigüitat car cada signe representa una sillaba. Son principalament utilizats per escriure lei mots que son pas designats per un kanji coma lei particulas gramaticalas ò certanei sufixs, lei mots designats per un kanji jutjat tròp formau per l'autor, lei furiganas e certanei morfèmas gramaticaus necessaris a la conjugason (dichs okurigana). Segon la preferéncia de l'autor, es tanben possible de remplaçar totei lei kanjis per d’hiraganas. Aquò permet generalament d'adocir la tonalitat dau tèxte.
La taula seguenta mostra lei caractèrs hiraganas, sa romanizacion Hepburn e la prononciacion en AFI.
| vocalas | yōon | ||||||
| あ a /a/ | い i /i/ | う u /ɯ/ | え e /e̞/ | お o /o̞/ | (ya) | (yu) | (yo) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| か ka /ka/ | き ki /ki/ | く ku /kɯ/ | け ke /ke̞/ | こ ko /ko̞/ | きゃ kya | きゅ kyu | きょ kyo |
| さ sa /sa/ | し shi /ɕi/ | す su /sɯ/ | せ se /se̞/ | そ so /so̞/ | しゃ sha | しゅ shu | しょ sho |
| た ta /ta/ | ち chi /ʨi/ | つ tsu /t͡sɯ/ | て te /te̞/ | と to /to̞/ | ちゃ cha | ちゅ chu | ちょ cho |
| な na /na/ | に ni /ɲi/ | ぬ nu /nɯ/ | ね ne /ne̞/ | の no /no̞/ | にゃ nya | にゅ nyu | にょ nyo |
| は ha /ha/ | ひ hi /çi/ | ふ fu /ɸɯ/ | へ he /he̞/ | ほ ho /ho̞/ | ひゃ hya | ひゅ hyu | ひょ hyo |
| ま ma /ma/ | み mi /mi/ | む mu /mɯ/ | め me /me̞/ | も mo /mo̞/ | みゃ mya | みゅ myu | みょ myo |
| や ya /ja/ | ゆ yu /jɯ/ | よ yo /jo̞/ | |||||
| ら ra /ɺa/ | り ri /ɺi/ | る ru /ɺɯ/ | れ re /ɺe̞/ | ろ ro /ɺo̞/ | りゃ rya | りゅ ryu | りょ ryo |
| わ wa /ɰa/ | ゐ wi /i/ | ゑ we /e̞/ | を wo /o̞/ | ||||
| ん /n/,/m/,/ŋ/,/ũ/,/ĩ/,/ɴ/ | |||||||
| が ga | ぎ gi | ぐ gu | げ ge | ご go | ぎゃ gya | ぎゅ gyu | ぎょ gyo |
| ざ za | じ ji | ず zu | ぜ ze | ぞ zo | じゃ ja | じゅ ju | じょ jo |
| だ da | ぢ (ji) | づ (zu) | で de | ど do | ぢゃ (ja) | ぢゅ (ju) | ぢょ (jo) |
| ば ba | び bi | ぶ bu | べ be | ぼ bo | びゃ bya | びゅ byu | びょ byo |
| ぱ pa | ぴ pi | ぷ pu | ぺ pe | ぽ po | ぴゃ pya | ぴゅ pyu | ぴょ pyo |
| ゔ vu | |||||||
Katakana[modificar | modificar la font]
Coma leis hiraganas, lei katakanas son un sillabari format de kanjis simplificats. A lor aparicion, èran destinats ais estudiants bodistas dau Periòde Heian e permetián de notar de sòns chinés desconeguts dins lo sistèma dei kanjis. Uei, son principalament utilizats per transcriure lei mots d'origina estrangiera non chinés, lei noms pròpris estrangiers, lei noms sabents normalizats ò estantardizats deis espècias biologicas e leis onomatopèas. Dins certanei cas, son utilizats per metre en valor un mot dins un tèxte que s'escriu normalament en kanjis ò en hiraganas.
Romaji[modificar | modificar la font]
Lo tèrme rōmaji designa lei caractèrs de l'alfabet latin que son utilizats per la transcripcion dau japonés amb lei tres autrei sistèmas d'escritura de la lenga. Seis usatges demòran limitats a la resolucion de problemas tecnics en informatica en l'abséncia dei simbòls tradicionaus ò a la trascripcion de tèxtes japonés destinats ais Occidentaus (plans dau mètro, panèus de circulacion... etc.). Son tanben utilizats en algèbra quand es necessari de comunicar amb d'Occidentaus.
Gramatica[modificar | modificar la font]
Frasa e generalitats[modificar | modificar la font]
Lo japonés es una lenga aglutinanta de tipe SOV que fan pas l'acòrd en genre, en nombre ò en persona. L'òrdre dei diferents tèrmes i es relativament fix :
- lo vèrbe (ò pus generalament lo predicat) es plaçat a la fin de la frasa.
- lo subjècte es marcat per lei particulas « が » (ga) ò « は » (wa)[13] e es plaçat au començament de la frasa.
- l'objècte es marcat per la particula « を » (o) es plaçat entre lo subjècte e lo vèrbe.
- leis autrei complements (objècte indirècte, luòc... etc.) son plaçats entre lo subjècte e l'objècte.
- lei modificators eventuaus d'un mot son plaçats avans lo mot.
Per exemple, la frasa en occitan « un enfant a manjat una poma » s'escriu :
D'autrei particulas pòdon èsser utilizadas per exprimir de complements dins la frasa. Per exemple, la particula « も » permet d'exprimir una nocion similara a aquela de l'advèrbe « tanben ». Ansin, la frasa « a tanben crompat de peis » s'escriu :
Pasmens, una varianta de l'òrdre existís s'un tèrme de la frasa es tematizat. D'efiech, dins aqueu cas, lo tèrme tematizat es plaçat avans leis autrei. Dins l'exemple precedent, se lei pomas son tematizadas, la frasa « lei pomas, es l'enfant que leis a manjadas » s'escriu :
Dins la vida vidanta, se fau nòtar que lo japonés a la costuma d'oblidar lei tèrmes ja evocats ò considerats coma evidents.
Subjècte[modificar | modificar la font]
La frasa japonesa comença normalament amb lo subjècte qu'es marcat per la particula « が » (ga). Pasmens, es frequent que siegue absent ò pas clarament marcat. D'efiech, la particula « が » (ga) es regularament remplaçada per la particula « は » (wa) que designa lo tèrme considerat coma important dins la frasa per lo locutor. Ansin, dins certnaei cas, la particula « は » (wa) es aplicada a un autre tèrme de la frasa e pòu coexistir dins la meteissa frasa amb un subjècte marcat per « が » (ga).
La particula « は » (wa) a d'autrei particularitats. S'utiliza jamai amb lei pronoms interrogatius « 何 » (nani) (« qué » en occitan) ò « だれ » (dare) (qui) (« cu » en occitan). Pòu servir a exprimir un contrast. Per exemple, la frasa « Lo Sénher A manja, lo Sénher B beu pas » s'escriu :
Se fau nòtar que lei particulas « が » (ga) e « が » (ga) pòdon aver d'autrei significacion dins certanei contèxtes. La premiera pòu servir de conjoncion de coordinacion amb lo sens de « mai » e la segonda pòu acabar una frasa dicha per una femna per exprimir una expression feblament assertiva ò una desirança.
Adjectius[modificar | modificar la font]
Lo japonés a dos grops diferents d'adjectius. Lo premier es compausat deis adjectius verbaus que s'acaban per « -i ». Pòdon èsser modificats coma un vèrbe. Lo segond es fach deis adjectius nominaus. Aquelei mots se compòrtan coma un nom.
Conjugason[modificar | modificar la font]
Lei vèrbes japonés son classats dins tres grops. Lo premier contèn lei vèrbes ichidan que s'acaban per lo sufix « -iru » ò « -eru ». Lo segond es compausat per lei vèrbes godan que s'acaban per un radicau consonantic obtengut après la supression dau « -ru » finau. Enfin, lo darrier grop es compausat per lei vèrbes irregulars. Per conjugar aquelei vèrbes, es necessari de cambiar sa terminason. Pasmens, au contrari d'una lenga coma l'occitan, la modificacion dau vèrbe integra pas d'informacions sus lo genre, lo nombre ò la persona.
Lei terminasons verbalas permèton d'exprimir divèrsei formas. I a 13 formas que pòrtan lo sens donat au vèrbe coma lo condicinau, l'imperatiu, la progression, la declaracion, la capacitat, la potencialitat... etc. Lei terminasons varian tanben amb lo nivèu de cortesiá exprimit per lo locutor.
Cortesiá[modificar | modificar la font]
Lo keigo es l'ensemble dau sistèma de cortesiá japonés. Es assegurat per un sistèma de règlas gramaticalas complèxas que permet d'exprimir plusors nivèus de cortesiá entre lo locutor e son interlocutor e entre lo locutor e lei personas mencionadas dins sa discussion. Aqueu sistèma de cortesiá es eissit de la segmentacion de la societat nipona qu'es segmentada en grops ben definits (amics, collègas, universitat, companhiá, club d'espòrt... etc.) caracterizats per una ierarquia intèrna fòrta.
Lo keigo es generalament devesit en tres sosensembles :
- lo teineigo es lo lengatge cortés que permet au locutor d'exprimir son respècte a son interlocutor.
- lo sonkeigo es lo lengatge que permet d'exprimir sa cortesiá a respècte de la persona mencionada dins la frasa.
- lo kenjōgo es una forma de modestia adoptada per lo locutor per metre en valor la persona mencionada dins la frasa.
Lei nuanças de cortesiá qu'existisson dins aqueu sistèma son fòrça nombrosas e permèton d'exprimir de liames entre parents e enfants, entre un fraire ainat e un fraire segond, entre un cap e son emplegat, entre un professor e son estudiant... etc. Son un aspècte fondamentau de la lenga e son mestritge complèt es relativament malaisat, especialament per leis estrangiers.
Vocabulari[modificar | modificar la font]
Lo vocabulari de la lenga japonesa es eissit de tres ensembles principaus que son respectivament dichs yamato kotoba, kango e gairaigo. Lo premier correspond a un ensemble de mots, generalament utilizats dins la vida vidanta, eissits dau parlar dei populacions a l'origina dau japonés. Lo kango designa lei tèrmas d'origina chinesa. Constituisson aperaquí 60% dau lexic dau japonés modèrne mai solament 18% dau vocabulari utilizat dins lei discussions jornadieras[14]. Enfin, lo gairaigo designa lei manlèus lexicaus que son pas d'origina chinesa. La màger part provèn de l'anglés e es estada integrada dins lo japonés après 1945 mai lei pus vièlhs son eissits dau portugués e de l'alemand.
Difusion geografica e usatge de la lenga[modificar | modificar la font]
Difusion geografica[modificar | modificar la font]
En 2010, lo japonés aviá 128 milions de locutors natius, principalament en Japon. Quauquei locutors ancians pòdon encara o parlar en Corèa, en Taiwan e dins quauqueis illas de l'Ocean Pacific car aquelei regions foguèron de colonias ò de protectorats nipons entre la fin dau sègle XIX e la fin de la Segonda Guèrra Mondiala. Dins lo rèsta dau mond, existís de comunautats japonesas importantas en Brasil[15], ais Estats Units[16], en Hawaii[17], en Canadà, en Austràlia e ai Filipinas. Aquò pòu de còps menar a l'utilizacion dau japonés per d'estatjants d'aquelei país.
Lo japonés es aprés dins mai d'una universitat mai son aprendissatge es pus rar dins lei licèus e lei collègis. L'interès per la lenga data subretot dau sègle XIX e es vengut pus important amb la creissença economica japonesa deis ans 1980 e la difusion internacionala de la cultura nipona. En 2003, 2,3 milions d'estudiants èran ansin recensats, principalament en China, en Corèa dau Sud e en Austràlia. D'examens estandardizats son estats mes en plaça per melhorar e estructurar aquel aprendissatge.
Dialèctes[modificar | modificar la font]
Coma la màger part dei lengas nacionalas, lo japonés tèn plusors dialèctes que son definits per de variacions dins la fonologia, lo vocabulari e la gramatica. Se destrian sièis ensembles dialectaus principaus que son :
- lo japonés orientau qu'es parlat dins la mitat nòrd de l'archipèu.
- lo japonés hachijō qu'es parlat dins lei regions centralas, especialament aquela de la capitala.
- lo japonés orientau qu'es parlat entre lei regions centralas e l'illa de Kyushu.
- lo japonés de Kyushu qu'es parlat dins aquela illa.
- lo japonés de Ryukyian qu'es parlat dins aquel grop d'illas.
- lo japonés ryukyuan meridionau qu'es parlat dins lei regions dau sud de Ryukyian.
La forma estandarda de la lenga es dicha hyōjungo. Conoís una difusion importanta gràcias au sistèma educatiu. Pasmens, lei dialèctes son ben vivaç car son considerats, dins lo sistèma de cortesiá japonés, coma una marca de cordialitat.
Usatges de la lenga[modificar | modificar la font]
Lo japonés es de facto la lenga oficiala de Japon. I es la lenga de la màger part de la populacion e i es utilizat dins totei lei domenis (politica, economia, cultura, sciéncias... etc.). En revènge, sa difusion en fòra dau país es febla e lo japonés es donc rarament utilizat dins d'eveniments ò d'organizacions internacionaus.
D'un biais pus marginau, lo japonés es lenga oficiala dins l'illa d'Angaur, un Estat constitutiu de Belau. Aquò es un eiretatge de la preséncia coloniala nipona dins l'endrech. Pasmens, segon lei darriers recensaments demografics, i aviá plus de locutors de la lenga dins l'illa dempuei la fin dau sègle XX.
Annèxs[modificar | modificar la font]
Liames intèrnes[modificar | modificar la font]
Liames extèrnes[modificar | modificar la font]
Bibliografia[modificar | modificar la font]
- (ca) Diccionari bàsic Català-Japonès & Japonès-Català, Enciclopèdia catalana, S.A., 1985.
- (fr) Reiko Shimamori, Grammaire japonaise systématique, éditions Maisonneuve, 2000.
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ Las lengas japonicas son una branca de la familha pus larga dei lengas corèonipoainos segon d'uneis lingüistas ò dei lengas altaïcas segon d'autrei lingüistas. Aquelei classificacions fan controvèrsia.
- ↑ (en) Leon A. Serafim, "The uses of Ryukyuan in understanding Japanese language history", dins Bjarne Frellesvig e John Whitman, Proto-Japanese: Issues and Prospects, John Benjamins, pp. 79–99.
- ↑ (en) Marc Hideo Miyake, Old Japanese: A Phonetic Reconstruction, RoutledgeCurzon, 2003, pp. 49-51.
- ↑ (en) Akira Miura, English in Japanese, Weatherhill, 1998.
- ↑ (en) Kathleen Currie Hall, "Documenting phonological change: A comparison of two Japanese phonemic splits" dins Shan Luo (ed.), Proceedings of the 2013 Annual Conference of the Canadian Linguistic Association, 2013.
- ↑ (en) Roy Andrew Miller, Japanese and the other Altaic languages, The University of Chicago Press, 1971.
- ↑ (en) Sergei Starostin, Anna Dybo e Oleg Mudrak, Etymological dictionary of the Altaic languages, Brill, 2003.
- ↑ (en) Alexander Vovin, « The end of the Altaic controversy », Central Asiatic Journal, vol. 49, n° 1, 2005, pp. 71-132.
- ↑ (en) José Andrés Alonso de la Fuente, « Review of Diachrony of verb morphology: Japanese and the Transeurasian languages », Diachronica, vol. 33, n° 4, 2016, pp. 530–537.
- ↑ Lo japonés ancian aviá tres vocalas suplementaris que son notadas ï, ë e ö.
- ↑ Lei sòns YI, WU e YE an disparegut.
- ↑ En Japon, lo sistèma educatiu de basa estúdia 1 026 kanjis. La conoissença de caractèrs suplementaris es donc una marca de cultura e d'erudicion.
- ↑ Tecnicament, la particula « は » (wa) indica l'objècte considerat coma important dins sa frasa per lo locutor. Remplaça sovent la particula « が » (ga) per designar lo subjècte.
- ↑ (en) Masayoshi Shibatani, The Languages of Japan, Cambridge University Press, 1990, p. 142.
- ↑ En 2008, la talha de la comunautat deis imigrants e de sei descendents èra estimada entre 1,4 e 1,5 milions d'abitants ((pt) IBGE traça perfil dos imigrantes – Imigração – Made in Japan, [1]).
- ↑ En 2019, la talha de la comunautat deis imigrants e de sei descendents èra estimada èra estimada a 1,2 milions d'abitants.
- ↑ Au començament dau sègle XXI, entre 12% e 16% de la populacion de l'illa auriá de rèires japonés.
