Femna

Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.

Afrodita, un imatge classic de la beutat dens l'Art.

Damb eth tèrme de femna (var. hemna, frema) se designa abituaument un individú uman de sèxe femenin, mai particularament quand aqueste es adulte. Se distinguís de la femna prepubèra apelada dròlla o gojata o hilha (filha).

Etimologia

Lo tèrme occitan femna [ˈfennɔ, ˈfeⁿnɔ, ˈfeⁿna, ˈfemɔ] o frema [ˈfʁema, ˈfʁemɔ] o hemna [ˈhennɔ, ˈhemnɔ] que proven dal latin vulgar fēmĭna. S'aplica egalament per nommar una esposa. La grafia femena es constatada al sègle XI.

En catalan e italian s'utiliza lo substantiu "donna" probablament pres a l'ancian occitan.

Biologia

Cada uman es compausat de vint e tres cromosòmas, una sol essent diferenta, perque caracteriza lo sèxe (XX per la femna XY per l'òme). La femna es caracterizada a recebre los gametas mascles, e a produíre una cellula uòu que serà fecondada per l'un d'eles. Las partidas destinadas a la reproduccion sul'anatomia extèrna son apeladas l'aparat genital feminin.

Dimorfismes e caractèrs sexuals

L'anatomia de la femna presenta, al respècte de la jove, dels caractèrs sexuals segondaris que la rend diferenta de l'òme adult, per la preséncia de mamèlas mai desvolopadas capablas de produire de lach; un timbre de la votz mai aut, agut; una pilositat a l'entorn dels aparelhs genitals, un cicle de creissença capillara mai rapida.

Simbòl de la planeta Vènus e de la divessa romana de l'amor Vènus, tanben utilizada entà representar lo sèxe femenin.

Lo passatge de l'estat juvenil a aquel adult, se produtz biologicament pel coblatge del tèlarc (θηλήe, mamèla) e del mènarc (μήναρχή, mes; αρχή, debuta). La femna dintra pas en fasa de calor coma la màger part dels animals mas pòt mostrar de cambiaments de caractèrs pendent lo cicle. Lo periòde menstrual, dont lo cicle dura vint e uèch jorns, s'acaba amb la menopausa, a l'entorn de 40-45 ans. La femna emprenhada es dicha gestante. La gestacion dura 9 meses, generalament monòembrionari, mas benlèu bíembrionari un còp sus quaranta. Après la jasilha, debuta l'alachament del nenet pendent los 4 a 6 meses de vida.