Ongrés
|
Magyar
| |
|---|---|
| Parlat en | Ongria, e autres païses |
| Regions | Euròpa Centrala |
| Classament pel nombre de locutors | 52ena |
| Tipologia | SOV + òrdre liure [1] |
| Familha lingüistica | Lengas oralicas lengas finoogricas lengas ogricas Ongrés |
| Grop | Lengas oralicas |
| Estatut oficial | |
| Lenga oficiala de | Ongria, Union Europèa |
| Acadèmia | — |
| ISO 639-1 | hu (en) |
| ISO 639-2 | hun (en) |
| ISO 639-3 | hun (en) |
| ISO 639-6 | hun (en) |
| Parent | ugrc (en) |
| Tipe | L (lenga viva) |
| Mòstra | |
| Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme 1. cikk | |
L'ongrés o magiar (magyar) es una lenga finoogrica d'Euròpa Centrala. Es la lenga oficiala d'Ongria, a mai se parla dins de regions ongresas de Serbia, Eslovaquia, Ucraïna, Croàcia e Romania, e tanben (dempuèi lo 1èr de mai de 2004) es oficiala dins l'Union Europèa.
Fonetica e escritura[modificar | modificar la font]
Alfabet[modificar | modificar la font]
A l'origina aquesta lenga fasiá servir un sistèma d'escritura runica (rovásírás, székely rovásírás o simplament rovás), pr'aquò Sant Estève, lo primièr monarca del Reialme d'Ongria entamenèt una reforma per adoptar l'alfabet latin parallèla a la conversion al cristianisme que se faguèt lo país. Uèi s'emplega una varianta d'aqueste alfabet amb qualques letras particularas, amb d'accents per las vocalas (coma ő i ű), e de combinasons de consonas (digrafs) coma gy, cz o sz que son particularas a aquesta lenga.
Qualques frasas basicas[modificar | modificar la font]
- Szervusz (o forma corta szia – Adieu (a una persona)
- Sziasztok / Szervusztok – Adieussiatz (per mai d'una persona)
- Hogy vagy? – Cossí va? (informal)
- Hogy van? – Cossí va? (formal en vossejar)
- Hogy vagytok? – Cossí anatz? (per mai d'una persona)
- Jól vagyok, köszönöm – Va plan, mercé
- Jó reggelt – Bonjorn (de matin)
- Jó napot – Bonjorn (lo demai del jorn nap es jorn o/e solelh)
- Jó estét – Bona nuèch
- Viszontlátásra (o forma corta viszlat) – Adieu (per partir)
- Igen – Òc
- Nem – Non
- Köszönöm – Mercé
- Köszönöm szépen – Mercé plan
- Köszi – Mercé (colloquial)
- Szivesen – De res
- Bocsánat! – Perdon!
- Károly vagyok – Soi Karoly (Carles)
- Értem – Compreni
- Nem értem – Compreni pas
- Nem tudom - Sabi pas
- Hol van...? – Ont es...?
- Nyitva dobèrt
- Zarva barrat
Distribucion geografica actuala[modificar | modificar la font]
| País | Parlants |
|---|---|
| Ongria | 9.500.000-10.000.000 (2001) |
| Romania (principalament Transilvània) |
1.443.970 (2002) |
| Eslovaquia | 520,528 (2001) |
| Serbia (principalament a Voivodina) |
293.299 (2002) |
| Ucraïna (principalament a la Transcarpàcia) |
149.400 (2001) |
| Estats Units | 117.973 |
| Canadà | 75.555 (2001) |
| Israèl | 70.000 |
| Àustria (principalament a Burgenland) |
22.000 |
| Croàcia | 16.500 |
| Eslovènia | 9.240 |
| Total | 12.000.000-13.000.000 |
- Fònt: Ethnologue
Vejatz tanben[modificar | modificar la font]
- (en) Proteccion de las lengas minoritàrias d'Euròpa, coma l'ongrés dins qualques païses
- Carta Europèa des Lengües Regionaus o Minoritàries
