Ongrés

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Magyar

Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Parlat en Ongria, e autres païses
Regions Euròpa Centrala
Classament pel nombre de locutors 52ena
Tipologia SOV + òrdre liure [1]
Familha lingüistica Lengas oralicas
 lengas finoogricas
   lengas ogricas
   Ongrés
Grop Lengas oralicas
Estatut oficial
Lenga oficiala de Ongria, Union Europèa
Acadèmia
ISO 639-1 hu (en)
ISO 639-2 hun (en)
ISO 639-3 hun (en)
ISO 639-6 hun (en)
Parent ugrc (en)
Tipe L (lenga viva)
Mòstra
Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme

1. cikk

Minden emberi lény szabadon születik és egyenlő méltósága és joga van. Az emberek, ésszel és lelkiismerettel bírván, egymással szemben testvéri szellemben kell hogy viseltessenek.

L'ongrés o magiar (magyar) es una lenga finoogrica d'Euròpa Centrala. Es la lenga oficiala d'Ongria, a mai se parla dins de regions ongresas de Serbia, Eslovaquia, Ucraïna, Croàcia e Romania, e tanben (dempuèi lo 1èr de mai de 2004) es oficiala dins l'Union Europèa.


Fonetica e escritura[modificar | modificar la font]

Alfabet[modificar | modificar la font]

A l'origina aquesta lenga fasiá servir un sistèma d'escritura runica (rovásírás, székely rovásírás o simplament rovás), pr'aquò Sant Estève, lo primièr monarca del Reialme d'Ongria entamenèt una reforma per adoptar l'alfabet latin parallèla a la conversion al cristianisme que se faguèt lo país. Uèi s'emplega una varianta d'aqueste alfabet amb qualques letras particularas, amb d'accents per las vocalas (coma ő i ű), e de combinasons de consonas (digrafs) coma gy, cz o sz que son particularas a aquesta lenga.


Qualques frasas basicas[modificar | modificar la font]

  • Szervusz (o forma corta szia – Adieu (a una persona)
  • Sziasztok / Szervusztok – Adieussiatz (per mai d'una persona)
  • Hogy vagy? – Cossí va? (informal)
  • Hogy van? – Cossí va? (formal en vossejar)
  • Hogy vagytok? – Cossí anatz? (per mai d'una persona)
  • Jól vagyok, köszönöm – Va plan, mercé
  • Jó reggelt – Bonjorn (de matin)
  • Jó napot – Bonjorn (lo demai del jorn nap es jorn o/e solelh)
  • Jó estét – Bona nuèch
  • Viszontlátásra (o forma corta viszlat) – Adieu (per partir)
  • Igen – Òc
  • Nem – Non
  • Köszönöm – Mercé
  • Köszönöm szépen – Mercé plan
  • Köszi – Mercé (colloquial)
  • Szivesen – De res
  • Bocsánat! – Perdon!
  • Károly vagyok – Soi Karoly (Carles)
  • Értem – Compreni
  • Nem értem – Compreni pas
  • Nem tudom - Sabi pas
  • Hol van...? – Ont es...?
  • Nyitva dobèrt
  • Zarva barrat

Distribucion geografica actuala[modificar | modificar la font]

Zònas de l'Euròpa centrala amb parlants d'ongrés.
País Parlants
Ongria 9.500.000-10.000.000 (2001)
Romania
(principalament Transilvània)
1.443.970 (2002)
Eslovaquia 520,528 (2001)
Serbia
(principalament a Voivodina)
293.299 (2002)
Ucraïna
(principalament a la Transcarpàcia)
149.400 (2001)
Estats Units 117.973
Canadà 75.555 (2001)
Israèl 70.000
Àustria
(principalament a Burgenland)
22.000
Croàcia 16.500
Eslovènia 9.240

Total 12.000.000-13.000.000
Fònt: Ethnologue

Vejatz tanben[modificar | modificar la font]