Rus
|
Rus русский язык russkiy yazyk
| |
|---|---|
| Parlat en | Russia, Ancianas republicas sovieticas, Israèl, Mongolia, Vietnam e Svalbard. |
| Regions | Euròpa, Asia. |
| Parlat per | per primièra lenga 145 milions; per segonda lenga 110 milions de personas |
| Classament pel nombre de locutors | 8ena |
| Tipologia | SVO [1] |
| Familha lingüistica | grop indoeuropèu |
| Grop | lengas eslavas |
| Estatut oficial | |
| Lenga oficiala de | Russia, Bielorussia, Cazacstan, Quirguizstan, Tatgiquistan, Nacions Unidas, Crimèa, Abcazia, Ossètia del sud, Transnistria, Gagauzia. |
| Acadèmia | Росси́йская Акаде́мия Нау́к |
| ISO 639-1 | ru (en) |
| ISO 639-2 | rus (en) |
| ISO 639-3 | rus (en) |
| ISO 639-6 | rus (en) |
| Parent | sven (en) |
| Tipe | L (lenga viva) |
| Mòstra | |
| Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme Статья 1 | |
Lo rus o lenga russa (nom autoctòn: русский язык russkiy yazyk, [ˈruskʲɪj jɪˈzɨk]) es la lenga parlada sus la zòna mai larga en Eurasia, e la pus parlada de las lengas eslavas.
Lo rus es una lenga indoeuropèa. Al dintre de la familha de las lengas eslavas, es una de las tres lengas vivas del grop eslau oriental amb l'ucraïnian (inclusent lo rutèn modèrne) e lo bielorús.
Las primièras atestacions de Slavonic oriental son del sègle X. Lo rus a servat la màger part de l'estructura sintetico-inflexionala e de las rasics del vocabulari de la lenga anciana mai se integrèt un fais de vocabulari internacional dins los domenis de la politica, de la sciéncia e de la tecnologia.
Foguèt una lenga de granda importància internacionala al sègle XX e es una de las lengas oficialas de las Nacions Unidas.
Prononciacion e alfabet[modificar | modificar la font]
Lo rus es una lenga non tonala ; l'accent dels mots es variable (se pòt desplaçar d'una forma a l'autra). Las vocalas non accentuadas son brèvas e reduchas (la sillaba non accentuada precedent l'accent es mens reducha que las autras).
Lo rus s'escriu amb una version de l'alfabet cirillic comportant 33 letras.
Lo tablèu seguent presenta las majusculas e lor equivalent :
| Majuscula | Minuscula | Nom | Transliteracion | Prononciacion (AFI) |
Prononciacion (occitan) |
|---|---|---|---|---|---|
| А | а | a | a | [a] | a |
| Б | б | be | b | [b] ~ [bʲ] | b |
| В | в | ve | v | [v] ~ [vʲ] | v (fr) |
| Г | г | ge | g | [g] ~ [gʲ] | g dur |
| Д | д | de | d | [d] ~ [dʲ] | d |
| Е | е | je | e, è, ye | [ʲɛ] | yè |
| Ё | ё | jo | o, yo | [ʲo] | yo |
| Ж | ж | že | ž, j, zh | [ʒ] | j |
| З | з | ze | z | [z] ~ [zʲ] | z |
| И | и | i | i | [i] | i |
| Й | й | i s kratkoj и с краткой |
j, y, ĭ | [j] | y |
| К | к | ka | k | [k] ~ [kʲ] | k |
| Л | л | el | l | [ɫ] ~ [ʎ] | l |
| М | м | em | m | [m] ~ [mʲ] | m |
| Н | н | en | n | [n] ~ [nʲ] | n |
| О | о | o | o | [o] | o |
| П | п | pe | p | [p] ~ [pʲ] | p |
| Р | р | er | r | [r] ~ [rʲ] | r |
| С | с | es | s | [s] ~ [sʲ] | s dur |
| Т | т | te | t | [t] ~ [tʲ] | t |
| У | у | u | u | [u] | o |
| Ф | ф | ef | f | [f] ~ [fʲ] | f |
| Х | х | ha | h, kh | [x] ~ [xʲ] | kh arabi, jota |
| Ц | ц | ce | c, ts͡ | [ʦ] | ts |
| Ч | ч | če | č, tch | [ʧʲ] | tch |
| Ш | ш | ša | š, ch | [ʃ] | ch |
| Щ | щ | šča | ŝ, šč, chtch | [ʃʲʧʲ] | chtch |
| Ъ | ъ | tvjordyj znak твёрдый знак |
”, " | - [palat.] | muet |
| Ы | ы | y (jery, еры) |
y | [ɨ] | i tendu |
| Ь | ь | mjahkij znak мягкий знак |
’, ' | + [palat.] | y |
| Э | э | è oborotnoje э оборотное |
è, ė, e | [ɛ] | è |
| Ю | ю | ju | û, you, iu, iu͡ | [ʲu] | io |
| Я | я | ja | â, ya, ia, ia͡ | [ʲa] | ia |