Agen

Agen; Agen
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
	Vista d'Agen.
Bandièra	Armas
	Geografia fisica
Coordenadas	44° 12′ 18″ N, 0° 37′ 16″ E
Superfícia	11,49 km²
Altituds; · Maximala; · Mejana; · Minimala	; 162 m; 50 m; 37 m
	Geografia politica;
País	Guiana Agenés;
Estat	França;
Region; 75	Novèla Aquitània ;
Departament; 47	Òut e Garona ;
Arrondiment; 471	Arrondiment d'Agen; ;
Canton; 4799	Canton d'Agen 1; Canton d'Agen 2; Canton d'Agen 3; Canton d'Agen 4;
Intercom; 244701421	Aglomeracion d'Agen (residéncia);
Cònsol	Joan Dionis du Séjour; (en francés Jean Dionis du Séjour) ; (2020-2026)
	Geografia umana
Populacion; Populacion totala; (2018)	33 012 ab. Evolucion de la populacion; 33 887 ab.
Densitat	2 989,03 ab./km²
	Autras informacions
Gentilici	agenés, agenesa
Còde postal	47000
Còde INSEE	47001

Vila d'Occitània

Agen (prononciat /aˈdʒen/; Agen en francés) es una comuna occitana qu’es la prefectura del departament francés d'Òut e Garona, dins la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània. Dempuèi 2008, aubora la bandièra d’Occitània^[1].

Lingüisticament, es una comuna lengadociana, ambe de fenomèns de transicion cap al gascon, plan vesedors dins las òbras de Francés de Corteta de Pradas e de Jansemin.

Situacion

Agen es situada en Occitània occidentala als confinhs lingüistics entre Gasconha e Lengadòc e tanben entre Bordèu e Tolosa, sus la riba dreta de Garona.

Geografia

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de **Agen**
Colairac e Sent Circ	Folaironas	Lo Pont del Casse
Lo Passatge d'Agen		Nòstra Dama
	Boèr

Toponimia

Las fòrmas ancianas son : Aginnon, en grèc (Ptolemèu) al sègle II, Aginnum, en latin (inscripcion), Ageno, Agenno, en latin, als sègles VI-VII, Aginum, en latin, en 614, Agennum, Agenum, en latin, en 1242-1255, Agenno, en latin, en 1291, Agennum, Aginnum, Agenna, en latin, en 1307-1317, Gene (sic) en 1307-1317, Agen (mapa del sègle XVII)^[2].
Segon Dauzat, Agen ven probablament del gallic *aginn-, « autura », benlèu preceltic (Dottin : gallic agannus, « ròc »^[3]. Segon Negre, citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, i auriá un preceltic *ag, desconegut per son sens e son origina, damb un sufixe preceltic o gallic -nno. Segon Astor, tanben citat per Bénédicte Boyrie-Fénié, Agen ven d'una rasic celtica e preceltica aginn-, benlèu aparentada al gallic agaunos [seriá puslèu acaunos^[4]], « pèira »; lo sens demòra desconegut^[2].
Segon Bénédicte Boyrie-Fénié, lo toponime correspond probablament a l'oppidum de l'Ermitatge, site iniciau supausat de la vila, donc un oronime es rasonable. Sovent lo a- iniciau tomba per aferèsi : Gen^[2]. I a pas de consonanta de ligason, tipe *Vau a-z-Agen, se ditz Vau a (A)gen, mes dins l'ensemble la fòrma cardinala demòra coneguda.
Segon Xavier Delamarre, Agen èra tot simplament « la proprietat d'Aginnos »^[5]; mes, se Aginnos èra un nom de persona, i auriá d'autras derivacions damb aquel nom (qu'aurián donat de toponimes coma *Agenac, *Agenan, *Agenha, *Agenàs, etc; e n'i a pas o s'explican autrament).

Vias de comunicacion

Lo rota RD 813 que religa Bordèu amb Tolosa passa per Agen, coma o fa tanben l'autorota A62 (e las doas seguisson lo cors de Garona). Agen possedís tanben un aeropòrt amb una ligason fins a París e una gara ferroviària.

Istòria

Lo poblament del site d'Agen es fòrça ancian (s. VIII e VII abans Jèsus Crist). Venguèt una importanta vila romana amb un teatre e un anfiteatre.

Durant l'Edat Mejana se fortifiquèt a l'entorn de sa catedrala de Sent Estève (destrusida a la debuta del sègle XIX).

Durant las Guèrras de religion demorèt catolica en s'opausant a sa vesina protestanta Nerac, çò qui li costèt d'èsser presa e pilhada.

Agen es la capitala d’Agenés, un país tradicional qu’èra un comtat episcopal del temps de la monarquia. A la revolucion, ven una comuna, capitala d’un canton, d’un districte, e d’un departament, Òut e Garona. A la creacion dels arrondiments, en 1800, ven tanben caplòc d’un arrondiment. Es a notar que la comuna es devesida en mantun cantons dempuèi 1801.

Simbòls

Escut d'Agen
Bandièra d'Agen

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta
març de 2008	(2026)	Jean Dionis du Séjour	UDI
març de 2001	2008	Alain Veyret	PS
març de 1989	2001	Paul Chollet	UDF
	1989
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 34344, totala: 35465

19 639

9 876

10 850

11 659

12 631

13 399

14 987

15 517

16 027

17 667

17 263

18 222

18 887

19 503

20 485

22 055

23 234

22 730

22 482

23 141

23 294

23 391

23 530

24 939

27 152

33 397

32 593

32 800

34 949

34 039

31 593

30 553

30 170

33 728

33 863

33 245
34 582

2009

2010

33 920
35 260

33 981
35 293

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

En 2018 la populacion èra de 33012 abitants e la densitat èra de 2 873,11 ab/km²

Monuments

Catedrala Sent Grapasi.
Musèu de las Bèlas Arts d'Agen
Estatua a la glòria de Jansemin

Carrèra de la Cornèras.
Idem.
Lo Baloard de la Republica, principala artèra comerciala.
La gara, renovada.
La gara (1854-1858), al començament del sègle XX.
La carrèra Bauvila.
Miniatura de Sent Joan dins lo Libre de las Costumas, pergamin, sègle XIII.
Agen en 1877.
L'ostal de comuna.
Licèu Bernard Palissy.
La catedrala Sent Grapasi.
Son absida romanica.
La glèisa dels Jacobins.
Capèla Nòstra Dòna del Borg.
La glèisa Sent Alari.
Prefectura, ancian Palais Episcopal.
L'Ostal del Departament.
Los Archius Departamentals.
La tor del Chipelet.
L'ostal del Senescal.
Lo Pont Canal.
L'esplanada del Gravèr.

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Espòrt

Sporting Union Agen Òlt e Garona

Embessonatges

Luècs e monuments

Personalitats ligadas damb la comuna

Jansemin (1798–1864), escrivan occitan del sègle XIX.
Alain Aspect (n. 1947), fisician occitan.
Francis Cabrel (n. 1953), cantaire e compositor francés de varietat, d'Astafòrt mès nascut a Agen.

Veire tanben

Comunas d'Òut e Garona

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ "Aussi, en accrochant le drapeau occitan à la Mairie d’Agen, institution politique et administrative de notre ville, j’ai voulu affirmer notre triple identité : française, européenne et occitane.", Jean Dionis du Séjour, primièr cònsol d’Agen, en linha.
↑ ^2,0 ^2,1 et ^2,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 41
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 3-4
↑ Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 39
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 41-42

Portau de Guiana

[1] "Aussi, en accrochant le drapeau occitan à la Mairie d’Agen, institution politique et administrative de notre ville, j’ai voulu affirmer notre triple identité : française, européenne et occitane.", Jean Dionis du Séjour, primièr cònsol d’Agen, en linha.

[bbf-2] 2,0 ^2,1 et ^2,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Lot-et-Garonne, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2012, p. 41

[3] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 3-4

[4] Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 39

[5] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 41-42

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]