Gasconha

L’ortografia, la gramatica, lo vocabulari o la sintaxi d'aqueste article son de verificar.

Gasconha Gascogne (fr) Gascunya (ca) Gascuña (es)
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Imne	Aqueras montanhas
Vilas principalas	Bordèu - Lo Mont - Nerac - Aush - Baiona - Dacs
Lengas	- occitan (gascon) - francés (per l'administracion francesa) - basco (au sud-oèst deu ducat) - peitavin-sentongés (au nòrd-èst deu ducat)
Gentilici	gascon, gasco(n)a

Gasconha qu'ei ua region istorica deu Sud-Oèst de l’Occitània, politicament partejada enter França e Espanha. La Gasconha linguistica qu’ei limitada per l’ocean Atlantic (Mar Grana) a l’oèst, per l'estuari de Gironda au nòrd, per la part centrau de Garona a l’èst e peus Pirenèus au sud. Gasconha qu'èra a la Hauta Edat Mejana un principat puish mei tard la soa mei grana part que vadó un fèu d’Anglatèrra e ua part deu reiaume de França. Mentre que lo Ducat de Gasconha e s’aprima a partir de 1032 entà desaparéisher coma entitat politica, ua identitat culturau gascona que subsisteish a truvèrs lo Regim Ancian e dinc aus nòstes dias. Dens la particion administrativa actuau, Gasconha que se tròba dividida entre las regions de Nòva Aquitània e d’Occitània, e las comunautats autonòmas de Bascoat, Catalonha e Navarra.

Los caplòcs istorics de Gasconha que son Sent Mont e Aush.

Lo gentilici qu'ei gascon -a.

Geografia

Limits de Gasconha

Païsatge de Gasconha, deishant aparéisher la sèrra deus Pirenèus en arrèrplan

Gasconha que compren los departaments francés seguints:

• en totalitat: Gers, Gironda, Hauts Pirenèus, Lanas, Òlt e Garona, Pirenèus Atlantics
• en partida: Arièja, Hauta Garona, Tarn e Garona.

Los limits deu ducat de Gasconha primitiu en Bascoat.

La Val d'Aran, enqüèra que sia en Catalonha, que hè part lingüisticament de Gasconha.

Quauques lòcs deu Bascoat espanhòu, en Guipuscoa e de Navarra que son tanben istoricament gascons.

Ciutats

Las ciutats principaus que son :

• Aush, lo son caplòc istoric
• Banhèras de Bigòrra
• Banhèras de Luishon
• Baiona-Anglet-Biàrritz (conurbacion deu Baish Ador)
• Bordèu
• Dacs
• Lorda
• La Tèsta
• Lo Mont
• Tarba
• Pau
• Vielha, lo caplòc de la Val d'Aran
• Sent Sebastian

Figura emblematica

• Lo gascon mei conegut a travèrs deu mond ei lo celèbre d'Artanhan, deu son nom vertadèr Carles de Batz Castèlmoro.

Banèra

Banèra de la Gran Gasconha unida

Banèra de la Gasconha lingüistica

Blason de Gasconha

Segon la legenda, la soa banèra (basada sus ua crotz de sant Andriu) qu'estó balhada peu papa au parat de la Tresau Crosada.

Recentament, ua banèra totaument nava, dita banèra de la Dauna, qu'estó prepausada coma simbèu modèrne deus País Gascons (la Gran Gasconha lingüistica). La banèra de la Dauna qu'ei compausada de dus triangles complementaris roge e blanc qui son las duas colors deus carrats deus hestaires. Lo triangle roge qu'evòca lo triangle aquitan de la Gasconha lingüistica. La banèra qu'amuisha tanben un cap de dauna de perhiu, la de la Dauna de Brassempoi, ua escultura gravetiana de 25 000 ans d'atge, haut o baish, trobada a Brassempoi en Shalòssa. La Dauna simboliza l'estacament eternau a la tèrra e a la lenga de la Gran Gasconha. Lo drapèu de la Dauna qu'estó adoptat per ua majoritat en un sondatge organizat per Aquitaineonline e qu'aparescó oficiaument peu prumèr còp a l'Ostau de Vila de Baiona a l'estiu de 2008.^{[ref. necessària]}

Lo blason arborant leons e espigas de blat qu'ei tanben utilizat oficiaument (sus las façadas deus ostaus de comunas, coma a Baiona).

Ligams intèrnes

• Gascon, lenga vernaculara
• Gascons, pòble
• Basset blau de Gasconha, raça canina
• Ophrys de Gasconha, varietat d'orquidèa

Nòtas

• Portau de Gasconha