Gasconha
 |
Aqueste article necessita una revision, l'ortografia, la gramatica, l'estil o la sintaxi son de verificar.
|
| Imne | Aqueras montanhas |
|---|---|
| Vilas principalas | Bordèu - Lo Mont - Nerac - Aush - Baiona - Dacs |
| Lengas | - occitan (gascon) - francés (per l'administracion francesa) |
| Gentilici | gascon, gascona / gascon, gascoa |
Gasconha 
qu'ei ua region istorica: lingüisticament e culturaument que hè partida d'Occitània; politicament qu'ei partejada entre França (per guaireben tot lo son territòri) e Espanha (per la Vath d'Aran). Qu'ei limitada per l'ocean Atlantic (Mar Grana) a l'oèst, per l'estuari de Gironda au nòrd, per la part centrau de Garona a l'èst e peus Pirenèus au sud. Qu'èra a la Hauta Edat Mejana un principat puish mei tard, tanben que vadó un fèu d'Anglatèrra e ua part deu reiaume de França. Mentre que lo Ducat de Gasconha e s'aprima a partir de 1032 entà desaparéisher coma entitat politica, ua identitat culturau gascona que subsisteish a travèrs deu Regim Ancian e dinc aus nòstes dias. Dens la particion administrativa actuau Gasconha que se tròba dividida entre la region d'Aquitània e de Mieidia-Pirenèus.
Lo caplòc istoric de Gasconha qu'ei Aush.
Lo gentilici qu'ei gascon -a.
Departaments[modificar | modificar la font]
Gasconha que compren los departaments :
- de Gers
- deus Hauts Pirenèus
- de las Lanas
e en partida los :
- d'Arièja
- de Gironda[1]
- de la Hauta Garona
- d'Òlt e Garona
- deus Pirenèus Atlantics
- de Tarn e Garona.
La Val d'Aran, enqüèra que sia en Espanha, que hè part lingüisticament de Gasconha.
Ciutats[modificar | modificar la font]
Las ciutats principaus que son :
- Aush, lo son caplòc istoric
- Banhèras de Bigòrra
- Banhèras de Luishon
- Baiona-Anglet-Biàrritz (conurbacion deu Baish Ador)
- Bordèu
- Dacs
- Lorda
- La Tèsta
- Lo Mont
- Tarba
- Pau
- Vielha, lo caplòc de la Val d'Aran
Figura emblematica[modificar | modificar la font]
- Lo gascon mei conegut a travèrs deu mond ei lo celèbre d'Artanhan, deu son nom vertadèr Carles de Batz Castèlmoro.
Banèra[modificar | modificar la font]
La soa banèra (basada sus ua crotz de sant Andriu) qu'estó balhada peu papa au parat de la Tresau Crosada. Mès que cau plan díser que la banèra de la crotz de Sant Andriu n'ei pas jamei estada tròp populara ni d'usatge fòrça espandit. Recentament, ua banèra totaument nava, dita banèra de la Dauna, qu'estó prepausada coma simbèu modèrne deus País Gascons (la Gran Gasconha lingüistica). La banèra de la Dauna qu'ei compausada de dus triangles complementaris roge e blanc qui son las duas colors deus carrats deus festaires. Lo triangle roge qu'evòca lo triangle aquitan de la Gasconha lingüistica. La banèra qu'amuisha tanben un cap de dauna de perhiu, la de la Dauna de Brassempoi, ua escultura gravetiana de 25 000 ans d'atge, haut o baish, trobada a Brassempoi en Shalòssa. La Dauna simboliza l'estacament eternau a la tèrra e a la lenga de la Gran Gasconha. Lo drapèu de la Dauna qu'estó adoptat per ua majoritat en un sondatge organizat per Aquitaineonline e qu'aparescó oficiaument peu prumèr còp a l'Ostau de Vila de Baiona a l'estiu de 2008. Lo blason arborant leons e espigas de blat qu'ei tanben utilizat oficiaument (sus las façadas deus ostaus de comunas, coma a Baiona).
Ligams intèrnes[modificar | modificar la font]
- Gascon, lenga vernaculara
- Gascons, pòble
- Basset blau de Gasconha, raça canina
- Ophrys de Gasconha, varietat d'orquidèa
Nòtas[modificar | modificar la font]
- ↑ La lemita òc/oïl es constituada per las comunas de Borg, Tauriac, Prinhac e Marcamps, Sent Gervasi, Virsac, Aubia e Espessàs, Salinhac, Molhac, Verac, Vilagoja, Salhans, Liborna, Pomirau, Semelion, Sent Cristòli das Bardas, Sent Genés de Castilhon, Pèisseguin, Taiac, Pèinormand, Sent Saurin d'Eila, Sent Antòni d'Eila.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
