Pau
![]() |
Vila d'Occitània | ![]() |
La carrèra deu Molin. | ||
| ||
| ||
Geografia fisica | ||
| ||
Coordenadas | 43° 18′ 06″ N, 0° 22′ 07″ O | |
Superfícia | 31,51 km² | |
Altituds · Maximala · Mejana · Minimala |
245 m 210 m 165 m | |
Geografia politica | ||
País | Bearn ![]() | |
Estat | ![]() | |
Region 75 |
Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània ![]() | |
Departament 64 |
Pirenèus Atlantics ![]() | |
Arrondiment 643 |
Arrondiment de Pau (caplòc) | |
Canton 6499 |
Burèu centralizator de 4 cantons, caplòc de 6 abans 2015 | |
Intercom 246401723 |
CA de Pau-Bearn-Pirenèus (2017 --->) | |
Cònsol | Francés Vairon (2014-2020) | |
Geografia umana | ||
Populacion Populacion totala (2019) |
75 627 ab. 77 070 ab. | |
Densitat | 2 461,92 ab./km² | |
Autras informacions | ||
Gentilici | Palés, Palenc, Paulin (reconstruccion recenta) [ref. desirada] | |
Còde postal | 64000 | |
Còde INSEE | 64445 | |
Divèrs | unitat urbana (aglomeracion) 198 223 |
Pau qu'ei la capitala de Bearn e que'n vadó a la seguida d'Ortès e de Morlans. Qu'ei tanben la prefectura deu departament francés deus Pirenèus Atlantics, departament qui amassa Bearn dab tres províncias bascas (Sola, Baisha Navarra e Labord) e un tròç de la gasconha atlantica (los parçans autorn de Baiona).
Lo gentilici qu'ei palés -esa, palenc -a o paulin -a (reconstruccion recenta) [ref. desirada] prononciat [paw'liŋ] (dab èna nasau velara).
Simbèus[modificar | modificar la font]
- Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui son supausats batejar la vila e un paon prononciat com pau en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (quatau Enric de França, e tresau de Navarra) ; lo son brèç, ua carapaça de tortuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.
Las autas armas mei ancianas que's blasonan autau :deu camp d'azur cargat tres paus d'argent, dua vacas d'aur afrontadas e d'un paon d'azur arrollant en cap e ua auta version mei anciana :d'argent cargat de tres paus de gules e d'un paon d'azur pausat suber eth deu mieitant.
- Imne: lo Bèth cèu de Pau, qu'ei la mei famosa canta bearnesa après Aqueras Montanhas.
Geografia[modificar | modificar la font]
Perimètre deu territòri[modificar | modificar la font]
Toponimia[modificar | modificar la font]
Las fòrmas ancianas que son Castrum de Pado, en 1154 (Carta de Barcelona; [qu'ei ua latinizacion : en catalan lo resultat que seré *Pau]), Castellum de Pal, au sègle XII, Palum, en 1286, Pau, en 1385, Lo pont de Pau, en 1484, Sant Martii de Pau, en 1488. La prononciacion qu'ei [paw] [1].
Lo nom que vieneré d'un preindoeuropèu *pal-, deu sens de « montanha arrocosa »; la fòrma que seré palum, analòga au latin palus, « pau » [2] (Dauzat e Rostaing precisan pas s'aquera analogia supausa ua influéncia deu mot latin). Per Miquèu Grosclaude, que's cau mauhidar deus blasons e la preséncia d'un paon/pavon ([paw] en bearnés) a pas cap valor toponimica. D'autes, com lo quite Vastin Lespin, qu'an supausat que i averé ua palencada, donc paus, autorn deu castèth; mès lo mot que seré au plurau. Pau que vien meileu d'ua arrasic preindoeuropèa *pal o *bal e lo sens que seré « ròc escarpat » , çò qui convien per l'endret on lo castèth e la vila anciana son situats [1].
Istòria[modificar | modificar la font]
Pendent los purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con•hon dab l'istòria deu son castèth apitat peus vescomtes de Bearn entà contarotlar lo gua suu gave e qui los sons paus e betagèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que ahortí aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un Estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.
Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn) e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneishentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).
Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.
En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu Parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.
La Revolucion e las Guèrras Napoleonencas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth deus Baishs Pirenèus e l'Emperaire que s'interessè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deu castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo Haràs Nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè la debuta de l'establiment d'ua comunautat britanica en cèrcas deu microclima paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons païsatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra rica qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modernista en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus la bastida deu Baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europèu.
A la debuta deu sègle XX, lo medish clima paulin qu'encoratgè los hrairs Wright d'apitar a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu mòn.
Patrimòni e curiositats[modificar | modificar la font]
- Baloard deus Pirenèus
- Barri deus Hedàs
- Caserna Bernadòta
- Castèth de Pau
- Ostau de Bernadòta
- Parlament de Navarra
- Plaça Gramont
- Musèu de las Bèras Arts
- Funicular
Administracion[modificar | modificar la font]
Demografia[modificar | modificar la font]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
8 756 | 8 465 | 9 293 | 11 444 | 11 285 | 12 607 | 13 841 | 16 170 | 16 196
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
18 671 | 21 881 | 24 563 | 27 300 | 28 908 | 29 971 | 30 624 | 33 111 | 33 012
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
34 268 | 35 044 | 37 149 | 35 665 | 37 711 | 38 962 | 40 451 | 46 158 | 48 320
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
59 937 |
74 005 |
83 498 |
83 790 |
82 157 |
78 732 |
83 903 |
84 978 |
84 036 85 804 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
82 763 84 453 |
81 166 82 776 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |