Vejatz lo contengut

Pau

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Vila d'Occitània
Pau
Pau
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La carrèra deu Molin.
Armas
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 43° 18′ 06″ N, 0° 22′ 07″ O
Superfícia 31,51 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
245 m
210 m
165 m
Geografia politica
País Bearn Armas de Bearn
Estat Bandièra de França França
Region
75
Nava Aquitània, ancianament d'Aquitània Escut d'Aquitània
Departament
64
Pirenèus Atlantics Armas deu Departament deus Pirenèus Atlantics (caplòc)
Arrondiment
643
Arrondiment de Pau (caplòc)
Canton
6499
Burèu centralizator de 4 cantons, caplòc de 6 abans 2015
Intercom
246401723
CA de Pau-Bearn-Pirenèus (2017 --->)
Cònsol Francés Vairon
(2014-2020)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2019)
75 627 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

77 070 ab.
Densitat 2 461,92 ab./km²
Autras informacions
Gentilici Palés, Palenc, Paulin (reconstruccion recenta) [cal referéncia]
Còde postal 64000
Còde INSEE 64445
Divèrs unitat urbana (aglomeracion) 198 223
Lo gave de Pau dab lo castèth e lo campanèr deu Parlament de Navarra

Pau [ˈpaw] qu'ei la capitala de Bearn e que'n vadó a la seguida d'Ortès e de Morlans. Qu'ei tanben la prefectura deu departament francés deus Pirenèus Atlantics, departament qui amassa Bearn dab l'encontrada gascona deu Baish Ador e dab las províncias bascas de Sola, de la Baisha Navarra e de Labord.

Lo gentilici qu'ei palés -esa, palenc -a o paulin -a (reconstruccion recenta) [cal referéncia] prononciat [paw'liŋ] (dab èna nasau velara).

Escut de Pau
  • Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui son supausats batejar la vila e un paon prononciat com «Pau» en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (que s'apèra Enric IV de França o Enric III Navarra) ; lo son brèç, ua carapaça de tartuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.
Pau ancian
Pau ancian

Las autas armas mei ancianas que's blasonan atau :deu camp d'azur cargat tres paus d'argent, duas vacas d'aur afrontadas e d'un paon d'azur arrollant en cap e ua auta version mei anciana :d'argent cargat de tres paus de golas e d'un paon d'azur pausat suber eth deu mieitan.

Perimètre deu territòri

[modificar | Modificar lo còdi]
Comunas confrontantas de Pau
Lons Montardon Buròs,
Morlans
Vilhèra Pau Idron
Juranson Gelòs Visanòs, Masèras e Leson per un qüadripunt

Las formas ancianas que son Castrum de Pado, en 1154 (Carta de Barcelona; [qu'ei ua latinizacion : en catalan lo resultat que seré *Pau]), Castellum de Pal, au sègle XII, Palum, en 1286, Pau, en 1385, Lo pont de Pau, en 1484, Sant Martii de Pau, en 1488. La prononciacion qu'ei [ˈpaw] [1].

Lo nom que vieneré d'un tipe preïndoeuropèu *pal-, deu sens de «montanha arrocosa ; la forma que seré palum, analòga au latin palus, « pau » [2] (Dauzat e Rostaing non precisan pas s'aquera analogia supausa ua influéncia deu mot latin). Per Miquèu Grosclaude, que's cau mauhidar deus blasons e la preséncia d'un paon ([paw] en bearnés) non a pas cap valor toponimica. D'autes, com lo quite Vastin Lespin, qu'an supausat que i averé ua palencada, donc paus, au torn deu castèth; mei lo mot que seré au plurau. Pau que vien meilèeu d'ua arrasic preïndoeuropèa *pal o *bal e lo sens que seré «ròc escarpat» , çò qui convien per l'endret on lo castèth e la vila anciana son situats [1].

Barri vielh deu Hedàs

Pendent los purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con·hon dab l'istòria deu son castèth, apitat peus vescomtes de Bearn entà contarotlar lo güà suu gave e qui los sons paus e bategèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que ahortí aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un Estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.

Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu Reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn) e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneishentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).

Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.

En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu Parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.

Pau au començament deu sègle XXau

La Revolucion e las Guèrras Napoleonianas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth deus Baishs Pirenèus e l'Napoleon Bonaparte que s'interessè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deu castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo Haràs Nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè lo començament de l'establiment d'ua comunautat britanica en cèrcas deu microclima paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons païsatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra rica qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modernista en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus, la bastison deu Baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europèu.

Au començament deu sègle XX, lo medish clima paulin qu'encoratgè los hrairs Wright a apitar a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu món.

Patrimòni e curiositats

[modificar | Modificar lo còdi]
Lo funicular de Pau

Administracion

[modificar | Modificar lo còdi]
Lista deus cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2014 2020 Francés Vairon Modem  
2008 2014 Martine Lignières-Cassou PS  
març de 2001 2008      
Totas las donadas non son pas encara conegudas.
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 77575, totala: 79260

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
8 756 8 465 9 293 11 444 11 285 12 607 13 841 16 170 16 196

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
18 671 21 881 24 563 27 300 28 908 29 971 30 624 33 111 33 012

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
34 268 35 044 37 149 35 665 37 711 38 962 40 451 46 158 48 320

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
59 937
74 005
83 498
83 790
82 157
78 732
83 903
84 978
84 036
85 804
2009 2010
82 763
84 453
81 166
82 776
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Lòcs e monuments

[modificar | Modificar lo còdi]

Personalitats ligadas dab la comuna

[modificar | Modificar lo còdi]

Véser tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. 1,0 et 1,1 Michel Grosclaude, Dictionnaire toponymique des communes du Béarn, Escòla Gaston Febus, 1991, p. 304
  2. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 516, a Palasca