Pau

Vila d'Occitània

Pau Pau
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
La carrèra deu Molin.
Armas
Geografia fisica
Coordenadas	43° 18′ 06″ N, 0° 22′ 07″ O
Superfícia	31,51 km²
Altituds  · Maximala  · Mejana  · Minimala	245 m 210 m 165 m
Geografia politica
País	Bearn
Estat	França
Region 75	Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània
Departament 64	Pirenèus Atlantics (caplòc)
Arrondiment 643	Arrondiment de Pau (caplòc)
Canton 6499	Burèu centralizator de 4 cantons, caplòc de 6 abans 2015
Intercom 246401723	CA de Pau-Bearn-Pirenèus (2017 --->)
Cònsol	Francés Vairon (2014-2020)
Geografia umana
Populacion Populacion totala (2019)	75 627 ab. 77 070 ab.
Densitat	2 461,92 ab./km²
Autras informacions
Gentilici	Palés, Palenc, Paulin (reconstruccion recenta) [ref. desirada]
Còde postal	64000
Còde INSEE	64445
Divèrs	unitat urbana (aglomeracion) 198 223

Lo gave de Pau dab lo castèth e lo campaner deu Parlament de Navarra

Pau qu'ei la capitala de Bearn e que'n vadó a la seguida d'Ortès e de Morlans. Qu'ei tanben la prefectura deu departament francés deus Pirenèus Atlantics, departament qui amassa Bearn dab tres províncias bascas (Sola, Baisha Navarra e Labord) e un tròç de la gasconha atlantica (los parçans autorn de Baiona).

Lo gentilici qu'ei palés -esa, palenc -a o paulin -a (reconstruccion recenta) ^{[ref. desirada]} prononciat [paw'liŋ] (dab èna nasau velara).

Simbèus

Escut de Pau

• Escut : que's tracta d'armas parlantas puish que representa los paus qui son supausats batejar la vila e un paon prononciat com pau en bearnés. Lo Noste Enric qu'i ei mentavut dab la letra H (peu francés "Henry") e lo nombre IV (quatau Enric de França, e tresau de Navarra) ; lo son brèç, ua carapaça de tortuga, qu'ei hicat en cap de l'escut.

Pau ancian

Pau ancian

Las autas armas mei ancianas que's blasonan autau :deu camp d'azur cargat tres paus d'argent, dua vacas d'aur afrontadas e d'un paon d'azur arrollant en cap e ua auta version mei anciana :d'argent cargat de tres paus de gules e d'un paon d'azur pausat suber eth deu mieitant.

• Imne: lo Bèth cèu de Pau, qu'ei la mei famosa canta bearnesa après Aqueras Montanhas.

Geografia

Perimètre deu territòri

Comunas confrontantas de Pau

Lons	Montardon	Buròs, Morlans
Vilhèra		Idron
Juranson	Gelòs	Visanòs, Masèras e Leson per un qüadripunt

Toponimia

Las fòrmas ancianas que son Castrum de Pado, en 1154 (Carta de Barcelona; [qu'ei ua latinizacion : en catalan lo resultat que seré *Pau]), Castellum de Pal, au sègle XII, Palum, en 1286, Pau, en 1385, Lo pont de Pau, en 1484, Sant Martii de Pau, en 1488. La prononciacion qu'ei [paw] .

Lo nom que vieneré d'un preindoeuropèu *pal-, deu sens de « montanha arrocosa »; la fòrma que seré palum, analòga au latin palus, « pau » (Dauzat e Rostaing precisan pas s'aquera analogia supausa ua influéncia deu mot latin). Per Miquèu Grosclaude, que's cau mauhidar deus blasons e la preséncia d'un paon/pavon ([paw] en bearnés) a pas cap valor toponimica. D'autes, com lo quite Vastin Lespin, qu'an supausat que i averé ua palencada, donc paus, autorn deu castèth; mès lo mot que seré au plurau. Pau que vien meileu d'ua arrasic preindoeuropèa *pal o *bal e lo sens que seré « ròc escarpat » , çò qui convien per l'endret on lo castèth e la vila anciana son situats .

Istòria

Barri vielh deu Hedàs

Pendent los purmèrs sègles, l'istòria paulina que's con•hon dab l'istòria deu son castèth apitat peus vescomtes de Bearn entà contarotlar lo gua suu gave e qui los sons paus e betagèn la futura ciutat. Gaston Fèbus que ahortí aquesta hortalessa dens lo son projècte arquitecturau de gran endom qui acompanhè lo son saunei de bastir un Estat pirenenc. D'aqueth temps, totun, la vila qu'èra chic de causa e la capitala bearnesa b'èra Ortès.

Dab Enric II de Labrit, Pau que vadó capitala deu reiaume de Navarra (lo navèth títol aquesit peus vescomtes de Bearn) e lo castèth que ho modernizat (dens l'estil reneishentista viengut d'Itàlia) entà arcuélher la navèra cort reiau (dab la regina Margalida de Navarra).

Qu'ei dens aqueth castèth que vadore lo Noste Enric, futur rei de França.

En 1620, dab l'integracion de Bearn dens lo reiaume de França, Pau non demorè pas sonque lo sèti deu Parlament de Navarra e que demorè estremat deus grans eveniments istorics.

Pau a la debuta deu sègle XX

La Revolucion e las Guèrras Napoleonencas que desvelhèn la ciutat ; en 1790, Pau que vadó capitala deu departament navèth deus Baishs Pirenèus e l'Emperaire que s'interessè a la ciutat paulina en decidint lo purmèr de restaurar las rueinas deu castèth e en tot bastir la rota Pau-Saragossa e lo Haràs Nacionau de Gelòs. En mei d'aquò, lo passatge de l'armada anglesa de Wellington que marquè la debuta de l'establiment d'ua comunautat britanica en cèrcas deu microclima paulin (vantat peu mètge Alexandre Taylor) e deus sons païsatges vantats peus romantics. Aquesta comunautat hèra rica qu'adaptè la ciutat au son biais de víver modèrne e modernista en favorizant, dab l'ajuda de las autoritats locaus la bastida deu Baloard deus Pirenèus, deu casinò e deu purmèr gòlf bastit suu continent europèu.

A la debuta deu sègle XX, lo medish clima paulin qu'encoratgè los hrairs Wright d'apitar a Pau la purmèra escòla d'aviacion deu mòn.

Patrimòni e curiositats

Lo funicular de Pau

• Baloard deus Pirenèus
• Barri deus Hedàs
• Caserna Bernadòta
• Castèth de Pau
• Ostau de Bernadòta
• Parlament de Navarra
• Plaça Gramont
• Musèu de las Bèras Arts
• Funicular

Administracion

Lista deus cònsols successius

Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
2014	2020	Francés Vairon	Modem
2008	2014	Martine Lignières-Cassou	PS
març de 2001	2008
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia

Evolucion demografica Populacion comunala actuala (2013): 77575, totala: 79260
1793	1800	1806	1821	1831	1836	1841	1846	1851
8 756	8 465	9 293	11 444	11 285	12 607	13 841	16 170	16 196
1856	1861	1866	1872	1876	1881	1886	1891	1896
18 671	21 881	24 563	27 300	28 908	29 971	30 624	33 111	33 012
1901	1906	1911	1921	1926	1931	1936	1946	1954
34 268	35 044	37 149	35 665	37 711	38 962	40 451	46 158	48 320
1962	1968	1975	1982	1990	1999	2006	2007	2008
59 937	74 005	83 498	83 790	82 157	78 732	83 903	84 978	84 036 85 804
2009	2010
82 763 84 453	81 166 82 776
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Espòrt

• Seccion Paulina
• Pau Fotbòl Club