Sent Sebastian (Guipuscoa)
| Donostia (eu) San Sebastián (es)  | |
.jpg)  .jpg)    Vista despuish lo Mont Orgulh, Basilica de Senta Maria deu Còr, Catedrau deu Bon Pasteur, Carrèra deu Pòrt, Escultura Siluetak de l'artista Agustín Ibarrola Goicoechea. | |
| Escais | kaskarinak e ñoñostiarrak |
|---|---|
| Administracion | |
| Capitau | Sent Sebastian |
| Capitau de | Donostialdea e Guipuscoa |
| Politica | |
| • Cònsol major | Eneko Goia Laso (2015–) |
| Geografia | |
 | |
| 43° 19′ N, 1° 59′ O | |
| Estat | Espanha |
| Comunautat autonòma | Comunautat Autonòma Basca |
| Província | Guipuscoa |
| Comarca | Donostialdea |
| Superfícia | 60,89 km² |
| Altitud mejana | 6 m |
| Hus orari | UTC+01:00 |
| Demografia | |
| • Totala | 188 743[1] ab. (2023 ) |
| • Densitat | 3 099,74 ab./km² |
| Gentilici | donostiarra[2] |
| Autas informacions | |
| Còdi postau | 20001–20018 |
| Prefix telefonic | 943 e 843 |
| Sit web | donostia.eus |
Sent Sebastian,[3] tanben coneguda com Sant Sebastian[4] (en basco: Donostia [dɔ'nɔɕtija]; en castelhan: San Sebastián; las duas denominacions cooficiaus[5]), qu'es la capitau de la província de Guipuscoa, dins la Comunautat Autonòma Basca.
A la debuta deu sègle xxi las soas principaus activitats economicas que son lo comèrci e lo torisme; qu'es ua de las destinacions toristicas mei importantas d'Espanha.
Qu'èra istoricament ligada au reiaume d'Aquitània (en latin: Vasconia), ulteriorament vadut lo ducat de Gasconha. Ua hòrta comunautat occitanofòna que's mantienó probablament dinc a la debuta deu sègle xx.[6],[7]
Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]
Sent Sebastian qu’estó creat com un pòrt suu Peugue e ua ciutat navèths dens lo parçan istoric de la vath d’Ernani, haut o baish lo bacin d’Urumea.
Lo territòri de Sent Sebastian qu’a tres exclavas:[8]
- Zubieta, au sud-oèst, dempuish l’independéncia d’Usurbil (1390)
- Landarbaso, au sud-èst, dempuish l’independéncia d’Astigarraga (1987)
- Urdaburu, au sud de Landarbaso, dempuish la division deus Monts Francs d’Urrumea (Zilegiak) enter las comunautats qui’s los partejèvan (Sent Sebastian dab Auça, Ernani e Urnieta).
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Sent Sebastian qu’estó creat a la fin deu sègle xi.[9] Qu’èra deu ducat de Gasconha originau e de la diocèsi de Labord/Baiona.[10],[11] Lo son territòri qu’estó mei grand, e qu’estó arredusit per creacion d’autes comunas o annexion a d’autes comunas:
- 1390: separacion d’Usurbil
- 1805-1809, e dempuish 1813: separacion deu Passatge de Sent Pèir (uei dens Los Passatges)
- 1821-1823, 1879-1940: separacion d’Auça
- 1943-1987: annexion provisòria d’Astigarraga
Onomastica
[modificar | Modificar lo còdi]Ua part de la toponimia locau se caracteriza per ua etimologia gessida de la gascona, que s’i parlè longtemps atau com dins autras localitats de Guipuscoa.[12],[13]
- lo Mont Orgulh
- Ayet (Alhet)
- Molinao (Molin Nau)
- l’ancian quartièr deu Passatge de Sent Pèir, destacat en 1805 e definitivament en 1813
- Miramon (Miramont)
- Gros (Gròs, de l’arquitècte Tomàs Gròs)[14]
Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- Artola (2004): Miguel Artola. Historia de Donostia-San Sebastián. Sent Sebastian: Nerea, 2004. ISBN 84-86763-49-5
- Blanc (2022): Joan Francés Blanc. Las comunas d’Occitània (segonda edicion, 2022). Estrasborg: Edicions Talvera. 2022. ISBN 979-10-90696-37-2.
- Ciriquian-Gaiztarro (1951): Mariano Ciriquian-Gaiztarro, "La lengua gascona en San Sebastián", Boletín de la Real Sociedad Bascongada de los Amigos del País 1951, vol. 7, n°1, pp. 100-101.
- Gavel (1918): Henri Gavel, "Note sur d'anciennes colonies gasconnes en pays basque", Revista Internacional de los Estudios Vascos. IX, 1918.
- Lartiga (2009): Halip Lartiga. Le gascon, origines, aréologie et caractérisation. 2009
- Madoz (2022): Pascual Madoz e Ibáñez. "Sebastián (San)", Diccionario geográfico-estadístico-histórico de España y sus posesiones de Ultramar. Vol. 28. Estrasborg: Edicions Talvera. 2022. p. 9578 e seguentas.
- Múgica (1923): Serapio Múgica Zufiría, Los gascones en Guipúzcoa. Sent Sebastian: Imprenta de la Diputación de Guipúzcoa, 1923.
- Múgica (2001): Serapio Múgica, "Galería de Donostiarras illustres", Boletín de estudios históricos sobre San Sebastián, N°35, Sent Sebastian: Dr Camino Institutua, 2021.
- Sáez (2013): Juan Antonio Sáez García, "Los enclavas de San Sebastián", Geografía e Historia de Donostia S. Sebastián, en linha 2013.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Afirmat dins: Registre municipal d'Espanha de 2023. Autor: Institut Nacional d'Estatistica d'Espanha. Data de publicacion: 13 de decembre de 2023.
- ↑ Afirmat dins: Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana. Data de publicacion: decembre 2007.
- ↑ La varianta dialectala sent (del latin: sanctus) es atestada dins los dialèctes occidentaus, dont podem citar lo gascon, e una part deu lemosin.
- ↑ «Preconizacions del Conselh de la Lenga Occitana» (en occitan) p. 132.
- ↑ ««Orden Foral de 27 de julio de 2012, de la Diputación Foral de Gipuzkoa, por la que se modifica el nombre oficial del municipio (incluida su capital) de Donostia-San Sebastián»» (en espanhòl), 27 de julhet de 2012. Boletín Oficial del Estado..
- ↑ “Habiéndose unido entonces la Gascuña con Castilla, alli se fecha la introducción de la lengua gascona en San Sebastian, que llegó á usarse hasta en instrumentos públicos. Alfonso VIII incluyó entre sus títulos el nombre de San Sebastián”. Madoz (2022).
- ↑ Ciriquian-Gaiztarro (1951).
- ↑ Sáez (2013).
- ↑ 1080 segon Artola (2004).
- ↑ Lartiga (2009).
- ↑ Blanc (2022).
- ↑ Artola (2004) p. 32.
- ↑ Múgica (1923).
- ↑ Múgica (2001).
