Agenés
(fr) Agenais  | |
|---|---|
 | |
| Carte de l'Agenais.svg Mapa d'Agenés, al sens de la diocèsi d'Agen, dins sos limits del sègle xviii ambe las comunas e departaments actuals. | |
| Tipe | Region istorica, Província istorica de França e region |
| Eponim | Agen |
| Part de | Guiana Gasconha |
| Localizacion | |
| Estat | França |
 | |
Agenés es una region istorica de Guiana e de Gasconha, que pren sas originas de la tribú galla dels Niciobròges, que venguèt la diocèsi d'Agen. A l'epòca carolingiana, formava tanben un comtat eponim dont l'avesque possedissiá lo títol de comte.
La capitala n'es Agen. Compren los parçans de Marmandés, Naut Agenés, las sèrras d'Agenés, Brulhés e Condomés.
Istòria
[modificar | modificar lo còdi]La ciutat galloromana dels Niciobròges venguèt diocèsi d'Agen en teoria al sègle iii e Sent Caprasi (Grapasi, etc.) foguèt son primièr avesque.[1]
Lo papa Joan XXII, lo 13 d'agost de 1317, per la bulla Salvator noster, creèt la diocèsi de Condòm sus la partida meridionala de la diocèsi d'Agen. La delimitacion èra Garòna.[2] La partida del nòrd de Garòna foguèt après incorporada a la província de Guiana e la partida del sud a Gasconha. Veire tanben la mapa detalhada de la diocèsi de Condòm[3]
A la diferéncia de Perigòrd, que coneguèt un partiment semblable entre las diocèsis de Periguers e la de Sarlat, la consciéncia agenesa s'es en granda partida amortida. Demòra limitada a l'aira d'atraccion d'Agen, que siá de Gasconha o de Guiana, a la partida demorada diocèsi d'Agen en 1317 (a l'excepcion de la partida exiliada en Gironda a la Revolucion Francesa) o a una barreja de las doas nocions. Vertat es que lo territòri agenés foguèt trocejat a la creacion dels departaments. Una vila e un vilatge situats dins l'anciana diocèsi de Condòm, respectivament Lo Mas d'Agenés e Pug d'Agenés, gardan lo nom d'Agenés dins lor denominacion oficiala, mes aquò s'explica perqué los noms son corts sense aquel apondi.
Lingüistica
[modificar | modificar lo còdi]L'agenés aparten al domeni lingüistic del lengadocian occidental, meridional de transicion cap al gascon per çò qu'es del parlar d'Agen. L'Agenés compren tanben mai que mai lo lengadocian brageiragués, dit perigòrd e de variantas septentrionalas de gascon. Lo gascon traspassa Garòna e èra pus espandit fai quauques sègles, atal coma zo mòstran los noms de las comunas de Sèishas, Pugmiclan e Preishàs.
Geografia
[modificar | modificar lo còdi]Vilas principalas
[modificar | modificar lo còdi]- Òut e Garona: Agen, Vilanuèva d'Òut, Fumèl, Marmanda, Nerac
- Tarn e Garona: Valença d'Agen, Montagut dit actualament de Carcin
- Gironda: Senta Fe la Granda, pòrt que balhava a l'Agenés, pel corredor de Duràs, un accès a Dordonha
- Gers: Condòm
Comunas
[modificar | modificar lo còdi]Articles connèxes
[modificar | modificar lo còdi]Ligams extèrnes
[modificar | modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | modificar lo còdi]- ↑ «Présentation du diocèse d'Agen, la fondation de l'Eglise d'Agen» (en francés). diocese47.fr.
- ↑ Burias, Jean (1979). Atlas Historique français, Agenais, Condomois, Bruilhois. CNRS.
- ↑ Cauzaran, Jean-Marie. «Diocèse de Condom au XVIIe siècle» (en francés).
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
