Vertuèlh d'Agenés

Vilatge d'Occitània

Vertuèlh d'Agenés
Verteuil-d'Agenais

Armas

Geografia fisica

Coordenadas

44° 27′ 56″ N, 0° 24′ 56″ E

Superfícia

22,42 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

137 m
70 m
43 m

Geografia politica

Guiana
Agenés

França

Tonens (Castèlmauron d'Òut abans 2015)

Intercom
244701405

CC d'Òut e Tolzac

Cònsol

Jean-Claude Blay
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

588 ab.

Evolucion de la populacion

594 ab.

Densitat

26 ab./km²

Autras informacions

(en francés)

47260

Vertuèlh d'Agenés, (foneticament [ber'tεl daze'ne]) ^[1]^,^[2] (Verteuil-d'Agenais en francés) es una comuna agenesa situada dins lo departament d'Òut e Garona e la region de Novèla Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Geografia

Entre dos rius, Tolzac (o Tolzat) a l'èst e un afluent a l'oèst, lo borg es bastit sus un tuquet arredondit de quicòm coma 80-90 m, posicion que n'aprofita lo castèl qu'es en son centre, e domina de 20-25 m lo campèstre a l'entorn.

Comunas vesinas

Vertuèlh d'Agenés

Brunhac
(2,6 km)

Cors de Vertuèlh
(4,5 km)

Tortrés
(4,6 km)

La Bretoniá
(4,7 km)

Tombabuèu
(5,5 km)

Hautasvinhas
(5,7 km)

Perimètre del territòri

Comunas confrontantas de **Vertuèlh**
La Bertoniá	Tortrés	Cors
Hautasvinhas		Brunhac
Varèç	Gratalop e Sengairan

Toponimia

La prononciacion es [ber'tɛl d'aze'ne]. Las fòrmas ancianas son de Bertolio, en 1293, en latin, e Vertuelh, en 1300, en occitan ^[1]Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN, Pau, 2012, p. 288</ref>.

Dauzat e Rostaing postulan una rasic preceltica vert-, de sens inconegut, o un nom d'òme gallés *Vertus [latinizat], emb lo sufixe -ialo, « camp », « clarièra, esclairada » ^[3].

Ernèst Negre, Jacques Astor (citats per Bénédicte Boyrie-Fénié) e B. Boyrie-Fénié causisson la solucion del nom gallés Verto, atestat; lo nom d'origina, totalament celtic, es donc *Vertoialo ^[1]. Xavier Delamarre escriu uerto-ialon, « lo vilatge de Vertos » (nom atestat) ^[4]. Fondar un vilatge supausa de desbosigar un bòsc, d'aquí lo sens d'« esclairada, espaci descobèrt » per ialon, que, a la fin, èra benlèu utilizat coma un simple sufixe per un vilatge ^[5].

Istòria

La mapa de Cassini permet de saber que Vertuèlh èra un caireforc pus important qu'adara : la rota dirècta cap a Sent Bertomiu d'Agenés existís pas mai ^[6]. Vertuèlh èra capluèc de canton pendent la Revolucion, abans de passar al canton de Castèlmauron d'Òut en 1801 ^[7].

Administracion

Lista dels cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta
març de 2001	2026 ^[8]	Jean-Claude Blay
junh de 1995	2001	Albert Toffoli	aparentat PCF
	1995
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton de Castèlmauron d'Òut; es adara del canton de Tonens.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 583, totala: 596

1 970

1 006

1 118

1 063

1 165

1 131

995

1 032

1 086

1 025

1 044

1 063

1 071

1 058

1 039

1 027

1 012

907

883

879

937

747

742

763

782

726

693

701

709

622

545

549

544

490

485

509
522

2009

2010

534
546

558
571

Fonts

Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

en 1793, la municipalitat èra Verteuil, Brugnac, Coulx et Verdegus (en francés), donc Vertuèlh d'Agenés, Brunhac, Cors (de Vertuèlh) e Verdegàs ? (comuna de Brunhac), çò qu'explica l'importància de la populacion municipala en 1793 ^[7].
En 2018 la populacion èra de 588 abitants e la densitat èra de 26,23 ab/km²
Coma Sent Bertomiu d'Agenés, Levinhac de Guiana o Montbaús, Vertuèlh èra un pichon centre de servicis par las comunas a l'entorn, qu'una certana aparéncia urbana ne garda la memòria; son evolucion demografica, comparada a la de Sèishas, Duràs o Castèlmauron d'Òut, testimònia de la pèrda de la foncion comerciala d'una borgada qu'a pas beneficiat de l'estatut de canton.

Luècs e monuments

Glèisa de Sent Estròpi, a la sortida cap a Brinhac e Montclar.
Castèl de Vertuèlh, qu'apertenguèt als Caumont de Lausun.
Castèl de Ròcapiquet.
Corondats.

Clicatz sus una vinheta per l’agrandir.

Personalitats ligadas damb la comuna

Veire tanben

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ ^1,0 ^1,1 et ^1,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN, Pau, 2012, p. 288
↑ la varianta Vertulh se comprendriá milhor dins los parlars gascons bordaleses o aparentats que redusisson a -u- lo diftongue -uè-, alluèc que Vertuèlh, près de La Bretoniá, luèc d'enquèsta n° 47 05 de l'ALLOC, deu èsser lengadocian https://www.gasconha.com/spip.php?article1621
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 709
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 267, 310 e 372
↑ Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 185
↑ https://www.geoportail.gouv.fr/carte, causir a esquèrra carte de Cassini e cercar 47260 Verteuil-d'Agenais
↑ ^7,0 et ^7,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=39596
↑ https://www.sudouest.fr/2020/05/26/lot-et-garonne-decouvrez-les-nouveaux-maires-elus-7512535-3603.php

Portau de Guiana

[bf-1] 1,0 ^1,1 et ^1,2 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Lot-et-Garonne, ed. CAIRN, Pau, 2012, p. 288

[2] varianta Vertulh se comprendriá milhor dins los parlars gascons bordaleses o aparentats que redusisson a -u- lo diftongue -uè-, alluèc que Vertuèlh, près de La Bretoniá, luèc d'enquèsta n° 47 05 de l'ALLOC, deu èsser lengadocian https://www.gasconha.com/spip.php?article1621

[3] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 709

[4] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 267, 310 e 372

[5] Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 185

[6] ttps://www.geoportail.gouv.fr/carte, causir a esquèrra carte de Cassini e cercar 47260 Verteuil-d'Agenais

[cassV-7] 7,0 et ^7,1 http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=39596

[8] ttps://www.sudouest.fr/2020/05/26/lot-et-garonne-decouvrez-les-nouveaux-maires-elus-7512535-3603.php

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]