Arangòssa

Vilatge d'Occitània

Arengòssa
Arengosse

La glèisa d'Arengòssa.

Geografia fisica

Coordenadas

44° 00′ 11″ N, 0° 47′ 06″ O

Superfícia

62,48 km²

Altituds
· Maximala
· Mejana
· Minimala

102 m
73 m
32 m

Geografia politica

Gasconha

França

Lo Mont

Lo País Morcenés Tarusate (Morcens avant 2015)

Intercom
244000691

Comunautat de comunas deu País de Morcencs ?

Cònsol

Jean-Luc Dubroca
(2020-2026)

Geografia umana

Populacion
Populacion totala
(2018)

691 ab.

Evolucion de la populacion

698 ab.

Densitat

11,22 ab./km²

Autras informacions

Còde postal

40110

Còde INSEE

40006

Arangòssa^[1] o Arengòssa^[2] (/arəŋ'gɔsə/;^[4] Arengosse en francés) qu'ei ua comuna gascona situada dens lo departament de las Lanas e la region de Navèra Aquitània, ancianament d'Aquitània.

Geografia

Comuna situada dens la forêt de las Lanas suus Bez.

Toponimia

Arengòssa

La prononciacion qu'ei [aɾəŋ'gɔsə]. Las fòrmas ancianas que son : Sancta Maria de Arangossa, en latin, au sègle XI-XII, Arengosse en 1437, 1638, 1647, 1714 e 1733^[5].
Segon Dauzat, Arengòssa que vien deu nom aquitan d'òmi Aris, dab un sufixe, probablament -encum (véder Ardengòst) e lo sufixe aquitanic -ossum ^[6]. Negre e Astor disen pas arren^[5].
Bénédicte Boyrie-Fénié que tròba lo montatge de Dauzat un chic complicat. Arengòssa qu'ei probablament un toponime preindoeuropèu, aquitanic. Que pòden supausar l'idronime Aran e goitz, derivat toponimic de goi « haut ». Arengòssa que seré atau « ensús de la coma », com benlhèu Arranguisse (comuna de Senta Maria de Gòssa) e Aranco (de *aran-goien, dab un sens près d'Arengòssa) ^[5].
J-B Orpustan que cita un ostau nòble medievau de Garrüze (Garris) deu nom d'Arangoitz (arangoys en 1365) e qu'explica goiz que significa « matin » tanben en basco; qu'explica goiz ei present dens Irigoiz e dens lo nom d'ostaus d'Ossés plaçadas seu costat orientau de la vath; que deduseish la possibilitat d'un sens « vila, vath virada cap a l'èst » o « vila hauta » ^[5]. Arengòssa qu'ei sus un planèr qui ei ensús d'ua coma situada au nòrd e qui devara doçament cap a l'oèst : lo prumèr sens hornit per Orpustan qu'ei improbable.
Qu'ei un toponime hòrt ancian e lo sens qu'ei benlhèu mausegur. La fòrma actuau despuish le sègle XV que s'explica probablament per l'aflaquiment de la pretonica, çò qui hè B. Boyrie-Fénié e s'autoriza a restablir contra la fòrma orau, la fonologia e las fòrmas ancianas lo a de l'etime probable aran ^[5].

Besaudun

Xavièr Ravier que cita fòrmas ancianas devudas a Jorge Millardet : Iohanne d'Armentiu, parrochiano de Besauduno en 1363, lo barat qui ba per le coste de le grant plasse de Besaudun en 1444. Besaudun qu'èra benlhèu ligat a cèltas bois (boii en latin). Lo nom qu'ei probablament identic a Besalú^[7]. Delamarre cita pas Besalú, mes explica los noms de tipe Besaudun per bettialo-dūnon (dūnon = hortalessa), la hortalessa de *Bettialos (inatestat)^[8].

Istòria

Que i a au sud de la comuna, a 2,3 km deu borg, près de l'ostau Morèu (Mourèou en francés), un lòc deu nom de Bézaudun, enqüèra escrit sus las mapas de las annadas 50. Lo nom qu'ei clarament celtic e qu'an trobat materiau antic e de la Hauta Edat Mejana a l'entorn. Qu'èra ua senhoria e ua parròpia, Sancta Maria de Besauduno, atestada tanlèu lo sègle XI. La mapa de Cassini l'escriu dab los caractèrs utilizats per ua parròpia ^[9] A la Revolucion, Besaudun que vadó un simple quartièr d'Arengòssa e que desmontèn la glèisa ^[10].

Administracion

Lista deus cònsols successius
Periòde		Identitat	Etiqueta	Qualitat
Setembre de 2008	2026	Jean-Luc Dubroca	divèrs esquèrra	Agent EDF-GDF
març de 2001	2008	Jean Fauthous
març de 1971	2001	René Gamet
	1971
Totas las donadas non son pas encara conegudas.

Demografia

modificar « persona »
v · d · m

Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 701, totala:

937

1 008

1 024

-

1 244

-

-

1 156

-

781

778

726

711

709

676

703

712

710
728

2009

2010

708
726

706
723

Fonts

Base Cassini de l'EHESS (recercar) - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE

Evolucion de la populacion 1962-2008

Lòcs e monuments

Castèth de Castillon d'estila Loís XIII, l'un des plus célèbres de las Lanas par sa noblesse, entouré d'un immense parc e de son jardin à la francesa.

Personalitats ligadas dab la comuna

Pierre Ismert

Véder tanben

Comunas de las Lanas

Ligams extèrnes

Nòtas

↑ Top'Òc Diccionari toponimic occitan del Congrès permanent de la lenga occitana.
↑ Toponimia Occitana (Institut d'Estudis Occitans) : IEO_BdTopoc : http://bdtopoc.org
↑ Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37-38
↑ Prononciacion autentica despuish lo sègle xv segon Bénédicte Boyrie-Fénié.^[3]
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 et ^5,4 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37
↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 26
↑ Xavier Ravier, Toponymes en dunu(m) dans le domaine aquitano-gascon et configurations géo-dialectales modernes, Via Domitia 20-21, 1978, Toulouse, p. 123 e 131
↑ Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 77, 287 e 329
↑ https://www.geoportail.gouv.fr/donnees/carte-de-cassini cercar enter Arengosse e Villenave
↑ D. Vignaud, Arengosse : l'occupation antique de Bézaudun PDF

Portau de Gasconha

[1] Top'Òc Diccionari toponimic occitan del Congrès permanent de la lenga occitana.

[2] Toponimia Occitana (Institut d'Estudis Occitans) : IEO_BdTopoc : http://bdtopoc.org

[3] Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37-38

[4] Prononciacion autentica despuish lo sègle xv segon Bénédicte Boyrie-Fénié.^[3]

[bbf-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 et ^5,4 Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes. Landes et Bas-Adour, ed. Institut occitan e CAIRN, Pau, 2005, p. 37

[6] Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 26

[7] Xavier Ravier, Toponymes en dunu(m) dans le domaine aquitano-gascon et configurations géo-dialectales modernes, Via Domitia 20-21, 1978, Toulouse, p. 123 e 131

[8] Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 77, 287 e 329

[9] ttps://www.geoportail.gouv.fr/donnees/carte-de-cassini cercar enter Arengosse e Villenave

[10] D. Vignaud, Arengosse : l'occupation antique de Bézaudun PDF

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[3]