Vastin Lespin : Diferéncia entre lei versions

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Navigar dins l'istoric
← Cambiament precedentDiferéncia seguenta →
Contengut suprimit Contengut apondut
VisualWikitext
Cap resum de modificació
Aubadaurada (discussion | contribucions)
14 615 modifications
Linha 6 : Linha 6 :
== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
*Lespy, Vastin. Raymond, Paul. ''Dictionnaire béarnais ancien et moderne''. [[Montpelhièr]] : Hamelin frères, [[1887]].
*Lespy, Vastin. Raymond, Paul. ''Dictionnaire béarnais ancien et moderne''. [[Montpelhièr]] : Hamelin frères, [[1887]].
*Lespy, Vastin. Raymond, Paul. ''Dictionnaire béarnais ancien et moderne''. [[Genòva]] : Slatkine Reprints, [[1970]], [[1887]].
*Lespy, Vastin. Raymond, Paul. ''Dictionnaire béarnais ancien et moderne''. [[Genèva]] : Slatkine Reprints, [[1970]], [[1887]].
*Lespy, Vastin. ''Dictons et proverbes du Béarn ; paroemiologie comparée''. [[Pau]] : Garet, [[1892]].
*Lespy, Vastin. ''Dictons et proverbes du Béarn ; paroemiologie comparée''. [[Pau]] : Garet, [[1892]].
*Lespy, Vastin. ''Grammaire béarnaise suivie d'un vocabulaire béarnais-français''. [[París]] : Maisonneuve et Cie, [[1880]].
*Lespy, Vastin. ''Grammaire béarnaise suivie d'un vocabulaire béarnais-français''. [[París]] : Maisonneuve et Cie, [[1880]].

Version del 30 mai de 2007 a 16.09

Vastin Lespy (Pau, lo 6 de heurèr de 1817 - Pau, lo 21 de heurèr de 1897- en Francés Jean-Désiré -Vastin qu'èra lo son chafre- Lespy) qu'ei un deus màgers filològs bearnés qui, dab l'ajuda deu paeleograf e achivista deus Baishs Pirenèus (uei los Pirenèus Atlantics), e harguè un diccionari bearnés e gramaticas bearnesas (ua quitament en anglés). Que vadó a Pau en çò d'ua familha de sartos. Après lo sons estudis de letras que vadó professor au licèu de Pau. En 1858 que publiquè la soa Grammaire Bearnaise e que he la coneishença deu son futur amic e collaborator scientific vadut en region parisenca : Pau Raimond.

Lo son diccionari titolat Diccionnaire béarnais ancien & moderne qu'ei un tribalh apregondit de recerca lexicografica qui amassa las paraulas trobadas dens los tèxtes bearnés despuish l'Atge Mejan dinc au sons temps e shens ne cambiar la grafia trobada. Qu'amassa autau las paraulas bearnesas de totas las epòcas e de tots los nivèus de lenguage. Qu'ei atau qui mantuas paraulas qu'i son mentavudas dab mantuas versions e,a còps, dab ua forma ipercorregida. L'òbra de Lespi que's basa sus ua grana erudicion bearnesa mes tanben ispanisanta e sus la coneishença d'autes parlars e d'autes filològs occitans ; que cita regularament Frederic Mistral o l'abat Savautge, per exemple, entà illustrar tau o tau paraula bearnesa (o ua varianta pròcha) mentavuda per eths.


Bibliografia

  • Lespy, Vastin. Raymond, Paul. Dictionnaire béarnais ancien et moderne. Montpelhièr : Hamelin frères, 1887.
  • Lespy, Vastin. Raymond, Paul. Dictionnaire béarnais ancien et moderne. Genèva : Slatkine Reprints, 1970, 1887.
  • Lespy, Vastin. Dictons et proverbes du Béarn ; paroemiologie comparée. Pau : Garet, 1892.
  • Lespy, Vastin. Grammaire béarnaise suivie d'un vocabulaire béarnais-français. París : Maisonneuve et Cie, 1880.
  • Lespy, Vastin. Grammar and vocabulary of the language of Bearn, for beginners. Pau : 1888.
  • Lespy, Vastin. Les Illustrations du Béarn. Pau : Veronèse, 1856.
  • Lespy, Vastin. Le chansonnier d'Oloron, Navarrot. Portrait. Pau : Garet, 1890.
  • Lespy, Vastin. Les sorcières dans le Béarn, 1393-1672. Pau : Léon Ribaut, 1875.
  • Lespy, Vastin. Notes pour l'histoire de la chanson .... Paris, J.-B. Dumoulin, 1861.
  • Lespy, Vastin. Proverbes du pays de Béarn ; énigmes et contes populaires. París : Maisonneuve et cie, 1876.
  • Lespy, Vastin. Raymond, Paul. Récits d'histoire Sainte en Béarnais traduits et publíes pour la première fois sur le manuscrit du XVe siècle. Pau : L. Ribaut, 1876.
  • Lespy, Vastin. Raymond, Paul. Un baron béarnais au quinzième siècle. Pau : 1878.


Portau de Bearn

Circ de Lescun
Bearn o Biarn qu'ei un país occitan situat au pè deus Pirenèus. Ligat successivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e deu Noste Enric, país sobiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) que ho la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion.
Castèth de Montcada, Ortès, residéncia de Gaston Febus

Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès).

Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.

Bearn que forma, dab la Baisha Navarra, Labord e Sola (compausant lo País Basc francés) e un tròç de Gasconha deu Baish Ador, lo departament deus Pirenèus Atlantics (64), que n'ocupa los 3/5 deu territòri.

Lutz sus...

Sarrança qu'ei ua vila bearnesa de la Vath d'Aspa e lòc famós de romiatge vodat a la Verge. Qu'ei tanben lo lòc on e's'escad la narracion de l'Eptameron de Margarida de Navarra puishque los personatges que son embarrats a Sarrança per'mor de la creishuda de las aigas e que's hican, per passar los temps, a contà's las istoèras amassadas dens l'òbra .



Cultura e tradicions

Lengas

Bearnés - Francés - Occitan - Gascon
Obelisc de Desporrins, Acós

Escrivan

Gaston Fèbus - Jacòb de Gassion - Arnaut de Saleta - Joan Enric de Fondevila - Ciprian Desporrins - Xavièr Navarròt - Alèxi Peiret - Vastin Lespin - Simin Palai - Sèrgi Javaloyès - Marilís Orionaa -Julien de Casabona - Jan Hustaish - Joan Gastellú-Sabalòt - Rogèr Lapassada - Albèrt Peirotet - Eric Gonzales
Fronton de Pardias

Musica

Instrument : Tamborin de còrdas
Marcèu Amont - Arnapi - Daniel Balavoine - Bertrand Cantat - Nathalie Cardone- Nadau - Pèir de Jeliòt - Estar - Balaguèra - Parpalhon - Los Pagalhós - Ardalh - Los Seuvetons - Lo Cèu de Pau - Èr Navèth - Los de Laruns - Marilís Orionaa - Joan Francés Tisnèr - Verd e Blu - Los de L'Ouzom

Canta bearnesa

Aqueras montanhas - Bèth cèu de Pau - Rossinholet qui canta - Quant vòs ganhar pastoreta charmanta - Dus pastors a l'ombreta - Lo primtemps qu'ei arribat

Actor comic

Television Tania Young

Noste Enric, Castèth de Pau

Cinèma

Monument

Hortalessa deu Portalet - Castèth de Pau - Castèth de Bètlòc - Castèth de Montanèr - Castèth de Morlana - Castèth d'Aas - Catedrau d'Auloron - Catedrau de Lescar - Santuari de Bètharram - Glèisa de Monenh - Glèisa de Luc - Catedrau d'Auloron - Catedrau de Lescar - Pont d'Ortès - Pont de la legenda a Sauvatèrra - Obelisc de Desporrins - Ostau de Bernadòta

Gastronomia Garbura - Juranson (vin) - Aussau-Irati - Bearn (vin) - Arroset de Bearn - Hitge gras - Meravilhas de carnavau - Confit de guit

Tamborin de còrdas e Flabta de tres horats

Construccion

Ostau bearnés

Eveniment

Hestiv'Òc

Vestit

Berret

Jòcs

Quilhas de nau
autra accion
{{{editar}}}








Politica

Movement politic occitan

Anaram Au Patac - Hartèra

Personalitat politica

Francés Vairon - Andriu Labarrèra - Alan Lamassoure - Joan Lassala - Joan Jacme Lassèrra - Joan Saint-Josse - David Habib
autra accion
{{{editar}}}


v · m
Vilas istoricas màgers de Bearn
Acós • Areta • Arsac • Artés • Arudi • Auloron • Bètharram • Bètlòc • Gant • Garlin • Lac • Laruntz • La Seuva • Lenveja • Lescar • Luc
Morencs • Morlana • Morlans • Monenh • Montanèr • Nai • Navarrencs • Ortès • Pau • Pontac • Salias • Sauvatèrra • Sarrança • Tèsa
v · m
Regions culturalas e istoricas d'Occitània
(regions d'Occitània actuala en nauta, regions d'Occitània anciana en bassa)
Auvèrnhe • Bearn • Borbonés • Daufinat • Gasconha inclusent la Val d'Aran • Guiana inclusent Agenés, Carcin, Peiregòrd e Roergue • Lemosin inclusent la Marcha • Lengadòc inclusent lo País de Fois e Fenolhedés • Mónegue • País Niçard • Provença inclusent lo Comtat Venaicin • Valadas Occitanas • Velai (istoricament en Lengadòc) • Vivarés (istoricament en Lengadòc)

Enclava de La Gàrdia

Aguiaina inclusent Aunís, Engolmés, Peitau e Sentonge • Mauriana • Berric • País Gavai (partejat entre Aguiaina, Gasconha e Guiana)
Enclavas dins Aragon • Navarra
Per las autras regions pobladas istoricament per d'occitans, veire Diaspòra occitana.
v · m
Regions culturalas e istoricas de França
Alsàcia • Anjau • Armanhac • Artés • Auvèrnhe • Aunís • Engolmés • Bearn • Berric • Bigòrra • Borbonés • Borgonha • Bressa • Carcin • Champanha • Comtat de Fois • Comtat de Niça • Comtat Venaicin • Corsega • Daufinat • Bretanha • Flandra • Franc Comtat • Gasconha • Guiana • Illa de França • Lemosin • Lengadòc • Lorena • Lionés • Maine • Marcha • Nivernés • Normandia • Peiregòrd • Picardia • Orleanés • Peitau • Provença • Roergue • Rosselhon • Santonge • Savòia • Torena


Recuperada de « https://oc.wikipedia.org/w/index.php?title=Vastin_Lespin&oldid=162456 »