Prèmi Nobel de Fisica

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Medalha prèmi Nobel
Medalha prèmi Nobel

Lo Prèmi Nobel de Fisica es un prèmi atribuit per la Fondacion Nobel dins lo domeni de la fisica.

Aquò es la lista dels laureats del Prèmi Nobel de Fisica dempuèi sa creacion.

An Laureat(s) País Trabalhs premiats
1901 Wilhelm Conrad Röntgen  Empèri Alemand Descobèrta dels rais X
1902 Hendrik Antoon Lorentz
Pieter Zeeman
Bandièra: Païses BassesPaïses Basses Prevision de la descomposicion de las raias espectralas per un camp magnetic
1903 Antoine Henri Becquerel
Pierre Curie
Marie Curie
Bandièra de França França Descobèrta de la radioactivitat e isolament de dos elements radioactius : lo radi e lo poloni
1904 Lord John Rayleigh Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Descobèrta de l’argon
1905 Philipp Lenard  Empèri Alemand Mesura del repòrt carga/massa de l’electron
1906 Sir Joseph John Thomson Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Recèrcas sus la conduccion dins los gases. Primièr modèl de l’atòm.
1907 Albert A. Michelson Bandièra dels Estats Units Estats Units Mesura de la velocitat de la lutz per interferometria, experiéncia fondamentala condusent a remetre en question la nocion d’etèr
1908 Gabriel Lippmann Bandièra de França França Metòde de fotografia en colors per fixacion de las interferéncias luminosas. Aqueste metòde demòra uèi (2005) la sola qu'aja permés la reconstitucion integrala de l’ensemble de las longors d’onda reflectadas per un objècte. Es la fotografia interferenciala de Lippmann.
1909 Guglielmo Marconi
Karl Ferdinand Braun
 Itàlia
 Empèri Alemand
Invencion del telegraf sens fil per ondas ertzianas e de l'oscilloscòpi catodic (tube de Braun)
1910 Johannes Diderik van der Waals Bandièra: Païses BassesPaïses Basses Eqüacion d’estat dels gases perfièches (lei de Van der Waals)
1911 Wilhelm Wien  Empèri Alemand Descobèrtas sus las leis de la radiacion termica (Lei de Wien)
1912 Gustaf Dalén Bandièra de Suècia Suècia Invencion del regulator automatic pel contraròtle de gavitèls luminoses e de fars. Vejatz autoregulacion
1913 Heike Kamerlingh Onnes Bandièra: Païses BassesPaïses Basses Comportament dels conductors electrics de temperaturas fòrça bassas(supraconductivitat). Liquefaccion de l’èli.
1914 Max von Laue  Empèri Alemand Metòde de determinacion de las estructuras cristallinas gràcias a la difraccion dels rais X
1915 William Henry Bragg
William Lawrence Bragg
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Fondaments de la radiocristallografia modèrna
1916 Non decernit
1917 Charles Glover Barkla Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Propagacion de las ondas ràdio e los rais X
1918 Max Planck  Alemanha Lei espectrala de la radiacion dins lo void d’un còrs negre, elaboracion de la teoria dels quanta.
1919 Johannes Stark  Alemanha L’efièch Stark : descomposicion de las raias espectralas per un camp electric.
1920 Charles Edouard Guillaume Bandièra: SoïssaSoïssa Invencion de l’invar, de l’elinvar e de la platinita
1921 Albert Einstein  Alemanha Explicacion de l’efièch fotoelectric. Aquò serà lo sol prèmi Nobel d’Einstein (vejatz teoria de la relativitat).
1922 Niels Bohr Bandièra: DanemarcDanemarc Estructura de l’atòm, melhorament del modèl de Rutherford.
1923 Robert Andrews Millikan Bandièra dels Estats Units Estats Units Mesura de la carga elementària de l’electron : e
1924 Karl Manne Georg Siegbahn Bandièra de Suècia Suècia Espectroscopia dels rais X
1925 James Franck
Gustav Ludwig Hertz
 Alemanha Fenomèn de la luminescéncia, mesa en evidéncia dels nivèls d’energia de l’atòm de mercuri (Hg) per de collisions amb d'electrons d’energia variabla.
1926 Jean Baptiste Perrin Bandièra de França França Estudi del movement brownian molecular.
1927 Arthur Holly Compton
Charles Thomson Rees Wilson
 Alemanha
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Descobèrta de l’efièch Compton : difusion dels rais X. Invencion de la cambra de brumas.
1928 Sir Owen Willans Richardson Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Emission termoionica e espèctre molecular de l'idrogèn, leis de l'efièch termoelectronic.
1929 Louis de Broglie Bandièra de França França Natura ondulatòria de l’electron, mecanica ondulatòria.
1930 Sir Chandrashekhara Venkata Raman Bandièra: Reialme UnitReialme Unit e Bandièra: ÍndiaÍndia Efièch Raman : difusion Raman de la lutz.
1931 Non decernit
1932 Werner Heisenberg  Alemanha « La creacion de la mecanica quantica e de sas aplicacions qu'an permés la descobèrta de las formas allotropicas de l’idrogèn (l’ortoidrogèn e lo paraidrogèn) »
1933 Paul Adrien Maurice Dirac
Erwin Schrödinger
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Bandièra: ÀustriaÀustria
Version novèla de la mecanica quantica relativista : aplicacion de la mecanica ondulatòria a l’electron, trabalhs de mecanica ondulatòria, eqüacion d’onda.
1934 Non decernit
1935 James Chadwick Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Descobèrta del neutron
1936 Carl David Anderson
Victor Franz Hess
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: ÀustriaÀustria
Mesa en evidéncia del positron e dels rais cosmics.
1937 Clinton Joseph Davisson
Sir George Paget Thomson
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Confirmacion de la teoria ondulatòria de Louis de Broglie per difraccion sus un cristal.
1938 Enrico Fermi  Itàlia Reaccions nuclearas amb de neutrons lents
1939 Ernest Orlando Lawrence Bandièra dels Estats Units Estats Units Invencion del ciclotron
1940 Non decernit
1941 Non decernit
1942 Non decernit
1943 Otto Stern Bandièra dels Estats Units Estats Units Quantificacion del moment magnetic del proton
1944 Isidor Isaac Rabi Bandièra dels Estats Units Estats Units Triada dels atòms segon lor estat quantic
1945 Wolfgang Ernst Pauli Bandièra: ÀustriaÀustria Principi d'exclusion segon lo qual doas particulas de spin mièg entièr (fermions) pòdon pas èsser dins lo meteis estat
1946 Percy Williams Bridgman Bandièra dels Estats Units Estats Units Estudi de las fòrça nautas pressions, influéncia suls estats de la matèria
1947 Edward Victor Appleton Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Descobèrta del segond jaç de l’ionosfèra
1948 Patrick Blackett Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Trabalhs sus las radiacions cosmicas, melhorament de la cambra de brumas.
1949 Hideki Yukawa Bandièra del Japon Japon Prediccion de l’existéncia dels mesons
1950 Cecil Frank Powell Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Observacion dels mesons ?
1951 Sir John Douglas Cockcroft
Ernest Thomas Sinton Walton
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Bandièra: IrlandaIrlanda
Transmutacions nuclearas de nuclèus pesucs provocadas per bombardament amb de particulas acceleradas amb l'ajuda d'un generator de nauta tension electroestatica
1952 Felix Bloch
Edward Mills Purcell
Bandièra dels Estats Units Estats Units Metòdes novèls de mesura de la resonància magnetica de l’electron
1953 Frits (Frederik) Zernike Bandièra: Païses BassesPaïses Basses Invencion del microscòpi de contrast de fasa
1954 Max Born
Walther Wilhelm Georg Bothe
RDA Interpretacion estatistica de la mecanica quantica. Invencion del metòde de las coïncidéncias.
1955 Willis Eugene Lamb
Polykarp Kusch
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta relativa a l'estructura fina de l'espèctre de l’idrogèn. Determinacion experimentala del moment magnetic de l’electron
1956 William Bradford Shockley
Walter Houser Brattain
John Bardeen
Bandièra dels Estats Units Estats Units Invencion del transistor (contraccion de l’anglés transfer resistor, "resisténcia de transferiment") a punt de contacte (uèch ans pus lèu)
1957 Chen Ning Yang (???)
Tsung-Dao Lee (???)
Bandièra de la Republica populara de China China Prediccion pel calcul de la violacion de la paritat dins las desintegracions ß (interaccions feblas)
1958 Pavel Cherenkov (????? ????????)
Ilia Frank (???? ?????)
Igor Tamm (????? ????)
URSS Descobèrta de l’efièch Cherenkov, emission de lutz quand de particulas se presentan dins un mitan mai rapidament que la velocitat de la lutz dins aqueste mitan
1959 Emilio Gino Segrè
Owen Chamberlain
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta de l’antiproton (parelhs proton-antiproton alprèp de l’accelerator de Berkeley).
1960 Donald Arthur Glaser Bandièra dels Estats Units Estats Units Invencion de la cambra de bullas permetent d’observar las trajectòrias de las particulas
1961 Robert Hofstadter
Rudolf Ludwig Mössbauer
Bandièra dels Estats Units Estats Units
RDA
Difusion d’electrons de nauta energia. Efièch Mössbauer
1962 Lev Davidovich Landau (??? ????????? ??????) URSS Efièch Landau. Teoria sus l’èli liquid (superfluiditat).
1963 Eugene Paul Wigner
Maria Goeppert-Mayer
Hans Daniel Jensen
Bandièra dels Estats Units Estats Units Teoria del nuclèu atomic. Modèl del nuclèu en jaces.
1964 Charles Townes
Nicolai Gennadiievich Basov (??????? ??????????? ?????)
Aleksandr Mikhailovich Prokhorov (????????? ?????????? ????????)
Bandièra dels Estats Units Estats Units
URSS

URSS

Estudi de l’optica non lineara, realizacion del maser (Microwave Amplifier by Simulated Emission of Radiation), oscillator de feble bruch.
1965 Julian Schwinger
Richard P. Feynman
Sin-Itiro Tomonaga
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra del Japon Japon
Desvolopament de l’electrodinamica quantica
1966 Alfred Kastler Bandièra de França França Mesa al punt de la tecnica del pompatge optic (vejatz lasèr)
1967 Hans Bethe Bandièra dels Estats Units Estats Units Cicle del carbòni dins lo procediment energetic del Solelh
1968 Luis Walter Álvarez Bandièra dels Estats Units Estats Units Estudi de las proprietats de las particulas elementàrias e dels rais cosmics
1969 Murray Gell-Mann Bandièra dels Estats Units Estats Units Classificacion dels adrons e ipotèsi del quark
1970 Hannes Alfvén
Louis Néel
Bandièra de Suècia Suècia
Bandièra de França França
Desplaçament de las particulas electrizadas e propagacion de las ondas dins lo plasma de la magnetosfèra. Descobèrtas en fisica del solid concernent lo magnetisme.
1971 Dennis Gabor Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Trabalhs sus la convergéncia dels faisses d’electrons (vejatz olografia)
1972 John Bardeen
Leon N. Cooper
John Robert Schrieffer
Bandièra dels Estats Units Estats Units Teoria explicant la supraconductivitat (parelhs de Cooper)
1973 Leo Esaki
Ivar Giaever
Brian David Josephson
Bandièra del Japon Japon
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Descobèrta dels semiconductors d'efièch tunèl. Estudi de l’Efièch tunèl dins los supraconductors. Prevision de l’efièch Josephson.
1974 Sir Martin Ryle
Antony Hewish
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit Descobèrta dels pulsars (pulsating stars) en astronomia
1975 James Rainwater
Aage N. Bohr
Ben Roy Mottelson
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: DanemarcDanemarc
Bandièra: DanemarcDanemarc
Modèl collectiu del nuclèu atomic, perfeccionament dels modèls en jaç e de la gota liquida.
1976 Burton Richter
Samuel Chao Chung Ting
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta del meson psi.
1977 Philip Warren Anderson
Sir Neville Mott
John Hasbrouck van Vleck
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Teoria de l'estructura electronica dels sistèmas magnetics e desordenats
1978 Piotr Leonidovich Kapitza
Arno Allan Penzias
Robert Woodrow Wilson
URSS
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
Trabalhs sus la fisica de las temperaturas bassas (Kapitza), descobèrta de la radiacion microonda de l’Univèrs (radiacion fossila Penzias e Wilson)
1979 Sheldon Lee Glashow
Abdus Salam
Steven Weinberg
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: PaquistanPaquistan
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Teoria unificada de l’interaccion febla e de la fòrça electromagnetica
1980 James Watson Cronin
Val Logsdon Fitch
Bandièra dels Estats Units Estats Units Trabalhs sus las simetrias fondamentalas
1981 Nicolaas Bloembergen
Arthur Leonard Schawlow
Kai Siegbahn
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra de Suècia Suècia
Desvolopament de l'espectroscopia electronica de nauta resolucion
1982 Kenneth Geddes Wilson Bandièra dels Estats Units Estats Units Estudi de transicion de las fasas
1983 Subrahmanyan Chandrasekhar
William A. Fowler
Bandièra dels Estats Units Estats Units Estudis suls procediments fisics regissent l'estructura e l’evolucion de las estelas
1984 Carlo Rubbia
Simon van der Meer
Bandièra d'Itàlia Itàlia
Bandièra: Païses BassesPaïses Basses
Per lor contribucion decisiva al grand projècte que menèt a la descobèrta de las particules W e Z, vectors de l'interaccion febla
1985 Klaus von Klitzing Bandièra: Republica Federala d'Alemanha Alemanha de l'Oèst Descobèrta de l'efièch Hall quantic
1986 Gerd Binnig
Heinrich Rohrer
Ernst August Friedrich Ruska
RDA
Bandièra: SoïssaSoïssa
RDA
Invencion del microscòpi d'efièch tunèl
1987 Johannes Georg Bednorz
Karl Alexander Müller
RDA
Bandièra: SoïssaSoïssa
Mesa en evidéncia de supraconductors de nauta temperatura (azòt liquid)
1988 Leon Lederman
Melvin Schwartz
Jack Steinberger
Bandièra dels Estats Units Estats Units Trabalhs suls neutrinos
1989 Hans Georg Dehmelt
Wolfgang Paul
Norman Foster Ramsey
RDA
RDA

Bandièra dels Estats Units Estats Units
Isolacion de las particulas atomicas

Per l'invencion del metòde dels camps alternatius separats e son aplicacion al maser d'idrogèn e autres relòtges atomics
1990 Jerome Isaac Friedman
Henry Way Kendall
Richard E. Taylor
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra de Canada Canadà
Pròva de l’existéncia dels quarks
1991 Pierre-Gilles de Gennes Bandièra de França França Descobèrta de la matèria mòla
1992 Georges Charpak Bandièra de França França Per sa contribucion als detectors de particulas e en particular per l’invencion de la cambra de fils
1993 Russell Alan Hulse
Joseph Hooton Taylor
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta dels pulsars binaris
1994 Bertram N. Brockhouse
Clifford G. Shull
Bandièra de Canada Canadà
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Estudi de l'estructura e de las proprietats dels cristals
1995 Martin Lewis Perl
Frederick Reines
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta del lepton ?
Per la deteccion del neutrino
1996 Douglas D. Osheroff
David Morris Lee
Robert C. Richardson
Bandièra dels Estats Units Estats Units Descobèrta de la superfluiditat de l’èli-3 (la de l’èli-4 èra coneguda dempuèi mantun decenni)
1997 Claude Cohen-Tannoudji
Steven Chu
William D. Phillips
Bandièra de França França
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Metòde permetent d'alentir e d’isolar d'atòms
1998 Robert B. Laughlin
Horst L. Störmer
Daniel C. Tsui
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: AlemanhaAlemanha
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Mesa en evidéncia de l'efièch Hall quantic fraccionari
1999 Gerard 't Hooft
Martinus J.G. Veltman
Bandièra: Païses BassesPaïses Basses Per la descobèrta de l'estructura quantica de l'interaccion electrofebla, unificacion de la fòrça electromagnetica e de l'interaccion febla
2000 Jores Alferov
Herbert Kroemer
Jack S. Kilby
Bandièra: BielorussiaBielorussia
Bandièra: AlemanhaAlemanha
Bandièra dels Estats Units Estats Units
« Desvolopament d’eteroestructuras semiconductrises per l’electronica rapida e l’optoelectronica »
2001 Eric A. Cornell
Wolfgang Ketterle
Carl E. Wieman
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra: AlemanhaAlemanha
Bandièra dels Estats Units Estats Units
« Per la realizacion de la condensacion Bose-Einstein dins de nòvuls gasoses d’atòms alcalins, e mai per d'estudis pionièrs fondamentals sus las proprietats del condensat »
2002 Masatoshi Koshiba
Raymond Davis
Riccardo Giacconi
Bandièra del Japon Japon
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Per lors contribucions dins lo domeni de l’astrofisica e principalament per la deteccion dels neutrinos (Koshiba e Davis), e la descobèrta de las fonts astrofisicas de rais X (Giacconi)
2003 Aleksei Alekseievich Abrikosov
Vitalii Lazarevich Ginzburg
Anthony J. Leggett
Bandièra: RussiaRussia
Bandièra: RussiaRussia
Bandièra dels Estats Units Estats Units
Atribuit per de trabalhs pionièrs dins lo domeni teoric dels supraconductors e dels superfluids
2004 David J. Gross, H. David Politzer e Frank Wilczek Bandièra dels Estats Units Estats Units Per lors trabalhs sus las particulas fondamentalas quarks e la descobèrta d'una proprietat de l'interaccion fòrta, la libertat asimptotica
2005 Roy J. Glauber de l'Universitat Harvard Bandièra dels Estats Units Estats Units Per sa descripcion teorica del compòrtament de las particulas de lutz.
John L. Hall collaborator de l'Universitat de Colorado Bandièra dels Estats Units Estats Units Per lor desvolopament de l'espectroscopia basada sus la precision del lasèr, es a dire la determinacion de la color de la lutz dels atòms e moleculas amb una precision extrèma.
Theodor W. Hänsch de l'Universitat Ludwig-Maximilien de Munich Bandièra: AlemanhaAlemanha
2006 George Fitzgerald Smoot e John C. Mather Bandièra dels Estats Units Estats Units Per lor descobèrta de la natura del còrs negre del fons difús cosmologic e de sas anisotròpias
2007 Albert Fert Bandièra de França França Per lor descobèrta de la magnetorresisténcia giganta
Peter Andreas Grünberg Bandièra: AlemanhaAlemanha
2008 Yoichiro Nambu Bandièra dels Estats Units Estats Units "for the discovery of the mechanism of spontaneous broken symmetry in subatomic physics"
2008 Makoto Kobayashi e Toshihide Maskawa Bandièra del Japon Japon "for the discovery of the origin of the broken symmetry which predicts the existence of at least three families of quarks in nature"
2009 Charles K. Kao Bandièra dels Estats Units Estats Units "for groundbreaking achievements concerning the transmission of light in fibers for optical communication"
2009 Willard S. Boyle Bandièra de Canada Canadà "for the invention of an imaging semiconductor circuit – the CCD sensor"
George E. Smith Bandièra: Reialme UnitReialme Unit
2010 Andre Geim, Konstantin Novoselov Bandièra: RussiaRussia "for groundbreaking experiments regarding the two-dimensional material graphene"
2011 Saul Perlmutter, Brian P. Schmidt, Adam G. Riess Bandièra dels Estats Units Estats Units "for the discovery of the accelerating expansion of the Universe through observations of distant supernovae"
2012 Serge Haroche Bandièra de França França "for ground-breaking experimental methods that enable measuring and manipulation of individual quantum systems"
David J. Wineland Bandièra dels Estats Units Estats Units

Literatura[modificar | Modificar lo còdi]

  • The politics of excellence, beyond the nobel prize; R. Friedman ; 2002
  • Nobel Century: a biographical analysis of physics laureates, in Interdisciplinary Science Reviews, by Claus D. Hillebrand ; June 2002; No 2. p.87-93

Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]