Vejatz lo contengut

1983

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
1983
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Ans :
1980 1981 1982  1983  1984 1985 1986

Decennis :
1950 1960 1970  1980  1990 2000 2010
Sègles :
Sègle XIX  Sègle XX  Sègle XXI
Millennis :
Millenni I  Millenni II  Millenni III


Cronologia mesadièra :
Gen - Feb - Mar - Abr - Mai - Junh
Julh - Ago - Set - Oct - Nov - Dec


Cronologias tematicas :
Aeronautica Arquitectura Automobila Benda dessenhada Camins de fèrre Cinèma Drech Economia Fotbòl Jòc Jòc vidèo Literatura Musica Santat e medecina Sciéncia Sociologia Espòrt Teatre TV


Autres calendièrs :
Roman Chinés Gregorian Ebrieu Indó Musulman Persan Republican

Aquesta pagina concernís l'an 1983 del calendièr gregorian.

Crisi deis euròmissils en 1983.

Organizacion d'eleccions dins lo país que se debanèron d'un biais marrit, especialament dins lo sud. D'efèct, dins leis ancianeis províncias rebèlas, la manca d'organizacion entraïnèt de trèbols que foguèron agravats per la decision dau govèrn de desplaçar la màger part deis unitats militaras de la region vèrs lo nòrd. S'estimant tornarmai menaçats per lo nòrd, un nombre important de soudats meridionaus refusèron d'obeïr e se formèt una guerilha fòrça organizada, dicha Armada Populara de Liberacion de Sodan, dirigida per lo coronèu John Garang. Aquò entraïnèt la Segonda Guèrra Civila Sodanesa qu'opausèt fins a 2005 lo govèrn centrau a una insureccion demandant una autonòmia fòrça larga per lo sud (e qu'obtenguèt finalament l'independéncia en 2011).

Tropas aeroportadas estatsunidencas au començament de l'invasion de Grenada.

Après plusors annadas de tension, Maurice Bishop assaièt de melhorar sei relacions ambé Washington. Pasmens, se turtèt a una oposicion intèrna e foguèt assassinat lo 23 d'octòbre. Sa mòrt foguèt utilizada coma pretèxte per leis Estats Units d'America per l'illa ont un contingent de soudats cubans èra a construrre un aeropòrt. En despiech d'una resisténcia acarnada dei tropas de l'Armada revolucionària dau pòble, leis Estatsunidencs prenguèron aisament lo contraròtle dau país entre lo 25 d'octòbre e lo 2 de novembre. Aquò marquèt la fin de l'expériéncia comunista dins l'illa e un govèrn provisòri proestatsunidenc, dirigit per Nicholas Brathwaite, foguèt format.

Sciéncias e tecnicas

[modificar | Modificar lo còdi]
Fotografia d'un tir de M270.

Intrada en servici dau lançaroquetas multiple M270 MLRS. Marquèt una revolucion en matèria d'artilhariá en causa de sa capacitat de destruccion — pòu neutralizar 700 ectaras en mens d'una minuta — quasi similara a aquela d'una arma nucleara tactica.

Capitada de la mesa en orbita dei sondas espacialas Venera 15 e 16 a l'entorn de la planeta Vènus. Permetèron de realizar lei premierei cartografias detalhadas de la planeta e d'i descubrir d'estructuras geologicas novèlas coma lei volcans de tipe corona.

Intrada en servici dau tokamak Joint European Torus (JET) que permetèt de realizar de progrès importants regardant la recèrca sus lei plasmas e la fusion termonucleara.

Fotografia dau virus dau SIDA realizada amb un microscòpi electronic (1985).

Descubèrta dau virus a l'origina dau sindròm de l'immunodeficiéncia aquerida (SIDA) per la còla francés de Luc Montagnier. Una partida dei descobreires (Luc Montagnier e Françoise Barré-Sinoussi) foguèron guierdonat dau Prèmi Nobel de Fisiologia ò Medecina en 2008.


Wikimedia Commons prepausa de documents multimèdia liures sus 1983.