Vejatz lo contengut

Ascon

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Vilatge d'Occitània
Ascon
Ascou
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Glèisa d'Ascon
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 42° 43′ 20″ N, 1° 51′ 45″ E
Superfícia 35,59 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
2 360 m
1 040 m
879 m
Geografia politica
País País de Fois Armas del País de Fois
Estat Bandièra de França França
Region
76
Occitània
Departament
9
Arièja Armas del Departament d'Arièja
Arrondiment
091
Fois
Canton
0901
Nauta Ariège (Ax abans 2015
Intercom
240900266
CC de Nauta Arièja
Cònsol Sabine Carrière
(2014-2020)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
120 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

121 ab.
Autras informacions
Gentilici les asconèsi [lez asku'nɛzi] [1]
Còde postal 09110
Còde INSEE 09023

Ascon[2],[3],[4],[5] (Ascou en francés) es una comuna occitana, situada dins lo departament d'Arièja e la region d'Occitània, ancianament de Miègjorn-Pirenèus.

Comunas a l'entorn.

Perimètre del territòri

[modificar | Modificar lo còdi]
Comunas confrontantas d'Ascou[6]
Sorjat La Fajòla
(Aude)
Ax Ascou[6] Mijanes
Orgeish Orlun

La prononciacion es [asku]. Las fòrmas ancianas son (alode de) Ausa, Ascho en 1243, (vallis de) Ascone, (villa de) Ascone en 1272, Asco en 130, Asco, Ascho en 1318-1325, Ascone en 1324, Asco en 1385, 1390, Esco en 1401, Asco, cap a 1460 (Esquerrier)[7].
Dauzat i vei lo basque as, aitz, « punta rocassosa » e un sufixe escur[8]. Segon Negre, citat per Patrici Pojada, Ascon ven benlèu d'un nom aquitan de persona Halsco. Segon Coromines, citat per P. Pojada, lo nom sembla ibero-basc, del nom del tais, azkon en basc. Segon Felip Carbona, Ascon es en relacion ambe'l tais en basc, mès i a una autre etimologia, tanben bascoïda : acitiz + gune/kune, lo lòc dels ròcs[7].

Patrici Pojada cèrca a mostrar que lo primièr element es lo basc az- « ròc ». Un nom basc coma Ascanh (Azkaine en basco e Ascain en francés) a un as- inicial coma Aspa, Asme, Ascarat, que, segon J.B. Orpustan, ven de -*az, varianta de aitz, « ròc ». J.B. Orpustan senhala de toponimes basques que s'acaban en -(z)kun, element qu'indica un lòc (ex : Suhescun, Suhuskune en basc, que seriá *zuhazkun, « lòc d'albres »). Atal, Ascon seriá benlèu « lo lòc dels ròcs », çò que va dins lo sens d'una de las ipotèsis de F. Carbona[7].

Cal benlèu metre lo nom en relacion ambe Ascó (Catalonha), qu'es exactament lo meteis nom, mès tanben ambe Asco (Corsega), Ascas, (Gironda), Ascas (Tarn e Garona) e Asca (Hauts Pirenèus). Son de noms qu'embarrassan los toponimistas. Per Ascas de Gironda, Bénédicte Boyrie-Fénié tròba pas de solucion, mès evòca un mot prelatin, eretat pel basque aska, « besal, regòla, comba ». Burgan e Lafon veson pas tanpauc de solucion clara per Ascas de Tarn e Garona. La proposicion de Negre, un nom roman *asca, « fàstic » es regetada per B. Boyrie-Fénié e per Burgan e Lafon, coma de febla acceptibilitat toponimica [9],[10].

La situacion geografica d'aquelis toponimes presenta çaquelà qualques semblanças. Ascon tresplomba de 100 m la val prigonda del riu nommat en francés La Lauze. La situacion es la meteissa per Asco, que domina la frau del riu Asco, nommat localament Stranciacone. Son pr'aquò de situacions banalas en montanha e benlèu que lo nom a una autra origina. Mès per Ascas (Gironda), es quicòm mai. Dins la val de Dordonha, las ribas alentorn despassan a pena lo nivèl del flume, tirat a Ascas, plaçat sus una tuca isolada del planòl calcari, que tresplomba dirèctament las aigas. Dins lo païsatge girondin pauc traversut, un tal siti deguèt impressionar los abitants. L'exemple d'Ascas fa comprene milhor perqué l'idèa de « lòc que tresplomba un riu », o al minimom, de « perfil accidentat » (lo morre del tais...), pòt èsser un punt comun. Per la vila d'Ascó, es pas tan caracteristic : l'aglomeracion es pus nauta qu'Èbre d'un desenat de mètres, çò qu'es banal dins un país mediterranèu, que les aigats i son perilhoses. Ascas (Tarn e Garona) es sus un planòl, mès entre dos rius a pauca distància, lo Riu d'Ascas e Riutòrt : l'idèa principala es mai o mens mantenguda. I a pas que per Asca (Hauts Pirenèus), que Michel Morvan explica per un mot basque aska, « nauc » [11] qu'òm pòt èsser embarrassat; pr'aquò, la glèisa es sus un tap que domina un riu, çò que pòt justificar un bocin l'idèa prepausada.

Totis aquels noms son dins un airal aquitano-basco-iberic, fòra d'Asco; mès la Corsega es pas exempta de toponimes aparentats al basque. Lo mot aska, « nauc » es pas la solucion çaquelà. Encara que lo mot asque (grafia de Palay), « lhavet, avalanca, lit » que conten per natura l'idèa de naut e de bas, es benlèu pas desprovesit de ligam semantic ambe lo mot comun a totis nòstres toponimes.

Administracion

[modificar | Modificar lo còdi]
Lista dels cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
2020 2026 Sabine Carrière PS ?  
març de 2001 2020 Claude Carrière PS retirat
abans 1981 ? Omer Carrière PS  
Totas las donadas son pas encara conegudas.
  • Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton d'Ax; es ara del canton de Haute-Ariège (en francés), donc de Nauta Arièja.
Meria
modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): , totala:

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
776 613 851 914 925 1 001 837 842 805

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
686 710 695 664 641 565 620 521 521

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
469 456 453 363 310 266 250 274 158

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
136
114
120
81
96
102
124
127
Cercar
2009 2010
132
134
139
142
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


  • En 2018 la populacion èra de 120 abitants e la densitat èra de 3,37 ab/km².

Luòcs e monuments

[modificar | Modificar lo còdi]

La glèisa parroquiala amb son estatua «La Verge e l'Enfant». Aquela escultura es estada classada per arrestat dempuèi le 31 de Març de 1956 puèi foguèt marcada als monuments istorics en 1992.

Personalitats ligadas amb la comuna

[modificar | Modificar lo còdi]

Michel Naudy : jornalista e òme politic (nascùt a Auloron (Bearn))

Véser tanben

[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes

[modificar | Modificar lo còdi]
  1. archive.org/stream/revuededialectol03sociuoft#page/n154/mode/1up p. 147
  2. Pojada, Patrici. Repertòri toponimic de las comunas de la region Miègjorn-Pirenèus. Nouvelles Éditions Loubatières, 2009. ISBN 978-2-86266-573-3. 
  3. «Toponimia occitana».
  4. Congrès permanent de la lenga occitana. «Top'Òc: Diccionari toponimic occitan».
  5. Institut d'Estudis Occitans. «BdTopoc–Geoccitania».
  6. https://www.geoportail.gouv.fr/carte
  7. 7,0 7,1 et 7,2 Patrici Poujade, Dictionnaire toponymique de l'Ariège, ed. IEO d'Arièja, 2021, p. 73-74
  8. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 31
  9. Bénédicte Boyrie-Fénié, Dictionnaire toponymique des communes, Gironde, ed. CAIRN e Institut Occitan, Pau, 2008
  10. Paul Burgan, André Lafon, Toponymie du Tarn-et-Garonne, Association Antonin Perbosc, 2006, p. 178
  11. Paul Burgan, André Lafon, Toponymie du Tarn-et-Garonne, Association Antonin Perbosc, 2006, p. 178