L'Espitalet (País de Fois)

L'Espitalet | ||
---|---|---|
Geografia fisica | ||
| ||
Coordenadas | 42° 35′ 30″ N, 1° 48′ 14″ E | |
Superfícia | 26,12 km² | |
Altituds · Maximala · Minimala |
2 816 m 1 279 m | |
Geografia politica | ||
Region istorica | País de Fois ![]() | |
Estat | ![]() | |
Region 76 |
Occitània (region administrativa) | |
Departament 9 |
Arièja ![]() | |
Canton | Nauta Arièja , ancianament del Canton d'Ax | |
Intercom 240900266 |
CC de Nauta Arièja 200066363 | |
Cònsol | Arnaud Diaz (2014-2020) | |
Geografia umana | ||
Autras informacions | ||
Gentilici | [lez espita'lezi] [1] | |
Còde postal | 09390 | |
Còde INSEE | 09139 |
L'Espitalet (en francés : L'Hospitalet-près-l'Andorre) es una comuna occitana del País de Fois situada dins lo departament d'Arièja e la region Occitània, ancianament de Miègjorn-Pirenèus.
Geografia[modificar | modificar la font]
Comuna situada dins los Pirenèus sus l'Arièja prèp del Principat d'Andòrra; accès al Pas de la Casa per las rotas RN 22 e RN 20 o RN 320 (Pas de Pimorens e Tunèl de Pimorens).
Perimètre del territòri[modificar | modificar la font]
Toponimia[modificar | modificar la font]
Las fòrmas ancianas son Hospiltal de santa Suzanna (sense data fornida), Ospital Ste-Suzanne, en 1418, Dessus lo loc de Mérenx es l’ospital do Senta Suzana, appertinent al comandayre de Capoleg, de l’ordre de Sent Johan de Jherusalem..., en 1445. Lo nom ven del latin hospitale, « ostal que i son recebuts d'òstes » e pren lo sens d'un ostal espitalièr, sus un grand camin, tengut per d'òrdres religioses e mai que mai l'òrdre de Sant Joan de Jerusalèm [2][3]. L'espital èra donc un ostal de refugi ont las gents que traversavan los pòrts e los passes de la sèrra pirenenca per temps de nèu o d’auratge s’abrigavan. La prononciacion es [lespita'let] [4].
Istòria[modificar | modificar la font]
Origina de la fondacion del vilatge[modificar | modificar la font]
Segon la cronica de Vich, l’Espitalet deuriá sa fondacion al cavalièr Bertrand d’Enveight, nebot de Susana d’Enveight, doarièra de Cerdanha, que los tèrmes anavan fins a Merens. Susprés en 1003 amb son caval, per una tormenta de nèu sul penjal occidental del pas de Pimorens, lo Cavalier d’Enveight faguèt lo vòt, s'aviá la vida salva, de far un espital. Alara, dubriguèt amb son espada lo ventre de sa bèstia, n'arraquèt las entralhas e se lotgèt a lor plaça. Se podèt alara calfar, en esperant una enlusida e tornar trobar son camin.
Tenguèt sa promessa e uèi encara existís l’orador que faguèt construire prèp d'un pont nomenat Santa Susana. Lo refugi de Santa Susana foguèt menat per de religioses de l’ordre dels Espitalièrs de Sant Joan de Jerusalèm. La populacion de l’Espitalet se compausava de 7 a 8 religioses al servici de l’espital, ajudats per qualques trabalhadors volontaris (Donats) per curar los viatjaires e los romiaires, gardar los tropèls e cultivar las tèrras. Totes vivián paurament.
En 1791, l’Espitalet venguèt un masatge de Merens. Fins a la mitat del sègle XVII, l’Espitalet se nomenava Espital de Santa Susana. Après la pèsta de 1631 e segon los registres de l’estat civil de Merens, lo vilatge possedissiá una glèisa de Santa Susana, e un cementèri separat d'aquel de Merens.
Sègle XIX[modificar | modificar la font]
Vilatge prèp de la frontièra, L’Espitalet foguèt envasit pels Espanhòls en abril de 1793, en 1811 e 1812 quand « descendèron » dins la region d’Ax e fin a Tarascon.
Las minas de fèrre de Pimorens servent a las fargas de la val d'Arièja n'en faguèron, encara mai, un passatge e un relais. En 1865, la rota RN 20 s’arrestavan a Merens, fins a la fin del sègle XIX.
D'avalancas demòran dins las memòrias: aquela del 4 genièr de 1895, aquelas dels 16 e 25 de decembre de 1906… Sa posicion sus la termièra e sa topografia fan de l’Espitalet un caireforc: un burèu de Pòstas a dubèrt lo 1èr d'octobre de 1898. Amb l'arribada del tren dempuèi Tolosa fins a Ripoll foguèt bastit un tunèl lo 20 d'octobre de 1908. Una usina idroelectrica i es installada e tanben un pòste de doanas.
En 1896, a L’Espitalet i aviá 28 ostals per 34 familhas e 139 abitants.
Epòca contemporanèa[modificar | modificar la font]
La rota d’Andòrra pel Pas de la Casa dempuèi la rota del Pas del Pimorens a dubèrt en 1933 e lo tunèl del Pimorens en 1994 al confinh del País de Fois, Cerdanha e Capcir.
Administracion[modificar | modificar la font]
- Abans la refòrma cantonala de 2014, aplicada en 2015, la comuna èra del canton d'Ax; es ara del canton de Haute Ariège (en francés), donc de Nauta Arièja.
Demografia[modificar | modificar la font]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1793 | 1800 | 1806 | 1821 | 1831 | 1836 | 1841 | 1846 | 1851 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
152 | 136 | 155 | 148 | 145 | 132 | 108 | 134 | 131
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1856 | 1861 | 1866 | 1872 | 1876 | 1881 | 1886 | 1891 | 1896 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
131 | 138 | 143 | 140 | 141 | 127 | 140 | 147 | 139
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1901 | 1906 | 1911 | 1921 | 1926 | 1931 | 1936 | 1946 | 1954 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
148 | 136 | 193 | 125 | 80 | 125 | 117 | 122 | 133
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1962 | 1968 | 1975 | 1982 | 1990 | 1999 | 2006 | 2007 | 2008 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
193 |
161 |
186 |
171 |
146 |
166 |
107 |
98 |
89 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2009 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
91 92 |
94 95 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
![]() | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fonts | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE |
Lòcs e monuments[modificar | modificar la font]
Vejatz tanben[modificar | modificar la font]
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ https://archive.org/stream/revuededialectol03sociuoft#page/n154/mode/1up p. 147
- ↑ Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 355
- ↑ https://web.archive.org/web/20080205180116/http://www.histariege.com/hospitalet.htm
- ↑ https://archive.org/stream/revuededialectol03sociuoft#page/n154/mode/1up p. 147
Ligams extèrnes[modificar | modificar la font]
Nòtas[modificar | modificar la font]