Chalalher

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
Vilatge d'Occitània
Chalaier
Chaliers
Descobridor o inventaire
Data de descobèrta
Contrari
Color
Simbòl de quantitat
Simbòl d'unitat
Proprietat de
Fondador
Compren
Data de debuta
Data de fin
Precedit per
Seguit per
Coordenadas
Vista del borg, que tresplomba Truèire
Geografia fisica
geolocalizacion
Coordenadas 44° 57′ 27″ N, 3° 13′ 43″ E
Superfícia 18,37 km²
Altituds
 · Maximala
 · Mejana
 · Minimala
 
1 002 m
829 m
728 m
Geografia politica
País  Auvèrnhe
Estat Bandièra de França França
Region
84
Auvèrnhe-Ròse-Aups
Departament
15
Cantal Armas del Departament deCantal
Arrondiment
153
Sant Flor
Canton
1516
Nòvaglèisa (Ruenas de Marjarida davant 2015)
Intercom
241501030
Sant Flor Comunautat
Cònsol Bernadette Resche
(2020-2026)
Geografia umana
Populacion
Populacion totala
(2018)
153 ab.
Evolucion de la populacion
Evolucion de la populacion

159 ab.
Densitat 9,8 ab./km²
Autras informacions
Gentilici (en francés)
Còde postal 15320
Còde INSEE 15034

Chalalher[1] o Chalaier (veire toponimia), prononciat [tʃara'je] o [ʃara'je] [2], e non pas Chalièr / Chaleir [3] (Chaliers en francés), z-es 'na comuna auvernhata, situada dins lo departament delh Cantal e la region d'Auvèrnhe-Ròse-Aups, ancianament d'Auvèrnhe.

Geografia[modificar | Modificar lo còdi]

Lo borg es a l'interior d'una vòlta de Trueire, que tresplomba de 80 m. De vièlhs chamins èst-oèst que travèrsan Truèire (en auvernhàs Trueire, foneticament [trœjrə]) per una plancha testimònian de sa foncion anciana de passatge.

Comunas vesinas[modificar | Modificar lo còdi]

Distanças e posicion relativa
Distanças e posicion relativa
ChaliersChalaier
Comuna amb 410 abitants (2000)Lobaressa (2,7km)
Comuna amb 205 abitants (2000)Lorseira (4,1km)
Comuna amb 66 abitants (2000)Chaulhac (4,6km)
Comuna amb 242 abitants (2000)Claveiras (5,3km)
Comuna amb 304 abitants (2000)Faveiròlas (6,3km)
Comuna amb 86 abitants (2000)Sant Marc (6,6km)
Comuna amb 71 abitants (2000)Julhanjas (7,3km)
Comuna amb 203 abitants (2000)Sant Just (7,4km)

Perimètre del territòri[modificar | Modificar lo còdi]

Comunas confrontantas de Chalaier
Ruenas Claveiras
Val d'Arcòmia Chalaier Lorseira
Chaulhac
(Losera)

Toponimia[modificar | Modificar lo còdi]

Las fòrmas ancianas son Vicaria Calariensis, en 924, Villa... in aice Calerinsi, vèrs 939, Chalerium, en 1338, Challier, en 1380, Chalers, en 1381, Chailher, en 1391, Chaleyrum, Chaleyrum, Chalier, al sègle XIV, Chaleyres, en 1494, Chaliès, Challiers, en 1624, Chaliers, alh sègle XVII, Chaliès en Alvergne, en 1671 [4], [5]. Dauzat explica l'origina delh nom per un pre-indoeuropèu, *Kal-, « pèira, ròc », amb lo sufixe latin -arius (> auvernhàs -èir), qu'auriá poscut remplaçar un sufixe mai ancian -aris (cf. Calàs (Var).[6] . Mas los Féniés explican lo nom per un gallés calio « pèira »,[7] absent del diccionari de Delamarre, que coneis pasmens caleto-, « dur »[8] e que cita dins un autre obratge callā > calā, « casselalha (peiregàs, clapàs, clapareda) », en afortissent, contra Dauzat, la celticitat de *cal-, « dur » [9]. La contradiccion entre las fòrmas ancianas e la prononciacion modèrna pausa problèma : i a una sillaba en mai e la finala es pas la que dona normalament lo sufixe -ariu en auvernhàs, que seriá -èir (veire las latinizacions Chaleyrum). Lo sufixe vengut de -ariu dona l'impression d'èsser -ièr; en realitat, sembla una metatèsi (Chalèir > Chalier > Chalhèr). Chal téner compte de l'alteracion de -l- intervocalica en -r- dins lo país, e non pas en -g- coma al nòrd e a l'oèst. Sembla ben qu'aquela alteracion puescha afectar tanben -lh : Chaulhac se pronóncia regularament [tsu'ja] (/au-/ pretonic auvernhàs > [u-], e -lh- se iodiza) mas son diminutiu Chaulhaguet fai [tsuria'gi]. *Chalhièr poiriá faire sobelh meime modèl *Charièr, puèi lo grope r + iòd, pesant, se poiriá aleugerir en se desvolopant en *-raj- : *Charièr > *Charaièr > Charaier. Dins -lh-, l'element -l- e sa palatalizacion se son separats, en laissant la consonanta e lo iòd dins doas sillabas diferentas. 'Quò fai qu'una grafia Chalaier seriá pus rigorosa que Chalalher.

  • Corbèira (vialatge e chastèl dispareissuts, en faça delh borg, delai le Ruisseau de la Ribeyre). Las fòrmas ancianas son Corberia, latinizacion de 996, Corberiœ, latinizacion del sègle XIV, Corbieyra, en 1445, Corbières, en 1624. La gleisa de Corbèira, dedicada a Sant Bartomieu, èra una annèxa de la de Chalaier en 1451[10]. La prononciacion es [kur'bɛjrə], pusleu que [kur'bejrə], coma seriá pus al nòrd [2]. Lo sens es en general lo d'un luòc abitat per de gralhs (latin *corbaria, de corvaria) [11]. Lo nom del gralh se pronóncia [grar].
  • Saint-Sol, en francés (vialatge al nòrd-èst de la comuna) : [sen'sɔr] [2]; Sant Sòl (nom supausat) es un sant delh sègle VIII [12]. La grafia es benleu Sent Sòl. Mas las fòrmas ancianas fan dobtar que siá un agionime : Cemsolz, en 1508, Cem-Solz, en 1630, Sensoulz, en 1662, Saint-Sol, a la fin del sègle XVII, Sensors, en 1745, Censol (mapa de Cassini) [13].
  • Le Meynial, en francés (vialatge al nòrd-èst de la comuna) : [lu menjɔr] [2]. Las fòrmas ancianas son : Lou Maynial, en 1508, Le Meynial, en 1624, Le Menial, en 1745 (archives départementales, série G, liasse 43) ; Le Meynial, 1624 (terrier de Ligonnès) ;[14].
  • Chauliaguet, en francés (vialatge al nòrd de la comuna) : [tsurjagi] [2]; sembla un diminutiu de Chaulhac, amb una autra evolucion de -lh- (perqué aquò's dins una sillaba pretonica ?). Las fòrmas ancianas son Chauliaguet, en 1624, Chaulhaguet, en 1671 [15]. Grafia Chaulhaguet.
  • Chantegrel (près de Corbèiras) : [tʃanta'grir] [2]. Las fòrmas ancianas son Chantegrel, en 1624, Charnegreil (sic), en 1669 [16]. La grafia es Chantagrelh.

Istòria[modificar | Modificar lo còdi]

  • En 1878, la comuna de Lobaressa se creèt delh territòri de Chalaier,[17] que perdèt aital mai de la meitat de sa populacion.

Administracion[modificar | Modificar lo còdi]

Lista delhs cònsols successius
Periòde Identitat Etiqueta Qualitat
març 2001 2026 Bernadette Resche divèrs dreita  
  2001      
Totas las donadas son pas encara conegudas.

Demografia[modificar | Modificar lo còdi]

modificar « persona »
 v · d · m 
Evolucion demografica
Populacion comunala actuala (2013): 180, totala: 185

1793 1800 1806 1821 1831 1836 1841 1846 1851
1 398 1 515 1 454 1 477 1 489 1 293 1 270 1 302 1 269

1856 1861 1866 1872 1876 1881 1886 1891 1896
1 298 1 248 1 277 1 155 1 218 590 543 546 515

1901 1906 1911 1921 1926 1931 1936 1946 1954
516 542 515 415 450 433 413 342 307

1962 1968 1975 1982 1990 1999 2006 2007 2008
268
236
218
214
227
196
Cercar
182
188
192
2009 2010
194
198
197
201
Fonts
Base Cassini de l'EHESS - Nombre retengut a partir de 1962 : Populacion sens comptes dobles - Sit de l'INSEE
Evolucion de la populacion 1962-2008
Evolucion de la populacion 1962-2008


Luòcs e monuments[modificar | Modificar lo còdi]

Personalitats ligadas amb la comuna[modificar | Modificar lo còdi]

Veire tanben[modificar | Modificar lo còdi]

Ligams extèrnes[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas e referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

Nòtas[modificar | Modificar lo còdi]

Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]

  1. Seccion locala de l'IEO
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 et 2,5 enquèsta Sivadon abrial 2018
  3. IEO Cantal, Communes Cantal.xls.pdf
  4. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a01135149685501Iwnc
  5. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496855t7qemv , per l'atestacion de vèrs 939
  6. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 132
  7. Bénédicte Boyrie-Fénié, Jean-Jacques Fénié, Toponymie des Pays Occitans, edicions Sud-Ouest, 2007, p. 102
  8. Xavier Delamarre, Dictionnaire de la Langue gauloise, ed. Errance, 2na edicion, 2008, p. 97
  9. Xavier Delamarre, Noms de lieux celtiques de l'Europe ancienne, ed. Errance, 2012, p. 95
  10. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496855CiJ4QT
  11. Albert Dauzat, Charles Rostaing, Dictionnaire étymologique des Noms de Lieux en France, Librairie Guénégaud, reedicion 1984, p. 210, a Corbère
  12. https://nominis.cef.fr/contenus/saint/9480/Saint-Sol.html
  13. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496862wWVM2V
  14. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496860tF6u6L
  15. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496855mguL6m
  16. http://archives.cantal.fr/ark:/16075/a011351496855HBSHW1
  17. http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=7701