Fotografia

Lent d'un aparelh fotografic

La fotografia es una tecnica que permet de crear d'imatges duradís gràcias a l'accion d'un raionament electromagnetic, generalament la lutz visibla, sus una superficia fotosensibla. Inventada dins lo corrent deis ans 1830, conoguèt mai d'un melhorament e son usatge se difusèt largament au sen de la populacion mondiala. Uei, a ansin d'aplicacions variadas en sciéncia, en tecnica, dins la publicitat e es tanben una forma d'art.

Etimologia

Lo mot « fotografia » foguèt creat per lo Britanic John Herschel a partir de doas raçinas grègas :

• foto- (φωτoς, photos : lutz, clartat) : que vèn de la lutz, qu'utiliza la lutz.
• -grafia (γραφειν, graphein : pintar, dessenhar, escriure) : qu'escriu, que mena a un imatge.

Lo tèrme significa donc literalament « escriure amb la lutz ». Son abreviacion (« fotò » ò « fòto ») es sovent utilizada.

Istòria

Tecnologias precursoras

L'invencion de la fotografia foguèt lo resultat de la combinason de plusors tecnologias ancianas. La premiera es aquela de la chambra sorna que foguèt descubèrta tre l'Antiquitat per lo filosòf chinés Mozi (vèrs 470-391 abC) en Asia e per lei matematicians grècs Aristòtel (384-322 abC) e Euclides (325-265 abC) en Euròpa. Son principi es basat sus lei reglas de l'optica geometrica. Gràcias a un pichon trauc pertusat dins la muralha, se fòrma a l'interior de la chambra un imatge inversat e reversat dau decòr. Aquela invencion foguèt perfeccionada durant l'Edat Mejana per lo matematician bizantin Antemius de Tralles (sègle VI), lo sabent pèrs Alhazen (965-1039) e per l'òme d'Estat chinés Shen Kuo (1031-1095). Puei, amb lo desvolopament de l'optica, d'instruments e de lentilhas foguèron de còps adaptats dins de chambras sornas per estudiar la lutz ò per observar d'imatges. En particular, en 1566, l'umanista venecian Daniele Barbaro (1513-1570) depintèt per lo premier còp lo foncionament d'un diafragma.

La segonda descubèrta decisiva que permetèt d'inventar la fotografia se debanèt en parallèl dei progrès de la quimia a partir dau sègle XIII. D'efèct, amb l'introduccion de metòdes pus scientifics au sen dau movement alquimista europèu a partir de la fin de l'Edat Mejana, Albertus Magnus (1193-1280) e Georg Fabricius (1516-1571) poguèron respectivament descubrir lo nitrat d'argent e lo clorur d'argent. Puei, la reaccion d'aquelei substàncias au contacte de la lutz foguèt estudiada en 1694 per lo quimista olandés Wilhelm Homberg (1652-1715).

Amb aquelei dos fenomèns, lo principi generau de l'aparelh fotografic foguèt imaginat dins lo corrent dau sègle XVIII. Per exemple, l'escrivan francés Tiphaigne de la Roche (1722-1774) lo depintèt clarament en 1760 dins son roman Giphantie.

L'aparicion de la fotografia

Lo daguerreotipe

Article detalhat: Daguerreotipe.

L'invencion de la fotografia aguèt luòc dins lo corrent deis ans 1820 e 1830. Foguèt l'òbra dei Francés Nicéphore Niépce (1765-1833) e Louis Daguerre (1787-1851). Lo premier s'interessava a la fotolitografia, es a dire ais operacions permetent de transferir un imatge vèrs un substrat. En 1822, capitèt de fixar per lo premier còp un imatge a un supòrt metallic. Puei, en 1826 ò en 1827, realizèt la premiera fotografia coneguda (lo Ponch de vista dau Gras) gràcias a una chambra sorna, una lentilha e una placa cubèrta d'una substància fotosensibla principalament facha de betum de Judèa. Pasmens, lo procès d'exposicion èra fòrça lòng e l'inventor s'associèt donc amb Louis Daguerre per redurre lei temps de pausa e de tractament.

Après la mòrt de Niépce en 1833, Daguerre orientèt sei recèrcas vèrs leis alogenurs d'argent. En 1837, metèt au ponch un procès, dich daguerreotipe, que permetèt de demenir lo temps de pausa de plusors oras a 20-30 minutas. Son sistèma èra generalament format d'una placa de coire cubèrta d'argent. Aquela placa èra expausada a de vapors d'iòde que permetián de formar, après reaccion amb l'argent, un jaç d'iodur d'argent fotosensible. Un còp plaçada a la lutz, la placa enregistrava un imatge invisible. Lo desvolopament èra realizat gràcias a de vapors de mercuri que formavan un amalgama amb l'iodur d'argent en foncion de l'intensitat luminosa recebuda per la placa. Aquò permetiá de revelar l'imatge qu'èra destacada de la placa per caufatge.

• 
  Retrach de Nicéphore Niépce.
• 
  Presa per Nicéphore Niépce en 1826 ò en 1827, lo Ponch de vista dau Gras es la fotografia pus anciana coneguda a l'ora d'ara.
• 
  Daguerreotipe de Louis Daguerre.
• 
  Daguerreotipe d'una carriera de París realizat en 1838.

L'invencion dau negatiu e la multiplicacion dei procès fotografics

L'anóncia publica de l'invencion dau daguerreotipe lo 7 de genier de 1839 favorizèt la publicacion de trabalhs sus la fotografia. En particular, lo Britanic William Fox Talbot (1800-1877) publiquèt en 1840 un metòde permetent d'obtenir de temps de pausa similars a aquelei de Louis Daguerre. Dich calotipe, èra basat sus un supòrt fotosensible utilizat coma negatiu. A respèct dau daguerreotipe, la qualitat èra feble. En revènge, lo film negatiu permetiá de realizar de còpias d'un clichat e lo concèpte negatiu-positiu venguèt una basa de la fotografia. Ansin, en 1844, Talbot foguèt l'autor d'un libre illustrat amb de fotografias.

Totjorn a la fin deis ans 1830, lo quimista John Herschel (1792-1871) inventèt lo cianotipe en 1842. La substància fotosensibla èra una mescla de ferricianur de potassi e de citrat d'amonium ferric. Lo supòrt èra un fuelh de papier. Lo procès donava d'imatges blaus e necessitava de temps d'exposicion relativament febles (3-6 minutas d'estiu). Herschel foguèt tanben a l'origina de l'adopcion dei tèrmes « fotografia », « positiu » e « negatiu ». Tre 1843, la tecnica foguèt utilizada per la botanista Anna Atkins (1799-1871) per representar d'algas dins d'obratges de botanica.

En 1850-1851, Lo Francés Gustave Le Gray (1820-1884) e lo Britanic Frederick Scott Archer (1813-1857) desvolopèron un procès fotografic dich collodion umid qu'anava s'impausar fins ais ans 1870. Utilizava una solucion de nitrocellulòsa, d'alcòl e d'èter per melhorar la fixacion de l'imatge au supòrt. Son inconvenient èra que necessitava un tractament rapide per revelar l'imatge. Tres variantas d'aquela tecnica apareguèron : l'ambrotipe (un imatge positiu sus una placa de veire), lo ferrotipe ò tintipe (un imatge positiu sus una placa de metau) e un metòde basat sus un imatge negatiu sus una vitra. Lo collodion umid permetèt de melhorar la qualitat deis imatges e, melhorada mai d'un còp, la tecnica es en usatge per d'aplicacions scientificas necessitant de realizar de fotografias sus placa de veire.

• 
  Fotografia de William Fox Talbot.
• 
  Calotipe prés per William Fox Talbot vèrs 1842.
• 
  Fotografia de John Herschel.
• 
  Cianotipe d'algas realizat per Anna Atkins au començament deis ans 1840.
• 
  Fotografia de Frederick Scott Archer presa amb lo procès de collodion umid.
• 
  Fotografia de Gustave Le Gray.

L'invencion dau film fotografic

L'invencion dau film fotografic se debanèt a la fin dau sègle XIX. Comencèt amb lei recèrcas de Ferdinand Hurter (1844–1898) e de Vero Charles Driffield (1848–1915) sus leis emulsions quimicas e sus lei temps d'exposicion. Lo premier film fotografic flexible, fach de papier, foguèt inventat per l'Estatsunidenc George Eastman (1854-1932) qu'aviá fondat la companhiá Kodak en 1888. Un an pus tard, èra desvolopat lo premier film transparent a la basa de nitrocellulòsa.

Inicialament, l'usatge dau film foguèt limitat per lo caractèr fòrça inflamable de la nitrocellulòsa. Pasmens, aquel inconvenient foguèt corregit en 1908 amb l'aparicion d'un film d'acetat de cellulòsa desvolopat per Kodak. Leugiers e practics, lei films fotografics dominèron alora la fotografia fins a la generalizacion de la fotografia numerica au començament dau sègle XXI.

• 
  Retrach de Ferdinand Hurter.
• 
  Retrach de George Eastman, fondator de la companhiá Kodak.

Lo desvolopament de la fotografia color

Article detalhat: Fotografia argentica.

La recèrca sus la fotografia color comencèt tre leis ans 1840 mai se turtèt lòngtemps a de problemas regardant lei temps de pausa e l'estabilitat dei colors a lòng tèrme. L'etapa decisiva foguèt la publicacion en 1855 de sei trabalhs sus lo principi de separacion dei tres colors roge, verd e blau per lo fisician escocés James Clerk Maxwell (1831-1879). En particular, aquò permetèt la presa de la premiera fotografia color permanenta en 1861 per Thomas Sutton (1819-1875). D'estudis menats per lo quimista alemand Hermann Vogel (1834-1898) permetèron tanben de melhorar la sensibilitat deis emulsions ai tres colors en 1873. Pasmens, fins au començament dau sègle XX, la fotografia color necessitèt d'equipaments e de tractaments especiaus que ne limitèron l'utilizacion. Lo temps de pausa demorèt pereu un problema car d'exposicions lòngas contunièron d'èsser necessàrias.

Lei fraires Lumière prepausèron lo premier sistèma comerciau de fotografia color, dich Autochrome, en 1907. Èra una tecnica de fotografia sus placa de veire que necessitava totjorn de temps de pausa lòngs e un tractament complèx. De mai, la sensibilitat èra limitada e per generalizar l'usatge de la fotografia color, serà necessari d'esperar l'aparicion dei premiers films color dins lo corrent deis ans 1930.

Lo premier foguèt prepausat per Kodak en 1935. Dich Kodachrome, èra format d'una emulsion de tres jaç respectivament sensibles au roge, au verd e au blau. Lo desvolopament èra relativament complèx e necessitava de tractar lei jaç a cha un. Melhorat en 1974, aqueu procès permetiá d'obtenir un bòn contraste e de colors vivas. Ansin, en despiech de son còst, lo Kodachrome favorizèt la popularizacion de la fotografia. Un an après son aparicion, la companhiá alemanda Agfa comercializèt a son torn un film color dich Agfacolor. A respèct de son concurrent, èra favorizat per un procès de desvolopament pus simple gràcias a l'incorporacion dei substàncias perdirècta metent de desvolopar lei colors dins l'emulsion presenta sus lo film. Ansin, après la guèrra, son concèpte foguèt représ e perfeccionat per metre au ponch lei films color que foguèron utilizats fins a l'emergéncia de la fotografia numerica.

Dins lo corrent deis annadas 1960, la companhiá Polaroid desvolopèt la fotografia color instantanèa. Permetiá d'estampar dirèctament la fotografia gràcias a un sistèma entraïnant lo contacte entre un reactiu alcalin favorizant lo desvolopament, lo positiu e lo negatiu de l'imatge.

• 
  Premiera fotografia color realizada en 1861.
• 
  Fotografia Autochrome presa vèrs 1921.
• 
  Fotografia Agfacolor presa vèrs 1940.
• 
  Fotografia Kodachrome de Londres presa en 1949.

L'aparicion de la fotografia numerica

Article detalhat: Fotografia numerica.

Desvolopada a partir deis ans 1970, la fotografia numerica faguèt son aparicion comerciala en 1981 quand Sony prepausèt un aparelh (dich Sony Mavica) qu'enregistrava leis imatges sus un disc dur. Lo sistèma èra pasmens pas totalament numeric car la visualizacion dei fotografias èra facha sus una television. Lo premier aparelh fotografic numeric complèt foguèt lo DCS 100 de Kodak en 1991. Son còst ne limitèt l'usatge ai professionaus mai lo melhorament rapide dei tecnicas permetèt una demenicion dau pretz de fabricacion d'un tal aparelh a partir dau començament dau sègle XXI. Ansin, dempuei leis ans 2000, leis aparelhs numericas se son generalizats e la fotografia argentica classica es venguda fòrça minoritària.

La concepcion deis aparelhs numerics es similar a aquela deis aparelhs argentics mai lo film es remplaçat per un captor electronic fotosensible dau tipe CCD ò CMOS. Lo desvolopament a pas disparegut mai la fotografia pòu dirèctament visualizada sus ordenador ò estampada per un particular. De mai, es possible de modificar dirèctament la fotografia amb un logiciau adaptat. Enfin, lei fichièrs pòdon aisament èsser transferits d'un supòrt informatic a un autre.

Aspècts tecnics

Principis generaus e evolucion deis aparelhs fotografics

Article detalhat: Aparelh fotografic.

Un aparelh fotografic es compausat d'au mens una chambra sorna e una superficia fotosensibla. Aquel ensems es completat per de dispositius optics permetent de contraròtlar ò de melhorar lei caracteristicas de l'imatge coma un objectiu, un obturador ò un flash.

La chambra sorna permet d'obtenir una projeccion d'un imatge sus un ecran car permet de contraròtlar d'un biais precís lei limits dau flus de lutz que va intrar dins l'aparelh. La superfícia fotosensibla pòu èsser de dos tipes diferents. Dins lo cas de la fotografia argentica, s'utiliza d'emulsions de saus d'argent dispausadas sus una placa de veire ò una pellicula. Dins lo cas dau numeric, un captor permet d'enregistrar leis imatges sus un supòrt electronic separat (generalament una carta memòria).

L'objectiu es normalament posicionat au nivèu de la dubertura. Lo pus sovent, es associat amb un diafragma que permet de dosar la quantitat de lutz qu'intra e la prefondor dau camp. Un objectiu es un sistèma optic convergent format de plusors lentilhas e, de còps, de miraus que permet de formar d'imatges diferents sus l'ecran en foncion de sei reglatges. Lei paramètres principaus d'un objectiu son sa distància focala, sa dubertura maximala e lo format maximum de la superficia sensibla utilizabla. Pasmens, certaneis aparelhs (aparelhs simples destinats ais amators, aparelhs amb un objecti catadioptric) an de duberturas fixas. Existís tanben d'aparelh sensa objectiu que son dichs estenopèus. Lo ròtle de l'obturador es de contraròtlar lo temps d'exposicion de la superficia fotosensibla. Certanei chambras ancianas, especialament aquelei necessitant de temps de pausa lòngs, èran equipadas d'un tap en plaça de l'obturador.

Lo flash es un dispositiu d'esclairatge produsent un lume intens que permet d'illuminar lo subjècte. Aparegut en 1887, aqueu sistèma utilizava una pichona quantitat de magnèsi. Aquò èra perilhós car lo magnèsi es una substància fòrça inflamabla. De mai, l'entraïnament de la combustion èra manuau, çò qu'èra pas totjorn precís. Dins lei ans 1930, lei flashs de pouvera foguèron remplaçats per d'ampolas flash. D'usatge unic, èran formadas d'un filament qu'èra cremat dins una atmosfèra d'oxigèn. Puei, dins leis ans 1960, apareguèt lo flash electronic que fonciona segon lo principi dei lumes de descarga. Leugier e poderós, permet de produrre un lume similar an aquela dau jorn gràcias a la descarga dins un tube emplit de xenon de l'energia electrica contenguda dins de condensators.

• 
  Aparelh fotografic sus trespès de la fin dau sègle XIX.
• 
  Aparelh fotografic « point-and-shoot » de 1910.
• 
  Aparelh compacte de 1922.
• 
  Leica-II comercializat en 1932.
• 
  Contax S de 1949.
• 
  Polaroid Colorpack 80 deis ans 1970.
• 
  Aparelh compact deis ans 1980.
• 
  Aparelh numeric leugier dau començament dau decenni 2000.
• 
  Nikon D90 de 2009.
• 
  Smartphone dau decenni 2010.

Reglatges

Mai d'un reglatge de l'aparelh fotografic es necessari. La justesa d'aquelei reglatges condiciona la qualitat tecnica de l'imatge. La màger part deis aparelhs se'n ocupan automaticament. Lei reglatges principaus son :

• la sensibilitat ISO qu'es la mesura de la sensibilitat a la lutz dau captor de l'aparelh. Se la sensibilitat es auta, la quantitat de lutz necessària per realizar l'imatge demenís. Una sensibilitat auta facilita donc la presa d'una fotografia dins de condicions d'esclairatge feble. Pasmens, entraïna una preséncia pus importanta dau bruch electronic en fotografia numerica ò dau gran en argentica.
• la mesa au ponch que consistís en un movement dei lentilhas de l'objectiu per obtenir la netetat melhora a una certana distància de l'aparelh. Existís, d'un costat e d'autre dau plan de netetat maximala, una zòna onte lo subjècte es rendut amb una netetat acceptabla. Son estenduda es dicha prefondor de camp. Aumenta amb l'aumentacion de la distància de mesa au ponch, amb la demenicion de la distància focala e amb la sarradura dau diafragma.
• la dubertura qu'es lo reglatge dau diamètre utile de l'objectiu amb un diafragma. Es exprimida amb lo rapòrt f/N onte f es la focala e N un nombre sensa dimension dich nombre de dubertura. Per exemple, un objectiu de focala 50 mm dubèrt a f/2 a un diamètre d'intrada de 25 mm. La dubertura permet de contraròtlar la quantitat de lutz qu'aganta la superficia fotosensibla e la prefondor dau camp. A pereu un efèct sus leis aberaccions opticas de l'objectiu e sus la difraccion.
• lo temps de pausa es la durada d'exposicion de la superficia fotosensibla a la lutz. Sus leis aparelhs modèrnes, es generalament contraròtlat amb un obturator mecanic que permet de definir de temps de pausa anant de 1/4000 de segonda a plusors desenaus de segondas. Permet de contraròtlar lo fosc de l'imatge qu'es limitat per un temps de pausa feble e favorizat per un temps pus lòng.
• la balança dei blancs qu'es la sensibilitat de la superficia fotosensibla ai lutz roja e blava afin de l'adaptar a la fònt d'esclairatge. Un imatge amb una balança dei blancs adaptada a una tencha neutra. Per exemple, un lume alogèn a normalament una tencha jauna que pòu èsser compensada amb una aumentacion de la sensibilitat au blau e amb una demenicion de la sensibilitat au roge. Uei, amb lo desvolopament dau numeric, aqueu reglatge pòu èsser realizat dirèctament sus l'aparelh ò en post-tractament a partir dei donadas d'enregistrament de l'imatge.
• l’exposicion es lo reglatge de la luminositat de l'imatge a partir de la combinason deis efècts de la dubertura, dau temps de pausa e de la sensibilitat. Doas combinasons que donan la meteissa luminositat son consideradas coma una meteissa exposicion. Aqueu reglatge despend de la luminositat dau subjècte de la fotografia e de l'efèct cercat.

Subjècte, composicion e lutz

Article detalhat: Composicion fotografica.

Lo subjècte d'una fotografia es l'ensems dei causas representadas sus un imatge. Se pòu devesir entre un element principau e un decòr. Generalament, lo premier ocupa solament una pichona partida dau clichat. La composicion es l'art d'organizar lei formas a l'interior de l'imatge per metre en valor l'element principau. D'efèct, a respèct d'autrei formas artisticas, la fotografia necessita de definir un quadre que va establir un limit entre lo representat e lo non representat. Diferentei reglas son donc estadas definidas per melhorar e facilitar la composicion.

L'esclairatge dau subjècte es tanben un paramètre fòrça important car es lo lume qu'es enregistrat sus la superficia fotosensibla de l'aparelh. En particular, la lutz a d'efècts fòrça importants sus les contrastes d'un imatge e donc sus la lisibilitat de sei detalhs. Segon lei besonhs, es donc de còps necessari d'utilizar du lumes artificiaus per modificar l'esclairatge naturau.

Autrei tecnicas fotograficas

Fotografia estereoscopica

Article detalhat: Estereoscopia.

La fotografia estereoscopica designa l'ensems de tecnicas fotograficas destinadas a produrre una impression de relèu. Divèrsei procès existission coma la juxtaposicion de dos imatges quasi similars ò la combinason d'imatges de color diferent. Certanei necessitan l'utilizacion de lunetas especialas. A l'ora d'ara, aqueu domeni es l'objècte de trabalhs importants au sen de l'industria cinematografica.

Fotografia de l'espèctre complèt

La fotografia de l'espèctre complèt es una tecnica apareguda dins lo corrent deis ans 1960. Utiliza de superficias fotosensiblas modificadas per èsser sensiblas ai longors d'ondas sus un espèctre anant de 350 a 1 000 nm. A respèct d'una fotografia classica, l'imatge d'espèctre complèt es donc tanben format per l'accion de raionaments infraroges e ultraviolets. Aquò permet de revelar de detalhs que son normalament invisibles per l'uelh uman.

Aquela tecnica a donc sustot d'aplicacions per lei policiers (medecina legala, enquista sus una scena de crime...) e per lei scientifics (astronomia, geologia...). De variantas existisson amb de films fotografics centrats sus de raionaments infraroges e ultraviolets donats.

• 
  Fotografia d'espèctre complèt d'un ostau en Montana.
• 
  Fotografia de Saturne en ultraviolet.
• 
  Fotografia infraroja d'una seuva.

Fotografia plenoptica

La fotografia plenoptica es una tecnica inventada en 1908. Permet d'enregistrar d'informacions sus lo camp luminós a l'origina de l'esclairatge de la fotografia (intensitat, direccion...). L'avantatge es de permetre de realizar la mesa au ponch durant lo post-tractament.

Mòdes de produccion e aplicacions

La fotografia artistica

L'utilizacion artistica de la fotografia es la pus anciana car, a son aparicion, mai d'un pintaire l'utilizèt per s'ajudar dins son trabalh. Pasmens, la fotografia venguèt rapidament un mòde d'expression distint que remplacèt la pintura dins sei ròtles tradicionaus (retrachs, representacions de scenas istoricas, decoracion...). A partir dau començament dau sègle XX, de corrents artistics pròpris a la fotografia comencèron d'aparéisser e de clichats foguèron acceptats dins lei colleccions dei musèus pus prestigiós.

La fotografia documentària es sovent restacada a la fotografia artistica. L'objectiu d'aqueu tipe de fotografia es d'escafar lo fotograf au profiech d'un imatge que se vòu realista e neutre. La fotografia sociala ò lo fotojornalisme ne fan partida. Certanei clichats documentaris venguts simbòls d'una epòca son fòrça famós.

• 
  Fotografia famosa de païsatge presa en 1942.
• 
  Migrant mother, fotografia simbòl de la crisi economica de 1929.

Leis usatges populars

Uei, l'usatge popular de la fotografia es lo pus important au sen de la societat. D'efèct, dempuei la fin dau sègle XIX, leis aparelhs son venguts pus leugiers e la complexitat deis operacions de tractament s'es fòrça reducha. Lo còst a tanben fòrça demenit e la crompa d'un aparelh fotografic es d'ara endavant possible per la màger part deis abitants dei país desvolopats e per una partida significativa dau rèsta dau mond. Ansin, dempuei la fin de la Segonda Guèrra Mondiala, de miliards de clichats son prés cada annada per de particulars.

Leis usatges comerciaus

La fotografia comerciala es un usatge frequent que seis aplicacions son variadas. Es caracterizada per la natura professionala de l'activitat mai aquò empacha pas aqueleis imatges de tenir de còps una valor artistica vertadiera. Lei camps principaus de la fotografia comerciala son la publicitat, l'illustracion de libres ò de jornaus e leis eveniments importants (maridatges...).

Leis usatges scientifics e tecnics

La capacitat dei fotografias de sasir la forma e l'aspèct d'una causa ò de veire un raionament invisible presenta un interès major per lei scientifics e lei tecnicians. D'efèct, aquò permet de representar aisament un fenomèn e dins certanei cas, permet tanben de realizar de mesuras e d'analisis. La màger part dei sciéncias utilizan donc la fotografia e certanei brancas, coma l'astronomia, foguèron a l'origina d'inovacions ò de perfeccionaments dei procès. La polícia e la justícia, qu'an tanben de besonhs importants per gardar una representacion ò una descripcion deis individús e deis endrechs, utilizan pereu sovent la fotografia.

Liames intèrnes

• Tecnicas :
  • Calotipe.
  • Cianotipe.
  • Collodion umid.
  • Daguerreotipe.
  • Fotografia argentica.
  • Fotografia numerica.

• Tecnologias :
  • Aparelh fotografic.
  • Chambra sorna.
  • Lentilha sorna.

• Inventors :
  • Frederick Scott Archer.
  • Louis Daguerre.
  • George Eastman.
  • John Herschel.
  • Gustave Le Gray.
  • Nicéphore Niépce.
  • William Fox Talbot.

Liames extèrnes

• Gabriel Lacomba: fotografia stenopeica

Bibliografia

• (en) Tom Ang, Dictionary of Photography and Digital Imaging: The Essential Reference for the Modern Photographer, Watson-Guptill, 2002.
• (de) Hans-Michael Koetzle, Das Lexikon der Fotografen: 1900 bis heute, Knaur, 2002.
• (en) John Hannavy, Encyclopedia of Nineteenth-Century Photography, Routledge, 2005.
• (en) Lynne Warren, Encyclopedia of Twentieth-Century Photography, Routledge, 2006.
• (en) The Oxford Companion to the Photograph, Oxford University Press, 2005.
• (en) Richard Zakia e Leslie Stroebel, The Focal Encyclopedia of Photography, Focal Press, 1993.