Commonwealth
.png)
Lo Commonwealth of Nations, sovent dich Commonwealth, es una associacion internacionala que gropa d'estats eissits de l'Empèri Britanic. Aparegut durant l'entre doas guèrras, foguèt formalament creat en 1949 entre divèrseis estats units per l'usatge de l'anglés, per una istòria e una cultura comunas e per un ensemble de valors politicas (democracia, drechs umans, Estat de drech... etc.). Leis estats membres son pas liats per d'obligacions particularas mai dèvon acceptar de cooperar entre elei dins lei domenis comerciaus, culturaus ò diplomatics. En 2020, lo Commonwealth èra compausat de 54 país que sa populacion èra estimada a 2,6 miliards d'abitants.
Istòria[modificar | Modificar lo còdi]
L'idèa de crear una comunautat de país de cultura britanica apareguèt tre lo sègle XIX. Per exemple, en 1839, lord Durham (1792-1840), governador dei colonias canadencas, aviá prepausat un tau projècte per empedir la secession d'aquelei territòris. Lo tèrme « Commonwealth of Nations » foguèt probablament imaginat per lord Rosebery, Premier Ministre de la rèina Victòria (1837-1901). Foguèt modificat per lo manescau Jan Smuts (1870-1950) que preferiguèt l'apelacion « British Commonwealth of Nations ».
La premiera definicion de l'associacion data de la conferéncia imperiala de 1926 que venguèt oficiala cinc ans pus tard a la publicacion de l'Estatut de Westiminster. Aqueu tèxte marcava la fin de l'Empèri Britanic qu'èra remplaçat per una « comunautat de nacions » que compreniá lo Reiaume Unit, lei dominions venguts independents (Canadà, Austràlia, Nòva Zelanda e Sud-Africa), lei protectorats de Londres e sei colonias. Aqueleis entitats èran liadas per un jurament de fidelitat a la corona britanica. Après la Segonda Guèrra Mondiala, aquelei principis foguèron modificats per la Declaracion de Londres que suprimiguèt l'obligacion de jurament e l'adjectiu British dau nom de l'associacion.
Aquelei cambiaments permetèron l'adesion de republicas au Commonwealth e lo nombre d'estats membres aumentèt durant la segonda mitat dau sègle XX amb l'independéncia progressiva dei colonias britanicas. Passèt ansin de 10 en 1956 a 54 en 2020 maugrat lo retirament de Sud-Africa de 1971 a 1994 e de Paquistan entre 1972 e 1989[1]. D'avantatges economics e diplomatics lièron lei membres mai l'organizacion s'estructurèt gaire per demorar una associacion liura entre país de cultura britanica. Pasmens, una carta dei valors comunas foguèt adoptada. Entraïnèt brèvament lei retiradas de Gàmbia e dei Maldivas en causa de violacions deis institucions democraticas per sei caps.
Estructura e foncionament[modificar | Modificar lo còdi]
Carta dau Commonwealth[modificar | Modificar lo còdi]
Adoptada en 2012 e signada per Elisabèt II en 2013, la Carta dau Commonwealth es un tèxte que definís lei valors comunas dei membres dau Commonwealth. Devesidas en 16 ensembles, regardan la democracia, lo respècte dei drechs de l'Òme, la proteccion de la patz, la defensa de l'Estat de drech, la defensa dei drechs fondamentaus (accès a la santat, a l'educacion...), la reconoissença dei besonhs deis estats pichons e lo ròtle de la societat civila. Sei violéncias son l'objècte de condamnacions que pòdon menar a la suspension ò a l'exclusion d'un membre.
Cap dau Commonwealth[modificar | Modificar lo còdi]
La posicion de cap dau Commonwealth foguèt creada en 1949 per la Declaracion de Londres. Es una foncion simbolica que representa l'union entre lei diferenteis estats membres. Sa designacion es l'objècte d'un consensus entre lei membres e dempuei sa mesa en plaça, lo ròtle foguèt unicament ocupat per Jòrdi VI (1936-1952), Elisabèt II (1952-2022) e Carles III.
Reünion dei caps de govèrn[modificar | Modificar lo còdi]
La reünion dei caps de govèrn dau Commonwealth (Commonwealth Heads of Government Meeting ò CHOGM en anglés) es l'organ principau de decision de l'associacion. Eiretiera dei conferéncias imperialas, es organizada totei lei dos ans dins un país diferent[2]. Presidida per lo cap dau govèrn òste, estúdia dei questions politicas regardant lei membres. Sei resultats son l'objècte d'une publicacion comuna sota forma de declaracion. De reünions amb lei ministres dei finanças, de la justícia de la santat son tanben regularament organizadas.
Secretariat dau Commonwealth[modificar | Modificar lo còdi]
Creat en 1965, lo Secretariat dau Commonwealth es l'organ permanent principau de l'associacion. Es cargat de facilitar lei consultacions e lei cooperacions entre lei govèrns deis estats membres. Dins aqueu quadre, s'ocupa de l'organizacion dei reünions institucionalas, dei rescòntres entre ministres, dei discussions tecnicas e pòu provesir una ajuda tecnica ai govèrns membres dins lei domenis dau desvolopament sociau e economic e de la defensa dei valors dau Commonwealth. Representa tanben l'associacion a l'Assemblada Generala dei Nacions Unidas amb l'estatut d'observator.
Lo secretariat es dirigit per lo secretari generau dau Commonwealth qu'es elegit per lei caps de govèrn per un mandat de quatre renovelable un còp. Son sèti es installat dins lo palais de Marlborough House a Londres.
Adesion au Commonwealth[modificar | Modificar lo còdi]
Lei règlas d'adesion au Commonwealth son estadas precisadas en 2007 per leis estats membres :
- acceptar lei principis politics adoptats a la conferéncia de Harare en 1991 (democracia, libertat, lucha còntra lo racisme... etc.).
- èsser un estat sobeiran.
- reconoisser Elisabèt II coma cap dau Commonwealth.
- acceptar l'anglés coma lenga de comunicacion dau Commonwealth.
- respectar lei demandas de la populacion pertocant l'adesion au Commmonwealth.
- aver un liame constitucionau istoric amb un estat membre dau Commmonwealth.
Aquel ensemble limita l'adesion ais estats que foguèron totalament ò parcialament un protectorat ò una colonia britanica. Pasmens, leis estats membres accèptan egalament l'adesion d'un autre estat s'es possible de justificar d'una « circonstància excepcionala ». Ansin, Moçambic e Rwanda, de país sensa liame istoric amb l'Empèri Britanic, son venguts membres en 1995 e en 2009.
Diplomacia e ciutadanatge dau Commonwealth[modificar | Modificar lo còdi]
En causa de son istòria comuna, leis estats membres dau Commonwealth an més en plaça divèrsei mejans per facilitar sei relacions diplomaticas. Ansin, dins un país onte dispausa pas de representacion diplomatica oficiala, un ciutadan dau Commonwealth pòu demandar l'ajuda de l'ambaissada britanica locala. De mai, plusors membres dònan una preferéncia, de facilitats ò de drechs particulars ai ciutadan dau Commonwealth que vivon sus son territòri.
Au nivèu diplomatic, lei membres dau Commonwealth se consideran generalament pas coma « estrangiers ». Ansin, i a normalament ges de cambi d'ambaissadors entre país membres. En plaça, cada govèrn manda d'auts comissaris que son considerats coma lei representents de lor govèrn.
Cooperacion economica e culturala[modificar | Modificar lo còdi]
Leis estats membres dau Commonwealth an una politica de cooperacion dins lei domenis economicas e culturaus. Dins lei dos domenis, l'objectiu es de facilitar lei cambis entre membres. Ansin, lei cambis marchands entre membres son relativament importants gràcias a de discussions qu'an permés de redurre lei drechs de doana. Dins aquò, lo Commonwealth es pas un acòrdi economic e i a ges d'obligacion per lei membres de comerçar amb un autre membre. Dins lo domeni culturau, la cooperacion es facilitada per l'usatge comun de l'anglés. De Jòcs dau Commonwealth son egalament organizadas totei lei quatre ans.
Lista deis estats membres[modificar | Modificar lo còdi]
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Annèxs[modificar | Modificar lo còdi]
Liames intèrnes[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- (fr) C. Auplat, Les ONG du Commonwealth contemporain : rôles, bilans et perspectives, L'Harmattan, 2003.
- (fr) Henri Grimal, De l'Empire britannique au Commonwealth, Armand Colin, 1971
- (en) J. D. B. Miller, The Commonwealth in the World, Harvard University Press, 1965.
- (en) R. J. Moore, Making the New Commonwealth, Clarendon Press, 1988.
- (en) K. C. Wheare, The Constitutional Structure of the Commonwealth, Clarendon Press, 1960.