Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/octobre de 2010
| Setembre de 2010 | Novembre de 2010 |
Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.
Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.
- Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
- Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.
Calendièr per octobre de 2010
Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes d'octobre de 2010 :
1èr d'octobre de 2010 veire/modificar Nigèr es un flume d'Africa Occidentala, lo tresen del continent per la longor aprèp Nil e Còngo. [...] A sa font prèp dels monts de Loma, a la frontièra de Sierra Leone e de Guinèa. Pren una direccion nòrd-èst, traversant Guinèa e lo sud de Mali, passa a Bamako, Tomboctó e Gao. Entre KéMacina e Tomboctó s'espand dins una vasta planura inondada de prèp de 40 000 km2 al maximum de l'aigada, dins çò que se nomena lo dèlta interior, ont son debit es redusit. Pèrd entre 25 e 50% de sas aigas, principalament per evaporacion. [...] |
2 d'octobre de 2010 veire/modificar La Torre inclinada de Pisa es lo campanar de la catedrala de Pisa. Foguèt bastida per tal de demorar verticala, pasmens comencèt de se clinar tre lo moment que s'entamenèron las òbras en agost de 1173. La nautor de la torre es de 55 m dempuèi la basa, se chifra que son pes es de 14 700 tonas, son inclinason es d'aperaquí 10% e ten 294 escalons. |
3 d'octobre de 2010 veire/modificar La galina (Gallus gallus, Gallus gallus domesticus) (var. jalina, garia) es un ausèl domestic elevat per sa carn e per sos uòus, e de còps per sas plumas. Los uòus de galina son de luènh los mai consomats demest los divèrses tipes d'uòus meses sul mercat. Lo mascle de la galina es lo gal. Un polet es un jove de la familha de la galina. Lo capon e la polarda son de polets castrats e elevats per lor carn. |
4 d'octobre de 2010 veire/modificar Un biòma es una unitat biogeografica ampla, zonala, facha d'un ensemble de collectivitats vegetalas e animalas, pro omogenèas, sonadas ecosistèma, e qu'an una estructuracion, un foncionament e una evolucion ligats tot drech al clima. Cada biòma se caracteriza per las espècias vegetalas e animalas qu'i vivon e qu'i son adaptadas. Es l'expression de las condicions ecologicas del luòc a l'escala regionala o continentala. Los biòmas se classan en biòmas terrèstres o aquatics. (...) |
5 d'octobre de 2010 veire/modificar  Lo Salvador (El Salvador en espanhòl) es un país pichon de l'America Centrala entre Guatemala a l'oèst e Honduras al nòrd. Al sud es bordat per l'Ocean Pacific. Sa capitala es San Salvador. [...] Es lo país mai pichon de l'America Centrala. Es l'unic país de la region sens còsta sobratz la Mar Cariba. Lo terren es en la siá màger part montanhós amb una centura costièra estrech e un altiplan central. Lo sieu litoral s'estend dempuèi la desbocadura del riu Paz, al sud-oèst, fins a la del riu Goascorán, al sud-èst. |
6 d'octobre de 2010 veire/modificar  Lo karate es un art marcial d'ataca e de defensa, d'origina japonesa, que consistís a concentrar tota la fòrça del còs en un endrech determinat. Atal doncas, es un art d'autodefensa amb un aspècte espiritual predominant. (...) Lo karate se desvolopèt dins l'illa d'Okinawa, ont los ocupants japoneses avián enebit l'us de las armas. |
7 d'octobre de 2010 veire/modificar Soïssa (en alemand Schweiz, en francés e francoprovençal Suisse, en italian Svizzera, en romanch Svizra), oficialament la Confederacion Soïssa (idem Confederacion Elvetica...), es un estat del centre d'Euròpa qu'a pas cap de frontièra maritima. Confronta Alemanha a nòrd, Liechtenstein e Àustria a l'èst, Itàlia al sud e França a l'oèst. Sa capitala es Bèrna. Lo gentilici es soís, soïssa (plural soïsses (o soís), soïssas). |
8 d'octobre de 2010 veire/modificar Escòcia (Scotland en anglés, Alba en gaelic escocés) es una nacion del nòrd-oèst d'Euròpa, al nòrd de l'illa de Grand Bretanha. Es reconeguda coma una de las «nacions» que constituisson oficialament lo Reialme Unit: constituís una region autonòma segon lo sistèma de la «devolucion». Sa capitala es Edimborg. |
9 d'octobre de 2010 veire/modificar |
10 d'octobre de 2010 veire/modificar La laüteria (var. laütariá) qu'ei l'art e lo saber deu laütièr qui lo son mestier b'ei la fabricacion e l'adobament deus instuments de còrdas hregadas o puntejadas. [...] Vernir un instrument qu'ei vitau per la soa conservacion mes un vernís tròp espés o d'ua mau compocion que pòt escanar lo son de l'instrument. Los vernís deu laütièr que son de duas menas : a l'alcòl o a l'òli. Abans de vernir que cau aver acabat de netejar totas las fàcias exterioras de las hustas de l'instrument. [...] |
11 d'octobre de 2010 veire/modificar L'estela de mar es un animal equinodèrme qu'a abitualament cinc braces a partir d'un centre (simetria pentaradiala) que pòt aténher 45 cm de largor. Existisson almens 1600 espècias repartidas en mai de 30 familhas dins totes los oceans. A pas d'esqueleta desplaçabla mas de pseudopòdis, pichons tubes presents tanben dins los orsins, que pòdon projectar d'aiga dempuèi la fàcia ventrala e que servisson per la locomocion e l'alimentacion. |
12 d'octobre de 2010 veire/modificar Albi es una vila d'Occitània en Lengadòc. Es la prefectura de Tarn dins la region de Miègjorn-Pirenèus e sèti de l'arquevescat. Los sieus abitants son nomenats los Albigeses e Albigesas. Albi es escaissada la « Vila Roja » pr'amor la color de las bricas de sa catedrala e de son centre istoric. Albi es remarcabla per son impressionanta catedrala fortificada de Santa Ceselha e son Palais de la Berbia, ancian palais dels arquevesques d'Albi, que dominèron lo centre vila istoric e la ribièra. |
13 d'octobre de 2010 veire/modificar La lavanda es un aubret dicotiledonèu de la familha dei Lamiacèas e dau genre Lavandula, de flors lo pus sovent mauvas o violetas dispausadas en espigas, coma la majoritat deis espècias, fòrça nolentas; s'utilizan largament dins totei lei brancas de la perfumariá. Vènon subretot sus lei sòus calcaris secs e solelhós, a l'excepcion de L. stoechas, que preferís lei sòus siliciós. Totei lei lavandas son de plantas mellifèras, fòrça recercadas per leis abelhas. |
14 d'octobre de 2010 veire/modificarLo karate es un art marcial d'ataca e de defensa, d'origina japonesa, que consistís a concentrar tota la fòrça del còs en un endrech determinat. Atal doncas, es un art d'autodefensa amb un aspècte espiritual predominant. (...) Lo karate se desvolopèt dins l'illa d'Okinawa, ont los ocupants japoneses avián enebit l'us de las armas. |
15 d'octobre de 2010 veire/modificar La Catedrala de Sent Front es la catedrala dau diocesi de Perigòrd. Se tròba en Periguers, prefectura dau departament de Dordonha. La catedrala es nomenada d'après sent Front, que sa legenda ditz qu'evangelizet la region au segle III. Sas relíquias fugueren conservadas dins la catedrala jurqu'en 1575. Fuguet bastida au segle XII, dins un estile que mesla las influéncias romanicas e bizantinas. |
16 d'octobre de 2010 veire/modificar Bastet qu'ei ua divessa egipciana deu cap de gat e hilha deu diu só Ra. Que ho venerada de d'òra dens l'istòria egipciana e dens Egipte sancèra e mei que mei hens la vila de Per Bastet o Per Bast (l'Ostau de Bastet en egipcian, nomada Bubastis en grèc e uei Tell Basta en arabi) on e's quilhava lo son temple. Un deus sons atributs qu'ei lo sistre (instrument de percussion). Qu'èra considerada com protectora, doça e amistosa, mes, un còp esmalida que vadèva Sekhmet, la divessa castigadora deu cap de leona. |
17 d'octobre de 2010 veire/modificar L'illa del Cap Hòrn (...) es la tèrra pus al sud de l'archipèla de la Tèrra del Fuòc al sud de Chile. Lo Cap Hòrn es abitualament considerat per èsser lo punt mai al sud de l'America del Sud, e marca la termièra nòrd del pas de Drake. Pendent fòrça annadas servissiá de bòrna sus la rota dels clippers, que las naus de comèrci i carrejavan de mercandisas a l'entorn del monde. |
18 d'octobre de 2010 veire/modificar La trompeta es un instrument de la familha dels aerofòns, instruments de coire, constituit per una embocadura ligada a un tube corbat qu'es acabat per un pavalhon. La trompeta qu'ei un instrument qui coneish ua grana quantitat de variantas. Los modèls los mei emplegats que son las trompetas de pistons en Ut (la soa nòta la mei grava produsida shens prémer cap piston qu'i ei lo do) e en Sib (un ton mei baish que la precedenta). |
19 d'octobre de 2010 veire/modificar La mandolina qu'ei un instrument de còrdas puntejadas qui pòt muishar variacions de las granas segon los país, las epòcas e los genres musicaus. Lo musician que'n joga en picant las còdas dab ua mena d'agulha aperada plèctre (o mediatòr). Uei lo dia, las mandolinas que son mei que mei de duas menas (las duas acordadas deu medish biais) : mandolina napolitana (la version classica) e mandolina bluegrass. |
20 d'octobre de 2010 veire/modificarL'estela de mar es un animal equinodèrme qu'a abitualament cinc braces a partir d'un centre (simetria pentaradiala) que pòt aténher 45 cm de largor. Existisson almens 1600 espècias repartidas en mai de 30 familhas dins totes los oceans. A pas d'esqueleta desplaçabla mas de pseudopòdis, pichons tubes presents tanben dins los orsins, que pòdon projectar d'aiga dempuèi la fàcia ventrala e que servisson per la locomocion e l'alimentacion. |
21 d'octobre de 2010 veire/modificar Perigòrd o Peiregòrd es una region istorica d'Occitània. Es una part de la region pus granda de Guiana. Maitot es lo nom dau comtat que recobriá, a pauc de chausa prep, l'actuau departament de Dordonha. La capitala istorica es Periguers (o Peireguers). Lo nom de Perigòrd ven dau pòble gallés daus Petrocorii, es a dire "las quatre armadas", "los quatre clans". Los limits ancians de lor territòri eran gaireben los mesmes. |
22 d'octobre de 2010 veire/modificar Los lepidoptèrs (Lepidoptera) son un òrdre d'insèctes tanben apelats parpalhòls o parpalhons. Se caracterizan per tres parelhs de patas (coma totes los insèctes) e per dos parelhs d'alas recobèrtas d'escatas de colors fòrt variadas segon las espècias (d'ont lor nom : lepidoptèr, del latin lepidoptera, el meteis del grèc λεπίς « escata » e πτερόν « ala »). Los lepidoptèrs pondon d'uòus que donan naissença a de larvas apeladas rucas. Aquestas darrièras fabrican de seda, e forman puèi sovent un cocon ont se transforman en adulte. |
23 d'octobre de 2010 veire/modificar La Piramida Graduada de Saqqara o Piramida de Djòser qu’ei lo mei vielh bastiment de pèira talhada deu mòn e donc la purmèra e la mei vielha de totas las piramidas d’Egipte. Que ho bastida peu faraon Djòser de la IIIau dinastia e peu son arquitècte Imhotep. Qu’ei considerada coma ua evolucion deu modèl precedent de tombas: los mastabas (un petit bastiment qui cobreish ua tomba devath la tèrra). |
24 d'octobre de 2010 veire/modificar La Tela o lo World Wide Web, literaument "la telaranha mondiau", qu'ei un sistèma ipertèxte public qui fonciona sus l'Internet e qui pemet de consultar, dab un navigator web, paginas hicadas en linha dens sites. L'imatge de la tela que vien deus iperligams qui ligan las paginas web enter eras. Lo Web n'ei pas qu'ua de las aplicacions de l'Internet. D'autas aplicacions de l'Internet qu'existeishen, com lo corrièr electronic, la messatgeria instantanèa, Usenet, etc. Lo Web qu'estó inventat annadas arron de l'Internet, mes qu'ei eth qui aperè l'atencion deus mèdias e deu gran public sus l'Internet. Despuish ençà, lo Web e l'Internet que's sòlen con•hóner dens lo lengatge corrent. |
25 d'octobre de 2010 veire/modificar |
26 d'octobre de 2010 veire/modificar Fa partida de çò que se sona planetas telluricas (es a dire de natura rocosa, coma la Tèrra) e es la primièra de las planetas exterioras a l'orbita terrèstra. A dos satellits naturals o lunas, Fòbos e Deimos, de talha plan pichona e de forma irregulara. Lo prefixe areo- s'aplica per Mart coma lo prefixe geo- per se referir a la Tèrra. Per exemple, s'emplega areologia per Mart, qu'es l'equivalent de geologia per la Tèrra. |
27 d'octobre de 2010 veire/modificar.jpg) [...] Lo castèl de Montsegur se trapa en Lengadòc, dins la comuna de Montsegur (departament d'Arièja). Aqueste castèl se situa en cima de la sèrra que se quilha en naut del vilatge, a 1207 mètres d'altitud. [...] Se qualifica sovent lo castèl de Montsegur de castèl catar. De fach, lo castèl se bastiguèt sul quite endrech ont foguèt desrocat l'ancian vilatge fortificat qu'èra, fins al sètge de 1244, lo luòc emblematic de la resisténcia occitana, mai que mai dels catars e dels faidits. |
28 d'octobre de 2010 veire/modificar Lo Castèth de Pau que domina la capitala de Bearn e qu'ei pregondament ligat au sovier de tres sobeirans qui'u senhoregèn : Gaston Fèbus, Enric de Labrit e lo Noste Enric. Que muisha ua mescladissa armoniosa d'estiles medievau e Reneishença (e tanben neomedievau e neoreneishença, frut de las restauracions realizadas au cors deu sègle XIX) . Qu'ei tanben un lòc de memòria de l'istòria argeriana per'mor d'aver acessat Abd El-Kader dens la soa captivitat. [...] |
29 d'octobre de 2010 veire/modificarFa partida de çò que se sona planetas telluricas (es a dire de natura rocosa, coma la Tèrra) e es la primièra de las planetas exterioras a l'orbita terrèstra. A dos satellits naturals o lunas, Fòbos e Deimos, de talha plan pichona e de forma irregulara. Lo prefixe areo- s'aplica per Mart coma lo prefixe geo- per se referir a la Tèrra. Per exemple, s'emplega areologia per Mart, qu'es l'equivalent de geologia per la Tèrra. |
30 d'octobre de 2010 veire/modificarLa laüteria (var. laütariá) qu'ei l'art e lo saber deu laütièr qui lo son mestier b'ei la fabricacion e l'adobament deus instuments de còrdas hregadas o puntejadas. [...] Vernir un instrument qu'ei vitau per la soa conservacion mes un vernís tròp espés o d'ua mau compocion que pòt escanar lo son de l'instrument. Los vernís deu laütièr que son de duas menas : a l'alcòl o a l'òli. Abans de vernir que cau aver acabat de netejar totas las fàcias exterioras de las hustas de l'instrument. [...] |
31 d'octobre de 2010 veire/modificarLa Piramida Graduada de Saqqara o Piramida de Djòser qu’ei lo mei vielh bastiment de pèira talhada deu mòn e donc la purmèra e la mei vielha de totas las piramidas d’Egipte. Que ho bastida peu faraon Djòser de la IIIau dinastia e peu son arquitècte Imhotep. Qu’ei considerada coma ua evolucion deu modèl precedent de tombas: los mastabas (un petit bastiment qui cobreish ua tomba devath la tèrra). | |