Mandolina
La mandolina qu’ei un instrument de còrdas puntejadas qui pòt muishar variacions de las granas segon los país, las epòcas e los genres musicaus. Lo musician que’n joga en picant las còdas dab ua mena d'agulha aperada plèctre (o mediatòr). Uei lo dia, las mandolinas que son mei que mei de duas menas (las duas acordadas deu medish biais): mandolina napolitana (la version classica) e mandolina bluegrass.
L'acòrdi d'aquestas mandolina qu'ei lo medish deu vriulon, valent a díser (de la mei grava a la mei aguda): sol-re-la-mi. La còrdas de la mandolina que son doblas (dus sol, dus re...) e de metau.
La familha de la mandolina gessida de mandolina napolitana que compta la mandòla, lo mandoloncèl e la mandobaisha. Aqueste instrument que pòden constituir ua orquèstra de plèctres en i bèth hornir guitarras e guitarras baishas.
Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]
La mandolina que ho inventada dab mantuas versions en Italia a partir d'instruments com lo laüt e la mandòra (qui lo son nom e vòu díser amètla, en referéncia a la soa forma). Que conegó un gran succès dens tota Euròpa, mei que mei, a partir deu XVIIIau sègle. Com peu vriulon, durant las tempsadas barròcas las còrdas emplegadas qu'èran de tripas d'aulhas ; uei que son hèitas d'acièr.
En Italia qu'i avó duas formas principalas de mandolinas : la mandolina napolitana e la mandolina milanesa (mei petita e dab mei de còrdas). Aquestas duas mandolinas que son mandolinas en forma de laüt. Dens d'autes país (Irlanda, Espanha) que's desvolopèn mandolinas platas. A la debuta deu sègle XX lo laütièr american d'orgina britanica Orville Gibson que desvolopè la mandolina bluegrass, en préner la forma de la mandolina plata e en la combinant dab caracteristicas de la laüteria deu vriulon (en utilizar las formas deus horats deu vriulon e en tot hornir a la mandolina la barra d'armonia d'aqueth instrument).
- Intruments ancians : cistre • mandòra
- Familha de l'arpa : arpa classica • arpa celta
- Familha de la mandolina : mandolina • mandòla • mandoloncèl • mandobaisha • mandolina bluegrass • banjolina
- Familha de la guitarra : guitarra barròca • vihuela • guitarra • guitarra baisha •
- Familha deu laüt : laüt • archilaüt • teorba
- Familha deu clavecin : espineta • clavecin
- Monde arabomusulman : ud
