Louis Pasteur
Louis Pasteur (27 de decembre de 1822, Dole - 28 de setembre de 1895, Marnes-la-Coquette) es un quimista e un microbiologista francés de la segonda mitat dau sègle XIX. Tre la fin deis ans 1840, comencèt una carriera scientifica fòrça brilhanta que foguèt marcada per de descubèrtas importantas dins mai d'un domeni. En particular, Pasteur descurbiguèt l'estereoquimia, lo mecanisme de la fermentacion, l'interès de la pasteurizacion e lo principi de la vaccinacion per attenuacion d'una cultura de patogèn. En 1885, aquò li permetèt de descubrir lo premier vaccin eficaç còntra la ràbia. Tres ans pus tard, gràcias a aqueu succès, fondèt l'Institut Pasteur que venguèt rapidament un centre de recèrcas medicalas internacionau de premiera importància.
Biografia
[modificar | Modificar lo còdi]Jovença e formacion
[modificar | Modificar lo còdi]
Nascut dins la vila de Dole, en Jura, Louis Pasteur èra lo fiu de Jean-Joseph Pasteur, un èx-sergent vengut tanaire après la fin dei guèrras napoleonencas, e de Jeanne-Étiennette Roqui. Après quauquei desmainatjaments, la familha s'installèt a Arbois en 1830. Louis Pasteur anèt a l'escòla primària e au collègi de la vila ont obtenguèt de resultats mejans maugrat un certan talent per lo dessenh. Pasmens, lo principau dau collègi l'encorajèt a s'orientar vèrs l'Escòla Normala Superiora.
Per aquò, Pasteur deguèt quitar sa region d'origina per anar au Licèu Sant-Loís. Pasmens, après quauquei setmanas de separacion amb sa familha, preferiguèt quitar la capitala per anar estudiar au collègi de Besançon. Venguèt ansin bachelier en letras en 1840 e en matematicas en 1842. Totjorn en 1842, foguèt admissible a l'Escòla Nacionala Superiora mai, maucontent de son reng au concors (14en sus 22), o tornèt passar en 1843 per integrar l'escòla en quatrena posicion.
Au sen de l'Escòla Normala Superiora, Pasteur foguèt l'estudiant dau quimista Jean-Baptiste Dumas (1800-1884). Estudièt tanben la question de la polarizacion de la lutz per de solucions d'acid tartric e d'acid paratartric. En 1846, aquò li permetèt d'èsser receput a l'agregacion dei sciéncias fisicas.
De la quimia a la bioquimia
[modificar | Modificar lo còdi]Premiers succès e nominacion coma professor
[modificar | Modificar lo còdi]
A la demanda dau professor Antoine-Jérôme Balard (1802-1876), Pasteur demorèt a París per preparar sa tèsi de doctorat. L'objècte de son trabalh foguèt tornarmai lei fenomèns de polarizacion de la lutz per de liquids. En particular, poguèt demostrar que l'acid paratartric es en realitat compausat d'isomèrs d'acid tartric drech e d'acid paratartric senèstre. Aqueleis acids an de poders rotatòris egaus e contraris que se neutralizan quand son mesclats en quantitats egalas dins una meteissa solucion. Aquelei recèrcas menèron egalament a plusors publicacions oralas e escrichas lo 23 d'aost de 1847 (presentacion de tèsi) e lo 20 de març de 1848 (a l'Acadèmia dei Sciéncias). De mai, lo fisician e matematician Jean-Baptiste Biot (1774-1862), pionier de l'utilizacion de la lutz polarizada per estudiar de solucions quimicas, presentèt eu meteis un rapòrt sus lei trabalhs de Pasteur.
Après aqueu succès, Pasteur foguèt nomat professor de fisica au licèu de Dijon. Tre genier de 1849, venguèt supleant a l'Universitat d'Estrasborg. I esposèt la filha dau rector, Marie Laurent (1826-1910)[1], e perseguiguèt sei recèrcas sus la cristollografia. En 1852, foguèt invitat a Leipzig e a Praga per estudiar lei tartrats. Puei, sei descubèrtas foguèron mesas a l'onor en genier de 1853 per l'Acadèmia dei Sciéncias que sotalinhèt l'importància de la disimetria moleculara en causa de seis implicacions dins lei fenomèns biologics.
Lei recèrcas sus lo « fenomèn vitau » dei fermentacions
[modificar | Modificar lo còdi]En setembre de 1854, Pasteur foguèt nomat a la tèsta de la Facultat dei Sciéncias de Lilla, recentament creada. Una tiera d'accidents industriaus dins la fabricacion d'alcòl de bledarava lo menèt a orientar sei recèrcas sus l'origina de la fermentacion. Rapidament, identifiquèt un microorganisme, una levadura lactica, coma causa de la fermentacion alcoolica. Publiquèt sei descubèrtas en aost de 1857. Aquò èra una descubèrta importanta car totei lei trabalhs anteriors pensavan que la fermentacion èra un mecanisme independent dau vivent.
La meteissa annada, Pasteur venguèt administrator e director deis estudis scientifics de l'Escòla Normala Superiora. En decembre de 1857, publiquèt lo resultat de sei recèrcas sus la fermentacion. Lo mes seguent, obtenguèt lo prèmi de fisiologia experimentala per aqueu trabalh e, après aquela descubèrta, decidèt de s'interessar a la teoria de la « generacion espontanèa ». Per aquò, realizèt l'estudi microscopic de l'aire. Gràcias a un sistèma de filtres de coton, isolèt de « gèrmes » capables de trebolar una suspension esterila. Realizèt de mesuras similaras dins divèrsei vilas e en montanha. En novembre de 1860, concluguèt que la poussa en suspension dins l'aire èra « l'origina exclusiva de la vida dins leis infusions ».
Aquela descubèrta aviá una portada considerabla car permetiá d'invalidar la teoria de la generacion espontanèa qu'èra un deis obstacles empachant lo desvolopament de la medecina modèrna. Pasmens, Pasteur se turtèt a una viva oposicion de part dei partisans de teorias advèrsas. En 1861, après aver estudiar lo mecanisme de la fermentacion butiric, completèt sa trobada amb la descubèrta d'un gèrme capable de viure sensa oxigèn.
La descubèrta de la pasteurizacion
[modificar | Modificar lo còdi]Lei recèrcas sus lo vin e lei manhans
[modificar | Modificar lo còdi]
En decembre de 1862, après la mòrt de Jean-Baptiste Biot, Pasteur foguèt nomat a l'Acadèmia dei Sciéncias. Decidèt de reprendre sei recèrcas sus la fermentacion en vista d'estudiar lei malautiás contagiosas. En 1864, descurbiguèt ansin, en estudiant lo desvolopament dei ferments a l'origina dei « malautiás » dau vin, qu'una aumentacion brèva de la temperatura permetiá de protegir lo beure sensa redurre sei qualitats gustativas. Aquò marquèt lo començament d'una tiera d'experiéncias sus leis efiechs de la temperatura que menèt a la concepcion de la pasteurizacion.
Après aqueu succès, a la demanda de Jean-Baptiste Dumas, Pasteur s'interessèt a l'epidemia de pebrina, una malautiá que tocava lei manhans e menaçava la produccion de seda francesa. Amb l'ajuda de sa femna e maugrat lo decès de son paire, Pasteur anèt a Alès en junh de 1865 per estudiar la patologia. I demostrèt la contagiositat de la malautiá e prepausèt d'accions per eliminar lei manhans contaminats. En particular, mostrèt la necessitat d'eliminar leis uòus eissits de parpalhons tocats per la pebrina per tornar constituir de populacions sanas. En 1867, aquò li permetèt d'obtenir de finançaments especiaus per modernizar son laboratòri. Puei, durant un sejorn a Orleans, s'interessèt au ròtle de Mycoderma aceti dins la fabricacion dau vinaigre. En particular, identifiquèt lo mecanisme de formacion de l'acid acetic e lei riscs d'errors dins la mesa en òbra dau procès. Definiguèt tanben un procès novèu permetent de quadruplar la produccion.
En genier de 1868, menèt una campanha de premsa per sostenir lo desvolopament de la recèrca. Foguèt inicialament censurat per leis autoritats imperialas mai, gràcias a l'ajuda de l'òme politic e istorian Victor Duruy (1811-1894), poguèt publicar son article dins una revista scientifica. Finalament, lo 16 de març, Napoleon III (1848-1870) acceptèt de donar de mejans suplementaris a plusors sabents francés per permetre au país de rivalizar amb leis autrei poissanças scientificas dau periòde. Puei, dins lo corrent de l'annada, Pasteur anèt a Tolon onte melhorèt lei procès de conservacion dau vin.
Lei recèrcas sus la bièrra
[modificar | Modificar lo còdi]De 1868 a 1870, Pasteur conoguèt un periòde mens productiu en causa de problemas de santat. D'efiech, lo 18 d'octòbre de 1868, foguèt victima d'una ataca cerebrala que lo laissèt en partida emiplexic. Poguèt tornarmai trabalhar a partir de genier de 1869 e estudièt de biais per melhorar la seleccion dei manhans per permetre lo redreiçament de la sericultura francesa. Pasmens, lei productors francés apliquèron pauc sei mesuras, au contrari deis Italians e deis Austrians que renforcèron ansin sa posicion.
Après la desfacha de 1870, Pasteur critiquèt tornarmai la manca de mejans de la recèrca e de l'ensenhament superior en França. Puei, durant un viatge en Anglatèrra, s'interessèt ai mejans necessaris per protegir lo most còntra la poussa. De mai, identifiquèt divèrsei « malautiás » de la bièrra e donèt quauquei conseus per limitar lor aparicion. De retorn dins la capitala francesa, concebèt un sistèma de caufatge de la bièrra entre 50 e 55 °C destinat a assegurar sa conservacion.
La pasteurizacion dei liquids
[modificar | Modificar lo còdi]Au començament deis ans 1870, Pasteur deguèt faciar un nombre importanta d'atacas de part dei partisans de la generacion espontanèa. En particular, una descripcion dei levaduras li foguèt demandada per seis adversaris, causa malaisada en causa dei limits dei microscòpis dau periòde. De mai, d'un biais pus generau, per una partida importanta de la comunautat scientifica, èra pas simple d'imaginar d'organismes capables de subreviure sensa oxigèn. Pasmens, en parallèl, d'autrei descubèrtas mostravan l'importància dei resultats obtenguts per Pasteur. En particular, Jean-Antoine Villemin (1827-1892) aviá demostrat la contagiositat de la tuberculòsi. Encara pus important, Casimir Davaine (1812-1882) aviá observat de similituds entre lei ferments identificats per Pasteur e d'elements observats dins lo sang de malauts dau carboncle.
Pasteur decidèt donc d'estudiar l'origina dei malautiás en s'interessant a l'infinidament pichon. Premier, Pasteur demostrèt experimentalament l'interès dei règlas d'igièna definidas per Alphonse Guérin (1816-1895), Joseph Lister (1827-1912) e Just Lucas-Championnière (1843-1913). Puei, mostrèt que lo caufatge a 120 °C d'una mòstra d'urina permetiá d'i empachar lo desvolopament de gèrmes. Conjugat amb la descubèrta de metòdes d'esterilizacion deis objèctes entre 150 e 200 °C, aqueu succès permetèt de melhorar lei condicions d'exercici de la cirurgia e Pasteur venguèt una celebritat mondiala.
La descubèrta dau principi de la vaccinacion
[modificar | Modificar lo còdi]L'estudi dau carboncle
[modificar | Modificar lo còdi]
A partir de 1877, Pasteur estudièt lo carboncle, una malautiá perilhosa e contagiosa causada per una bacteria relativament aisada d'observar qu'èra estada identificada per Davaine quauqueis annadas aperavans. Pasteur mostrèt la natura viventa d'aqueu gèrme e sa capacitat de se multiplicar dins un environament favorable, compres en fòra de l'organisme. Autre resultat important, diferencièt lei gèrmes liats au carboncle e aquelei liats a la putrefaccion dei teissuts tocats. Lo 30 d'abriu de 1878, publiquèt una teoria dei gèrmes qu'afiermava lo ròtle d'aquelei microorganismes dins l'aparicion, lo desvolopament e la transmission dei malautiás. Per la sostenir, presentèt lei mecanismes de l'epidemiologia dau carboncle.
Se fau nòtar qu'aquelei trabalhs de Pasteur s'integravan dins un ensemble pus larg. En particular, la meteissa annada, Charles-Emmanuel Sédillot (1804-1883) inventèt lo mot « micròbi ». D'efiech, aquò èra vengut necessari car mai e mai de microorganismes èran descubèrts gràcias ai progrès de la microscopia. Sa difusion rapida au sen de la populacion permetèt ai tèsis medicalas novèlas de s'impausar lentament au sen de la comunautat scientifica.
La descubèrta dau principi d'atenuacion
[modificar | Modificar lo còdi]Vèrs 1879, Pasteur s'interessèt au colerà dei galinas, una malautiá aviària que podiá aisament tuar 90% d'una populacion d'aucèus. A l'azard, descurbiguèt qu'una cultura vièlha de gèrmes responsables d'aquela infeccion aviá perdut sa viruléncia. De mai, una galina contaminada per aquela cultura èra protegida còntra una infeccion dirècta per la malautiá. Pasteur realizèt la similitud entre aqueu fenomèn e aqueu de la vaccinacion descubèrt en 1796 per lo mètge anglés Edward Jenner (1749-1823). A partir d'aqueleis elements, Pasteur concebèt lo premier vaccin a basa de bacterias attenuadas.
En parallèl, vèrs aqueu periòde, Pasteur prenguèt Émile Roux (1853-1933) coma assistent. Futur director de l'Institut Pasteur, venguèt un dei collaborators pus importants de Pasteur e foguèt l'autor de plusors descubèrtas importantas sus la difteria, la tuberculòsi, la sifilis, la pneumonia e lo tetanòs.
Lo vaccin còntra lo carboncle
[modificar | Modificar lo còdi].jpg)
Après son trabalh sus lo colerà dei galinas, Pasteur orientèt sei recèrcas vèrs la concepcion d'un vaccin còntra lo carboncle. Per aquò, apliquèt lo resultat de sei descubèrtas recentas sus lei gèrmes responsables de la malautiá. En caufant una cultura bacteriana vièlha a 42 °C, capitèt de fabricar una cultura de gèrmes attenuats. Una experiéncia menada en junh de 1882 li permetèt de mostrar l'eficacitat de son vaccin. Aquò foguèt un succès considerable[2]. En particular, foguèt elegit a l'Acadèmia Francesa lo 8 de decembre de 1881. Recebèt tanben d'onors variats dins d'autrei país, especialament en Anglatèrra.
Lo vaccin còntra la ràbia
[modificar | Modificar lo còdi]A partir de 1884, Pasteur dirigiguèt seis esfòrç vèrs la ràbia. Assaièt premier d'inocular l'infeccion a de conius gràcias a d'injeccions de mòstras de saliva e de sang de cans |enrabiats. Aquò li permetèt de descubrir la possibilitat de crear de cas de ràbia reproductibles en injectant de mòstras contaminadas dins lo cervèu dei conius. Poguèt alora recuperar de tròç de mesolha espinala de conius tuats per la malautiá. En laissant vielhir e secar aquelei tròç, attenuèt la viruléncia de l'agent patogèn a l'origina de la ràbia[3]. Puei, testèt l'eficacitat vaccinala d'aquelei mòstras de mesolha sus de cans.
Lo 6 de julhet de 1885, Pasteur recebèt un enfant de nòu ans, Joseph Meister, qu'èra estat mordut per un can |enrabiat. Après d'esitacions, acceptèt de li injectar de tròç de mesolha mai e mai virulents. Un mes pus tard, l'enfant aviá pas desvolopat la malautiá e èra considerat coma sauvat[4]. En octòbre de la meteissa annada, un segond succès foguèt enregistrat amb lo tractament de Jean-Baptiste Jupille, un pastre de 15 ans mordut sièis jorns avans la premiera inoculacion. Rapidament, de desenaus de bleçats foguèron mandats a París. Maugrat quauquei reviradas, lo vaccin foguèt eficaç e lo metòde d'attenuacion desvolopat per Pasteur permetèt la recèrca d'autrei vaccins.
La fondacion de l'Institut Pasteur
[modificar | Modificar lo còdi]
Gràcias au succès de la vaccinacion còntra la ràbia, Pasteur obtenguèt lo sostèn de l'Acadèmia dei Sciéncias per fondar un institut encargat d'estudiar lei malautiás e la mesa au ponch de tractaments adaptats. Tre 1886, de soscripcions nacionalas e internacionalas permetèron de reünir lei sòus necessaris au projècte. Aquò donèt la possibilitat ai collaborators de Pasteur, especialament Jacques-Joseph Grancher (1843-1907), Ilia Ilich Mechnikov (1845-1916), Émile Roux (1853-1933), André Chantemesse (1851-1919) ò Alexandre Yersin (1863-1943), de perseguir seis estudis dins de condicions favorablas. En particular, avans la fin dau sègle XIX, identifiquèron lei gèrmes de la difteria e de la pèsta ò lo ròtle dei toxinas dins certanei malautiás e trobèron un tractament eficaç còntra la difteria[5].
En revènge, Pasteur poguèt gaire i trabalhar car sa santat declinèt après un accident neurologic. Participèt encara a certaneis activitats de sei collaborators e aculhiguèt Marie Curie (1867-1934) a son arribada a París en 1895. Pasmens, moriguèt lo 28 de setembre de 1895. Foguèt premier enterrat dins la Catedrala de Nòstra Dòna de París avans un transferiment dins una cròta dau Musèu Pasteur.
Òbra scientifica
[modificar | Modificar lo còdi]La descubèrta de l'estereoquimia
[modificar | Modificar lo còdi]Pasteur es considerat coma lo fondator de l'estereoquimia per son trabalh sus la polarizacion de la lutz per de solucions d'acid tartric a la fin deis ans 1850. D'efiech, demostrèt lo poder rotatòri de dos isomèrs d'aquela molecula. Se Pasteur abandonèt sei recèrcas dins aqueu domeni quand orientèt son trabalh vèrs la bioquimia e la medecina, sa descubèrta foguèt a l'origina d'evolucions importantas en quimia. En particular, menèt a l'identificacion dau ròtle major tengut per l'organizacion espaciala deis atòms dins una molecula[6].
Lo mecanisme de la fermentacion
[modificar | Modificar lo còdi]Regardant la fermentacion, Pasteur foguèt lo continuaire de Charles Cagniard de Latour (1777-1859) qu'aviá menat, en 1838, una experiéncia permetent de multiplicar lei levaduras assegurant la fermentacion de la bièrra. De mai, aviá explicat lo ròtle dei levaduras dins aqueu mecanisme. En 1843, Jean-Baptiste Dumas aviá tanben sostengut una tèsi relativament similara[7]. Pasmens, lei dos òmes devián faciar d'oposicions fòrtas. Per exemple, Jöns Jacob Berzelius (1779-1848) pensava que la fermentacion èra puslèu un fenomèn catalitic.
De 1857 a 1867, Pasteur demostrèt la validitat deis ipotèsis de Cagniard de Latour e de Dumas. De mai, foguèt capable d'explicar lo ròtle dei levaduras dins la transformacion dau sucre en alcòl. Descurbiguèt tanben de factors susceptibles d'influenciar lo rendiment d'aqueu mecanisme. Per exemple, identifiquèt « l'efiech Pasteur » qu'es una inibicion de la fermentacion gràcias a una aumentacion de la concentracion d'oxigèn[8]. Enfin, establiguèt tanben lei mecanismes dei fermentacions lactica e butirica, çò que li permetèt de descubrir l'existéncia dei bacterias anaeròbias[9].
La pasteurizacion
[modificar | Modificar lo còdi]
L'idèa de caufar un aliment per assegurar sa conservacion èra estada prepausada per Nicolas Appert (1749-1841) en 1810 ò per Alfred de Vergnette de Lamotte (1806-1886) en 1846. Pasmens, aqueleis idèas èran pas explicadas scientificament e son usatge èra fòrça limitat. Pasteur poguèt provesir aquela explicacion gràcias a sei descubèrtas sus l'existéncia dei microorganismes. Concebèt tanben dos metòdes que foguèron rapidament adoptats per protegir lo vin e la bièrra. Puei, son idèa foguèt aplicada a d'autrei produchs coma lo lach en 1886.
Arribant dins lo quadre de plusors descubèrtas importantas en matèria d'igièna, la pasteurizacion venguèt un simbòl dei progrès d'aqueu periòde. Es totjorn fòrça utilizada per l'industria agroalimentària, principalament per conservar la bièrra e lo lach. Pasmens, pòu tanben èsser aplicada au jus, au mèu, au cidre, a la confitura, a la compòsta, au concentrat de tomata, a la carn ò a la crèma.
La definicion de la nocion de malautiá
[modificar | Modificar lo còdi]Lei descubèrtas de Pasteur sus l'existéncia dei microorganismes e sus sei liames amb lei malautiás aguèron una influéncia importanta sus l'evolucion de la medecina. Premier, permetèron l'adopcion de la nocion de micròbi per la comunautat scientifica e per la populacion. Puei, participèron fòrça a l'establiment de la premiera formulacion dei postulats de Koch que constituisson la definicion modèrna d'una malautiá.
Lo principi dau vaccin attenuat
[modificar | Modificar lo còdi]Lei recèrcas de Pasteur sus lei vaccins còntra lo colerà dei galinas e la variòla li permetèron de descubrir lo principi dau vaccin attenuat. Aqueu metòde consistís a afeblir una soca d'agent patogèn per redurre sa viruléncia avans de l'injectar a un individú san per obtenir una reaccion immunitària. Lei procès utilizats per demenir lo poder patogèn son fòrça variablas (vielhiment, apondon d'un produch quimic...).
Aqueu principi de concepcion de vaccin permetèt a Pasteur e a seis assistents de descubrir de vaccins còntra lo carboncle e la ràbia, doas malautiás mortalas avans sei trabalhs. Puei, durant lo sègle XX, permetèt d'inventar d'autrei vaccins còntra de malautiás perilhosas coma la tuberculòsi, lo senepion ò leis aurelhons. Uei, demòra fòrça utilizat en despiech de la preferéncia per de tecnicas pus seguras coma lei vaccins de gèrmes inactivats, d'antigèns isolats ò d'ARN messatgièr.
En revènge, Pasteur foguèt pas capable d'explicar lei rasons dau foncionament dei vaccins. Sa premiera teoria supausava la consumacion d'una substància necessària au desvolopament de la malautiá per lo vaccin. Puei, prepausèt una segonda ipotèsi qu'èra basada sus la produccion per lo vaccin d'un compausat qu'empachava lo desvolopament ulterior dau micròbi. Aqueleis idèas foguèron invalidadas durant lo sègle XX per la descubèrta dau sistèma immunitari uman e de sei mecanismes[10].
Influéncia e posteritat
[modificar | Modificar lo còdi].jpg)
Celebritat mondiala a la fin de sa vida, Louis Pasteur aviá recebut plusors prèmis prestigiós coma la medalha Rumford en 1856[11], lo prèmi Jecker en 1861, lo Grand Prèmi de l'Exposicion universala de 1867 ò la medalha Copley en 1874[12]. Recebèt tanben fòrça medalhas onorificas en França (Legion d'Onor, Meriti agricòla e medalha d'onor deis epidemias) e dins nòu autrei país. Uei, fa totjorn partida dei scientifics pus importants de l'istòria per sei descubèrtas en igièna e en medecina. Son nom es ansin frequentament donat a de carrieras e a d'edificis publics (sovent d'escòlas) en França e dins d'autrei país. Existís tanben un cratèr Pasteur sus la Luna e sus Mart. Un asteroïde de la cencha principala pòrta egalament lo nom dau sabent francés.
Au nivèu scientific, plusors descubèrtas de Pasteur son totjorn ensenhadas dins lei programas escolars de basa, especialament l'importància de la pasteurizacion e de la vaccinacion. L'Institut Pasteur es tanben totjorn un centre de recèrca majora dins lo domeni medicala. Dempuei sa creacion, es a l'origina de plusors descubèrtas importantas aguent permés de luchar còntra la difteria, lo tetanòs, la tuberculòsi, la poliomieliti, la gripa, la fèbra jauna, la pèsta, l'epatiti B e lo SIDA. Son trabalh es estat guierdonat per un desenau de prèmis Nobel.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Hervé Bazin, L'histoire des vaccinations, John Libbey Eurotext, 2008.
- (fr) Pierre Chanlaine, Pasteur et ses Découvertes, Nathan, 1966.
- (fr) Bruno Latour, Pasteur, une science, un style, un siècle, Perrin/Institut Pasteur, 1995.
- (fr) Paul Langevin, Pasteur, le savant et l'homme, La Pensée, 1945.
- (fr) Richard Moreau, Préhistoire de Pasteur, L'Harmattan, 2000.
- (fr) Richard Moreau, Les deux Pasteur : le père et le fils, L'Harmattan, 2003.
- (fr) Richard Moreau, Louis Pasteur : De Besançon à Paris, l'envol, L'Harmattan, 2003.
- (fr) Richard Moreau, Pasteur et Besançon : naissance d'un génie, L'Harmattan, 2010.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Lo pareu aguèt cinc enfants : Jeanne (1850-1859), Jean Baptiste (1851-1908), Cécile Marie Louise Marguerite (1853-1866), Marie-Louise (1858-1934) e Camille (1863-1865).
- ↑ Pasmens, l'estudi dei nòtas de Pasteur regardant aquela experiéncia mòstra que lo vaccin concebut per caufatge a 42 °C en preséncia d'oxigèn èra pas fisable a aquela data. Òr, Pasteur aviá ja anonciat lo succès de son procès. Per assegurar lo resultat de l'experiéncia, Pasteur utilizèt donc un vaccin atenuat obtengut per apondon de bicromat de potassi a una cultura de gèrmes responsables de la malautiá. Aqueu vaccin èra estat concebut per Émile Roux e Charles Chamberland, dos assistents de Pasteur.
- ↑ Coma la ràbia es una malautiá virala, Pasteur poguèt pas identificar aquel agent patogèn. Aquò compliquèt son trabalh de concepcion d'un vaccin.
- ↑ Per mai d'un adversari, lo diagnostic de ràbia pausat per lo can es erronèu car lo metòde utilizat èra obsolèt. Pasmens, après la fin deis injeccions de mesolha attenuada, Pasteur injectèt a Meister una mòstra de « contraròtle », es a dire una soca virala non attenuada. L'enfant desvolopèt totjorn pas la malautiá, çò que demostrèt l'eficacitat dau vaccin (L. Pasteur, « Méthode pour prévenir la rage après morsure », Comptes rendus de l'Académie des Sciences, t. 101 (1885), sesilha dau 26 d'octòbre de 1885, pp. 765-774). Se fau nòtar qu'una tala practica èra considerada coma normala a la fin dau sègle XIX.
- ↑ Pasteur aviá acceptat en 1880 la possibilitat de l'existéncia d'una substància toxica dins lo mecanisme de certanei malautiás. Pasmens, aguèt totjorn de dificultats per acceptar l'idèa de toxina fins a la demonstracion de sa validitat en 1888 per Émile Roux e Alexandre Yersin.
- ↑ (en) Aaron J. Ihde, The development of modern chemistry, 1984.
- ↑ (fr) Jean-Baptiste Dumas, Traité de chimie appliquée aux arts, t. 6, pp. 304-305.
- ↑ (fr) Hilaire Cuny, Pasteur et le mystère de la vie, Seghers, 1963, p. 95.
- ↑ (fr) Hendrik C.D. de Wit, Histoire du développement de la biologie, vol. III, Presses polytechniques et universitaires romandes, 1994, p. 390.
- ↑ Pasmens, se fau nòtar que lei premierei descubèrtas majoras sus lo foncionament dau sistèma immunitari foguèron l'òbra d'Ilia Ilich Mechnikov que jonhèt l'Institut Pasteur en 1888.
- ↑ Recebèt aquela medalha per sa descubèrta dei mesclas racemicas e son efiech sus la lutz polarizada.
- ↑ Recebèt aquela medalha per sei recèrcas sus la fermentacion.