Guinèa Eqüatoriala
| Guinèa Eqüatoriala | |
| República da Guiné Equatorial (es) République de Guinea Équatoriale (fr) República de Guinea Ecuatorial (pt) | |
 | |
Capitala | |
Ciutat mai granda | |
Forma de govèrn | |
d'Espanha | |
Data 12 d'octobre de 1968 | |
• Totala 28,050 km² | |
• Aiga , % % | |
• Totala (2023) 1,714,672 ab. | |
PIB (2023) 28.356 miliard USD | |
XAF | |
GQ | |
modificar  |
La Guinèa Eqüatoriala es un país situat dins lo centre-oèst d'Africa. Confronta Cameron al nòrd, Gabon a l'èst e al sud, e l'Ocean Atlantic a l'oèst. Es tanben format per un grand nombre de pichonas illas. La principala es Bioko (sèti de la capitala del país, Malabo).
Lo gentilici es eqüatoguinean -ana.
Geografia
[modificar | Modificar lo còdi]Istòria
[modificar | Modificar lo còdi]Lo periòde precoloniau
[modificar | Modificar lo còdi]L'istòria de la Guinèa Eqüatoriala avans lo periòde coloniau es fòrça mau coneguda en causa de l'abséncia de documents escrichs. Pasmens, l'arqueologia a permes la descubèrta de vestigis de vilatges indicant una preséncia umana continua sus Fernando Poo dempuei 2 000 av. JC. Sus lo continent, lei descubèrtas son mens importantas mai permèton d'attestar l'existéncia d'una societat de caçaires culheires.
Lo periòde coloniau
[modificar | Modificar lo còdi]Lei Portugués explorèron lo Gof de Guinèa entre 1469 e 1474. I descurbiguèron leis illas de São Tomé, de Principe, d'Annobón e de Fernando Poo. Installèron pauc a pauc de colonias pichonas sus São Tomé (1493[1], Principe (1500) e Annobón (mitat dau sègle XVI). Bastiguèron tanben un fòrt sus Fernando Poo mai l'ostilitat dei Bubis entraïnèt son abandon. Utilizats coma escala per lei naviris que viatjan entre Portugau e leis Índias, aquelei territòris foguèron atacats mai d'un còp per lei Francés e per leis Olandés.
En 1778, Portugau donèt Annobón e Fernando Poo a Espanha dins l'enquastre d'un acòrd pus larg regardant lo traçat dei limits entre leis empèris coloniaus dei dos país. L'objectiu deis Espanhòus èra d'i establir de comptadors per participar au comèrci negrier. Pasmens, l'expedicion desbarcada en Fernando Poo foguèt rapidament anientada per lei malautiás. Après aquela revirada, Madrid s'interessèt gaire a sa colonia e, de 1827 a 1834, permetèt a la flòta britanica de l'utilizar coma basa.
Aquela situacion durèt fins a 1858 quand lo govèrn espanhòu nomèt finalament un governador de Fernando Poo cargat d'assegurar la colonizacion de l'illa. La produccion de cacau venguèt rapidament lo còr de l'economia de l'illa. En revènge, la preséncia espanhòla demorèt inexistenta sus lo continent e la zòna atribuida a Espanha foguèt reducha a la Conferéncia de Berlin de 180 000 km² a solament 26 000 km². D'efèct, l'ocupacion de la partida continentala de la Guinèa Espanhòla foguèt lònga e s'acabèt pas avans 1926.
Dins lo corrent deis annadas 1950, lo movement de decolonizacion entraïnèt d'evolucions politicas. Espanha esitèt entre l'integracion de la colonia ò son abandon. Ansin, en 1959, la Guinèa Espanhòla venguèt una província espanhòla avans d'obtenir un estatut autonòm en 1964 e l'independéncia en 1968.
La Guinèa Eqüatoriala independenta
[modificar | Modificar lo còdi]Dempuei son independéncia, la Guinèa Espanhòla, venguda la Guinèa Eqüatoriala, es una dictatura dirigida per de Fangs. D'efèct, en 1968, Francisco Macías Nguema foguèt elegit a la presidéncia. Deguèt rapidament faciar una temptativa de còp d'estat organizada per son ministre deis Afaires Estrangiers, Atanasio Ndong Miyone, e instaurèt un regime fòrt per gardar lo poder. Ansin, en 1972, arrestèt seis adversaris politics principaus e se proclamèt president a vida. Fins a son reversament en 1979 per un còp d'estat militar dirigit per son nebòt Teodoro Obiang Nguema Mbasogo, aperaquí un tèrç de la populacion moriguèt ò quitèt lo país.
Son successor mantenguèt en plaça lo regime coma president dau Conseu militar suprèm. Prenguèt lo títol de president en 1982 après d'eleccions trucadas e foguèt tornat elegir dins de condicions similaras en 1989 (99,96% dei sufragis exprimits), en 1996 (99%), en 2002 (97,1%), en 2009 (96,7%) e en 2016 (93,7%). En 1996, de jaciments de petròli foguèron descubèrts e favorizèron lo desvolopament de l'economia. Pasmens, la corrupcion generalizada de la societat limita la redistribucion dei richessas e la pauretat demòra fòrça importanta.
