Jimmy Carter
| Jimmy Carter | |
 Retrait oficial, 1977 |
|
| Foncions | |
|---|---|
| 39en president dels Estats Units d'America | |
| 20 de genièr de 1977 – 20 de genièr de 1981 | |
| Predecessor | Gerald Ford |
| Successor | Ronald Reagan |
| Biografia | |
| Partit politic | Partit Democrata |
modificar  |
|
James Earl "Jimmy" Carter, Jr ( Plains, 1r d'octobre 1924 - 29 d' Decembre 2024), politician nòrd-american del Partit Democrata, foguèt senador a l'Assemblada Generala de Georgia (1962-1966), governador d'aqueste estat (1971-1975) e president dels Estats Units d'America (1977-1981).
En 2002 Carter recebèt lo Prèmi Nobel de la Patz, guerdonat "per sos esfòrces infatigables per trobar de solucions pacificas als conflictes internacionals, per impulsar la democracia e los dreches umans, e per encoratjar lo desvolopament economic e politic dels pòbles".
Enfància e joventut
[modificar | Modificar lo còdi]Carter nasquèt lo 1 d'octobre de 1924 a Plains, un vilatjòt de l'estat de Georgia, e èra l'ainat de quatre fraires. Sos parents, James Earl Carter e Bessie Lillian Gordy, èran pageses e de religion baptista practicants.
Dempuèi qu'èra plan jovenèl, Carter demostrèt qu'èra un escolan talentós, que li agradava la lectura. Mai tard, foguèt admés a l'universitat Georgia Southwestern College, e obtenguèt son diplòma de Sciéncias a l'Acadèmia Navala dels Estats Units en 1946. Aquela meteissa annada se maridèt amb Rosalynn Smith. Carter foguèt lo 59en dels 820 estudiants de sa promocion. Mai tard, estudièt la fisica nucleara e la tecnologia del reactor a l'Union College, a mai s'arribèt pas jamai a acabar aqueles estudis.
Carter foguèt destinat als sosmarins de l'ocean atlantic e del pacific e foguèt lèu causit per l'amiral Hyman Rickover per participar al programa de sosmarins nuclears. Malgrat que son intencion èra de far carrièra dins la marina, quand se moriguèt son paire en 1953 demissionèt de sas responsabilitats militaras per se trachar del negòci familiar de cacauètas, dins son vilatge.
Carrièra politica anteriora a la presidéncia
[modificar | Modificar lo còdi]Jimmy Carter comencèt sa carrièra politica a de plaças modèstas dins d'organs locals coma la comission escolara de Plains. Malgrat aquò, lèu capitariá de progressar: en 1962 foguèt causit pel Senat de Georgia e dos ans mai tard obtenguèt sa reeleccion per un segond mandat.
En 1966 decidiguèt de se presentar coma candidat per la Cambra dels Representants dels Estats Units. Quand vegèt que son adversari del Partit Republican abandonèt la lucha pel seti per presentar sa candidatura coma Governador de Georgia, Carter decidiguèt de far parièr. Perdèt las eleccions e tornèt a la venda de cacauètas, encara que passèt los quatre ans seguents a preparar sa candidatura per se tornar presentar coma governador en 1970.
Aquela annada obtenguèt la nominacion del Partit Democrata e vencèt lo candidat republican Hal Suit durant las eleccions per venir governador. Dins son discors inaugural, en 1971, Carter sorprenguèt los georgians e lo demai del país amb un al·legat contra la discriminacion raciala, çò qu'èra fòrça inabitual dins aquela environa, lo sud dels Estats Units, ont encara dominava la segregacion entre blancs e negres. Precisament, demest sas primièras accions coma governador figurava la de situar fòrça afroamericans dins de pòstes administratius importants.
Presidéncia dels Estats Units
[modificar | Modificar lo còdi]
La legislacion georgiana empachava Carter de se presentar a un segond mandat aprèp la fin del primièr, en 1975, çò que lo faguèt abandonar sa foncion e se concentrar sos esforces sus la corsa presidenciala. Quand dintrèt dins las primàrias presidencialas del Partit Democrata de 1976, fòrça gents consideravan que teniá pas gaire de possibilitats de ganhar en fàcia dels autres candidats mai coneguts a nivèl nacional. A despièch d'aquò, l'escandal del Watergate encara demorava fresc dins la memòria dels electors, e lo fach que Carter foguèsse pas membre de la classa política de Washington supausèt un avantatge per a Carter. La mesa en practica d'una estrategia intelligenta li permetèt de ganhar la nominacion del Partit Democrata a la presidéncia dels Estats Units.
Carter entamenèt la campanha electorala amb un avantatge important segon los sondatges sul president republican Gerald Ford, en part pr'amor que l'indult d'aqueste a Richard Nixon èra estat plan impopular. Malgrat aquò, Ford dapassèt remontèt e faguèt mermar la distància entre totes dos, ja que l'electorat aviá de dobtes davant aquel candidat pas gaire conegut qu'èra Carter. Fin finala, Carter acabèt venceire de las eleccions del 2 de novembre de 1976, amb 50,1% dels vòtes, mentre que son rival Ford n'obtenguèt 48%. Aital, venguèt lo primièr candidat del Sud Prigond a èsser elegit president dempuèi 1848.
Son mandat foguèt marcat per de capitadas importantas en politica exteriora, coma los tractats sul Canal de Panamà; los Acòrds de patz de Camp David, tractat de patz entre Egipte e Israèl; lo tractat SALT II amb l'URSS e l'establiment de relacions diplomaticas amb la Republica Populara de China. En politica interiora, son govèrn creèt los ministèris de l'energia e de l'educacion e enfortiguèt la legislacion sus la proteccion de l'environament.
Dempuèi qu'abandonèt l'Ostal Blanc, s'es dedicat a far lo mediador dins de conflictes internacionals e a metre sa notorietat e prestigi al servici de las causas umanitàrias. En 2002 foguèt recompensat amb lo Prèmi Nobel de la Patz e s'ha distingit en literatura, sent autor de mantun libre.
Ligams extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]| Precedit per Gerald Ford |
 President dels Estats Units 1977 - 1981 |
Seguit per Ronald Reagan |
