Abraham Lincoln
| Abraham Lincoln | |
 |
|
| Foncions | |
|---|---|
| 16 en president elegit dels Estats Units | |
| 4 de març de 1861 – 15 d'abril de 1865 | |
| Predecessor | James Buchanan |
| Successor | Andrew Johnson |
| Biografia | |
| Data de naissença | 12 de febrièr de 1809 |
| Luòc de naissença | Hardyn County, Kentucky |
| Data de decès | 15 d'abril de 1865 |
| Luòc de decès | Washington, DC |
| Partit politic | Partit Republican |
modificar  |
|
Abraham Lincoln (12 de febrier de 1809, comtat de Hardin - 15 d'abriu de 1865, Washington) foguèt lo 16en president deis Estats Units d'America. Succediguèt a James Buchanan e foguèt remplaçat per son vice-president Andrew Johnson. Premier president republican de l'istòria del país, Lincoln dirigiguèt leis Estats Units durant la Guèrra de Secession. Organizèt l'esfòrç de guèrra dau Nòrd partisan dau mantenement de l'Union. Après quatre ans de combats, aquò li permetèt de preservar l'unitat deis Estats Units e de reglar la crisi politica entre lo Nòrd e lo Sud en impausant definitivament leis interès dau Nòrd industriau. Per aquò, adoptèt de mesuras proteccionistas, encoratjèt la conquista de l'Oèst e aboliguèt l'esclavatge. Foguèt assassinat quauquei jorns après la capitulacion de l'armada sudista dau generau Lee per un simpatizant de la causa confederada. Gràcias a son ròtle dins la guèrra civila e dins la fin de l'esclavatge, es una figura fòrça respectada de l'istòria estatsunidenca.
Jovença e intrada en politica
[modificar | Modificar lo còdi]
Abraham Lincoln nasquèt lo 12 de febrier de 1809 dins lo comtat de Hardin en Kentucky, a proximitat de la « Frontiera ». Sei parents, Thomas Lincoln (1778-1851) e Nancy Hanks (1784-1818), èran de rendiers paures. Son paire èra lo descendent d'emigrats anglés arribats en America en 1637. Avián participat a la colonizacion dau país e a la Guèrra d'Independéncia. La familha de sa maire es mens ben coneguda per leis istorians mai Nancy Hanks s'ocupèt d'inculcar lo cristianisme a seis enfants.
En 1816, après de problemas juridics causats per la pèrda dei títols de proprietat de la familha en Kentucky, Thomas Lincoln decidèt de desmainatjar en Indiana. Lo periòde foguèt malaisat per lei Lincoln e Nancy Hanks moriguèt en 1818 en causa de la « malautiá dau lach ». Thomas Lincoln esposèt lèu Sarah Bush Lincoln (1788-1869), una veusa amiga de la familha qu'aviá tres enfants. Sarah Bush encoratjèt fòrça Abraham Lincoln a aprendre a legir e lei relacions entre lei dos foguèron bònas. L'interès de l'enfant per la lectura èra viu mai son educacion foguèt limitada per leis obligacions dau trabalh agricòla.
A 17 ans, Abraham Lincoln quitèt l'ostau familhau per trabalhar dins lo comèrci. Comencèt alora un periòde d'alternància entre participacions ai trabalhs dau tenement dei Lincoln (que s'installèron en Illinois en 1830) e emplecs alhors. En particular, foguèt matalòt sus divèrsei naviris marchands navegant dins la vau de Mississipí. Durant aquelei viatges, foguèt tanben magasinier, postier e susvelhant. En 1831, s'installèt dins lo vilatge de New Salem, lòng dau riu Sangamon en Illinois. Un an pus tard, intrèt dins la milícia locala e foguèt elegit capitani. A partir d'aqueu moment, decidèt de s'engatjar en politica amb lo partit whig. Après una premiera desfacha, foguèt totjorn elegit coma representant a l'assemblada de l'Estat. Menèt tanben d'estudis de drech e venguèt avocat en 1836.
De l'Illinois au Congrès
[modificar | Modificar lo còdi]
De 1836 a 1860, Lincoln venguèt pauc a pauc un òme politic nacionau reputat brilhant, eloquent e onèst. D'efiech, après un desmainatjament a Springfield, capitala d'Illinois, se destrièt coma avocat dins mai d'un afaire famós. Per exemple, en 1858, dins l'afaire Duff Armstrong, un òme accusat de murtre, foguèt opausat a un testimòni a carga que pretendiá aver vist Armstrong tirar sus la victima gràcias au lume de la Luna. Demostrèt la messòrga d'aqueu testimoniatge en utilizant un armanac. Sus la basa dei fasas lunaras indicadas dins l'obratge, Lincoln sostenguèt que l'esclat de la Luna èra pas sufisent per permetre au testimòni de veire corrèctament la scena. Obtenguèt lèu l'aquitament.
En politica, Lincoln foguèt representat a la Chambra dei Representants d'Illinois de 1834 a 1842 e a la Chambra dei Representants de 1847 a 1849. En mai de luchar per leis interès de son Estat, s'opausèt a la Guèrra Americanomexicana mai acceptèt de votar en favor dau mandadís de tropas suplementàrias. S'engatjèt tanben en favor de la promoccion dei concepcions politicas e economicas de l'elèit dau Nòrd. En particular, sostenguèt lei demandas dei companhiás ferroviàrias. Aquò lo menèt a s'opausar a l'esclavatge. En revènge, èra ostil a l'idèa d'una egalitat entre lei Blancs e lei Negres, compres au nivèu politic.
Son refús de sostenir totalament la guèrra còntra Mexic entraïnèt d'accusacions d'antipatriotisme còntra eu. En 1849, atacat per un adversari favorable au conflicte, assaièt pas de se representar a la Chambra dei Representants. Se concentrèt sus sa carriera d'avocat mai demorèt una figura politica importanta en Illinois. En 1854, jonhèt lo partit republican que remplacèt un partit whig en plen declin. Puei, en 1858, se presentèt au Senat. Foguèt batut de pauc per Stephen A. Douglas dau partit democrata. Pasmens, lei debats menats durant aquela campanha, sovent davant de publics de mai de 10 000 personas, li permetèron de venir una figura nacionala, capabla de se presentar a l'eleccion presidenciala de 1860.
Durant aqueu periòde, Lincoln se maridèt amb Mary Todd (1818-1882) en 1842. Sa femna sostenguèt e encoratjèt sa carriera politica mai foguèt pauc populara durant la guèrra en causa de seis originas sudistas. De mai, nascuda dins una familha richa qu'aviá d'esclaus per la servir, Mary Todd aguèt de dificultats per s'adaptar a la pauretat relativa de la vida d'avocat. Pasmens, lo pareu aguèt de relacions bònas e quatre enfants. Pasmens, l'ainat solament subrevisquèt. Dich Robert Todd Lincoln (1843-1926), foguèt un òme politic important de la scena politica estatsunidenca de la fin dau sègle XIX.
La Guèrra de Secession
[modificar | Modificar lo còdi]L'eleccion de Lincoln a la presidéncia
[modificar | Modificar lo còdi]
A la fin deis ans 1850, leis Estats Units èran dins una situacion de crisi politica en causa de la divergéncia mai e mai importanta entre leis interès deis Estats industrializats dau Nòrd e aquelei deis Estats agricòlas dau Sud. D'efiech, lo Nòrd èra partisan d'una politica proteccionista per s'aparar còntra leis exportacions europèas e protegir sa basa industriala en cors de formacion. Au contrari, lo Sud èra partisan dau liure cambi que li permetiá de vendre sei produccions, especialament lo coton, ai centres industriaus d'Anglatèrra e de França. Pauc a pauc, la question de l'esclavatge, vist coma una necessitat per lo Sud e coma un fren au Nòrd, cristallizèt lei tensions.
L'eleccion presidenciala estatsunidenca de 1860 aguèt luòc dins aqueu contèxte. Lo partit republican designèt Lincoln coma candidat lo 16 de mai. Aqueu succès foguèt relativament facil car leis autrei candidats suscitavan d'oposicions fòrtas dins lo partit. En revènge, lo partit democrata se devesiguèt entre delegats dau Nòrd e dau Sud sus la question de l'esclavatge. Foguèt impossible de trobar un compromés. Lo 26 de junh, lei delegats dau Nòrd designèron Stephen A. Douglas coma candidat e lo 28 de junh, John Cabell Breckinridge venguèt lo candidat dei delegats dau Sud. Per complicar mai la situacion, lo partit de l'Union Constitucionala, lo successor dau partit whig, presentèt John Bell.
Lo vòte se debanèt lo 6 de novembre. Lincoln arribèt en tèsta amb 1 865 907 votz (39,8% dei sufragis exprimits) gràcias au sostèn deis Estats dau Nòrd. Breckinridge ganhèt dins totei leis Estats dau Sud amb 848 019 votz (18,1%) e Bell s'impausèt dins leis Estats situats entre lei dos blòts amb 590 901 votz (12,6%). Douglas obtenguèt un nombre important de sufragis (1 380 202 votz siá 29,5%) mai sei partisans èran tròp dispersats per li permetre de ganhar d'Estats. Gràcias a sei succès dins lo Nòrd, Lincoln obtenguèt la majoritat dins lo collègi electorau amb 180 electors (sus 303). Pasmens, aquela victòria entraïnèt tanben la desintegracion de l'Union entre leis Estats.
La secession deis Estats dau Sud
[modificar | Modificar lo còdi]
L'eleccion de Lincoln amb una majoritat febla agravèt la crisi entre lo Nòrd e lo Sud. Dins leis Estats dau Sud, lo president elegit èra percebut coma una menaça mortala en causa de sei declaracions ancianas còntra l'esclavatge. Aquela impression èra renfòrçada per lo ròtle important tengut durant sa campanha per lo camp abolicionista qu'esperava aprofichar son eleccion per obtenir un vòte definitiu còntra « l'institucion particulara ». De mai, Lincoln voliá impausar de tarifas doanieras proteccionistas. Sei proposicions de compromés sus la question de l'esclavatge foguèron donc pas escotadas.
Leis Estats dau Sud aprofichèron lo relambi de tres mes entre l'eleccion e la presa de foncion dau president per proclamar sa volontat de quitar l'Union. Lo premier foguèt la Carolina dau Sud que votèt la secession tre lo 20 de decembre de 1860. Foguèt imitada, en genier e en febrier de 1861, per sièis autreis Estats dau Sud qu'èran tanben dependents deis exportacions de coton.
La defensa de l'Union
[modificar | Modificar lo còdi]
Lincoln foguèt un adversari acarnat de la secession deis Estats dau Sud. Segon eu, l'union èra indissolubla. Sensa entraïnar dirèctament lo conflicte, prenguèt divèrsei posicions que facilitèron son començament. En particular, ordonèt d'avitalhar la garnison de Fort Sumter, un fòrt encara ocupat per lei fòrças unionistas en Carolina dau Sud. Lo 12 d'abriu de 1861, lo Sud ataquèt la posicion e la guèrra comencèt. Dins aquò, l'armada estatsunidenca de 1860 aviá pauc de mejans e la màger part deis oficiers èran originaris dau Sud. Lo Nòrd foguèt donc obligat de crear una armada novèla a partir de quauqueis unitats dispersadas e pauc preparadas a una guèrra modèrna.
Lincoln deguèt donc organizar l'armada unionista en favorizant lo vòte dei mesuras necessàrias per mobilizar de desenaus de miliers d'òmes. S'ocupèt tanben de mantenir l'isolament diplomatic dau Sud. La question de l'esclavatge foguèt un element decisiu d'aqueu plan. D'efiech, au començament dau conflicte, Lincoln s'opausèt a l'abolicion per pas complicar mai la situacion. Pasmens, l'acceptèt finalament lo 22 de setembre de 1862 per ganhar lo sostèn deis opinions publicas britanica e francesa. Aquela manòbra empachèt Londres e París d'ajudar lo Sud per afeblir lo Nòrd. Dins aquò, Lincoln demorèt prudent. Lo vòte de ratificacion definitiu dau XIIIen Amendament, que formalizava l'abolicion de l'esclavatge e son enebiment, aguèt luòc lo 6 de decembre de 1865.
La conducha deis operacions foguèt mens simpla. Lincoln aguèt de dificultats per trobar de generaus capables de rivalizar amb lei caps de l'armada sudista. Winfield Scott li conselhèt d'establir un blocus exterior de la Confederacion mai, a 75 ans, podiá pas comandar de tropas sus lo prat batalhier. George Brinton McClellan organizèt la premiera armada estatsunidenca e arrestèt una ofensiva sudista en direccion de Washington a la batalha d'Antietam (17 de setembre de 1862) mai totei seis atacas vèrs lo sud s'acabèron per de desfachas. Enfin, Ambrose Burnside perdiguèt 13 000 òmes sensa obtenir de resultats a la batalha de Fredericksburg (13 de decembre de 1862). La solucion venguèt d'un frònt periferic amb lo generau Ulysses Grant.
Sensa se preocupar dei pèrdas, Grant ataquèt lei fòrças dau generau Lee, encargat de protegir la capitala sudista. Lei Nordistas perdiguèron aquelei combats mai poguèron remplaçar sei pèrdas gràcias a la produccion industriala dau Nòrd. Lèu, Lee foguèt blocat sus de posicions defensivas. Puei, menaçat d'enceuclament per la superioritat numerica dei Nordistas, deguèt capitular lo 9 d'abriu de 1865. Dins lo rèsta dau país, lei generaus promòuguts per Grant ravatjèron lei territòris sudistas. En junh de 1865, la capitulacion deis unitats sudistas encara en estat de combatre marquèt la fin de la guèrra.
La victòria politica e economica dau Nòrd
[modificar | Modificar lo còdi]
Durant lo conflicte, Lincoln favorizèt l'adopcion de mai d'una mesura que permetèron de reglar la crisi politica estatsunidenca au profiech dau Nòrd. Premier, contentèt lei revendicacions ancianas de l'elèit economic dau Nòrd coma l'adopcion de tarifas doanieras proteccionistas per protegir leis industrias estatsunidencas[1]. Favorizèt tanben la conquista de l'Oèst en permetent ai familhas capablas de justificar l'ocupacion d'un terren dempuei 5 ans de'n revendicar la proprietat dins lo limit de 65 ectaras (Homestead Act). Lo finançament de la guèrra foguèt egalament realizat gràcias a de bancas estatsunidencas, çò que permetèt la creacion d'un sistèma de bancas nacionalas a partir de 1863. L'industria poguèt se desvolopar gràcias a de mesuras similaras.
L'abolicion de l'esclavatge, lei destruccions considerablas dins lei regions sudistas tocadas per lei combats, la mòrt d'un quart de la populacion blanca deis Estats Confederats e la mesa en plaça de culturas de coton dins lei colonias africanas e asiaticas per leis Europèus (per remplaçar lo coton sudista blocat per la marina federala) privèron tanben lo Sud de sei fondaments economics. Ansin, en 1865, lo Sud podiá plus rivalizar economicament amb lo Nòrd qu'èra vengut l'unic centre de la poissança estatsunidenca.
L'assassinat
[modificar | Modificar lo còdi]
Abraham Lincoln foguèt assassinat lo 14 d'abriu de 1865, quauquei jorns après la capitulacion dau generau Lee, per un simpatisant sudista dich John Wilkes Booth. Lo president recebèt una bala dins lo cotet durant una sortida au teatre. Tocat au cervèu, moriguèt l'endemans a 7h. Booth aviá recrutat una còla per tuar Lincoln, son vice-president e lo secretari d'Estat. Esperava crear una crisi institucionala mai son projècte capitèt mau car sei complicis agantèron pas seis objectius. Tot lo grop foguèt arrestat o tuat durant lo mes d'abriu. Quatre personas foguèron condamnats a mòrt e executats en julhet.
Tuat au moment de la victòria, Lincoln foguèt considerat coma un martir e un eròi deis Estats Units. De milions de personas participèron a sa procession funèbre. Puei, son còrs foguèt menat per un tren dins lei vilas pus importantas dau Nòrd coma Baltimore, Filadèlfia, Nòva York, Cleveland e Chicago. Foguèt enterrat a Springfield. En 1901, sa cròta foguèt fortificada per la protegir còntra lei menaças de depredacion. Aperavans, son ataüt èra estat desplaçat 17 còps.
Influéncia e posteritat
[modificar | Modificar lo còdi]
Abraham Lincoln es considerat coma un dei presidents pus importants e respectats de l'istòria deis Estats Units. Abòrd d'omenatges li son donc renduts. Per exemple, la capitala de l'Estat de Nebraska es dicha Lincoln. Son efigia figura tanben sus de pèças e de bilhets e lo jorn de sa naissença es un jorn feriat. Pasmens, l'omenatge pus famós es benlèu l'escultura de son retrach sus lo Mont Rushmore.
Lei circonstàncias de sa mòrt tènon un ròtle important dins aquela mena de culta. D'efiech, assassinat avans la fin de la guèrra, Lincoln foguèt pas criticat de son vivent per seis accions. De mai, obtenguèt un estatut de martir de la libertat tuat per lei partisans de l'esclavatge. S'aquela vision simplista es desenant contestada per lo trabalh deis istorians, demòra un imatge centrau de la cultura estatsunidenca. Ansin, leis ambigüitats de sa posicion sus l'abolicion, son ròtle dins l'entraïnament dau conflicte e son refús de negociar amb lei Sudistas son pauc discutits.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Stephen B. Oates, Lincoln, París, Fayard, 1984.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (fr) Ha-Joon Chang, « Du protectionnisme au libre-échangisme, une conversion opportuniste », Le Monde diplomatique, junh de 2003.
| Precedit per James Buchanan |
 President dels Estats Units 1861 - 1865 |
Seguit per Andrew Johnson |
- Pàgines amb mides d'imatge que contenen px addicionals
- Article redigit en provençau
- Abraham Lincoln
- Assassinat politic
- Candidat a la presidéncia dels Estats Units designat pel Partit Republican
- Personalitat de la Guèrra de Secession
- President dels Estats Units d'America
- Naissença en 1809
- Decès en 1865
- Antiesclavista
- Personalitat politica assassinada