Mikhaïl Gorbachov

Михаил Горбачёв
Foncions
president de l'Union Sovietica
15 de març de 1990 – 25 de decembre de 1991
Biografia
Data de naissença	2 de març de 1931
Luòc de naissença	Stavropol, Russia

Mikhaïl Serguéievich Gorbachòv (en rus: Михаи́л Серге́евич Горбачёв, AFI: [gərbəˈtɕof]) (Privólnoie, Russia, URSS, 2 de març de 1931 -30 d'agost de 2022, Moscòu) foguèt un òme politic sovietic qu'exerciguèt coma secretari general del Partit Comunista de l'Union Sovietica entre 1985 e 1989, e coma president executiu de l'Union Sovietica entre 1989 e 1991.

Resolgudament reformator, Gorbachov inicièt las reformas del modèl comunista sovietic conegudas coma glasnost e perestroika, cap a una liberalizacion economica, culturala e politica. Sa politica exteriora menèt a la fin de la guèrra Freja e per aquò, en 1990 foguèt guerdonat per lo Prèmi Nobel de la Patz.

Gorbatchov nasquèt a Privolnoie, dins lo krai de Stavropol, dins una familha paisana paura d'origina russa e ucrainiana. Avent crescut jol regne de Iòssif Stàlin, dins sa joinessa, espleitava de segadoira-bateira dins una bòria collectiva abans de rejónher lo Partit comunista, que governava alara l'Union sovietica coma Estat de partit unic segon l'interpretacion dominanta de la doctrina marxista-leninista. Estudiant a l'Universitat d'Estat de Moscòu, esposèt sa camarada Raisa Titarenko en 1953 e obtenguèt son diplòma de dreit en 1955. Installat a Stavropol, trabalhèt per l'organizacion de joinessa de Komsomol e, après la mòrt de Stalin, venguèt un fervent partisan de las reformas de destalinizacion del dirigent sovietic Nikita Khrushchov. Foguèt nomenat primièr secretari del partit del comitat regional de Stavropol en 1970, pòste ont supervisèt la construccion del grand canal de Stavropol. En 1978, tornèt a Moscòu per venir secretari del Comitat central del partit e, en 1979, rejonhèt son Politburo al poder. Tres ans après la mòrt del dirigent sovietic Leonid Brezhnev - après los brèus mandats de Yuri Andropov e Konstantin Chernenko - en 1985, lo Politburo eligiguèt Gorbatchev al pòste de secretari general, lo cap de facto.

E mai que determinat a aparar l'Estat sovietic e los ideals socialists, Gorbatchev cresiá qu'una reforma importanta èra necessària, especialament après la Catastròfa de Chornobil en 1986. Se retirèt de la guèrra sovietoafgana e se lancèt des sommets amb lo president american Ronald Reagan per fin de limitar las armas nuclearas e metre fin a la Guèrra Freja. Sul plan interior, sa politica de glasnost («dobertura») permetèt una libertat d'expression e de pressa acrescuda, mentre que sa perestroïka («restructuracion») cercava a decentralizar la presa de decision economica per melhorar son eficacitat. Sas mesuras de democratizacion e la formacion del Congrès elegit dels deputats del pòble an sapat l'Estat de partit unic. Gorbatchev refusèt d'intervenir militarament quora divèrs paîses del blòt de l'Èst an abandonat la governància marxista-leninista en 1989-1990. En intèrne, lo sentiment nacionalista creissent amenaçava de brisar l'Union sovietica, menant los extremistas marxistas-leninistas a lançar lo còp d'Estat d'agost infructuós contre Gorbatchev en 1991. Dins lo silhatge del còp d'Estat, l'Union sovietica s'es dissolguda contra la volontat de Gorbatchev. Après aver demissionat de la presidéncia, lancèt la Fondacion Gorbatchov, es vengut un critic virulent dels presidents russes Boris Eltsine e Vladímir Pótin e faguèt campanha per lo movement social-democrata rus. Gorbatchov es mòrt en 2022 après un periòde de malautiá.

Largament considerat coma una de las figuras pus importantas de la segonda mitat del sègle XXen, Gorbatchev demòra un subjècte de controvèrsia. Recipiendari d'un larg ventalh de recompensas, dont lo prèmi Nobèl de la patz, foguèt felicitat per son ròtle dins la fin de la guèrra freja, l'introduccion de novèlas libertats politicas e economicas en Union sovietica e la tolerància a l'encòp de la casuda dels administracions marxistas-leninistas dins l'èst e l'Euròpa centrala e la reünificacion d'Alemanha. A l'invèrsia, en Russia e dins d'autres ancians Estats sovietics, es sovent ridiculizat per aver accelerat la dissolucion sovietica - un eveniment qu'aflaquèt l'influéncia mondiala de Russia e precipitèt un afondrament economic.