Reïncarnacion

Representacion de la reïncarnacion dins l'indoïsme

La reïncarnacion (retorn dins la carn) es una doctrina o una cresença qu'un tal principi imaterial (« arma », « substància vitala », « consciéncia individuala », « energia », quitament « esperit » dins un contèxte crestian) complís de passatges de vidas successivas dins diferents còrs (umans, animals o vegetals segon las cresenças). Segon aquela doctrina, a la mòrt del còrs fisic, l'« arma » daissa aquel darrièr per demorar, aprèp una novèla naissença, un autre còrs.

La reïncarnacion es un biais de transmigracion de las armas, pròche dels concèptes de metempsicòsi, palingenesiá, e l'Eternal retorn.

Originas

Tròban aquela cresença dins la reïncarnacion a diferentas epòcas e en diferents luòcs, coma dins la pensada grèga e en Orient Extrèm, qu'es al còr de l'indoïsme, del jaïnisme, del bodisme, e del sikhisme. Quitament se d'une vòlon veire d'allusions amagadas dins de tèxtes sacrats, es sovent rebutada per las tres religions monoteïstas, que preferisson la doctrina del jutjament darrièr e de la resurreccion de la carn. A l'ora d'ara, la reïncarnacion es una cresença religiosa partejada per mai d'un miliard d'òmes (los indós, los bodistas, los jaïns, los sikhs, los adèptes de las religions tribalas africanas que s'i apondon diferents grops espiritualistas).

Origina en Índia

Los indoarians (mestisses de las tribús iranianas e dels autoctòns indians) empruntèron la teoria de las renaissenças successivas al contacte dels aborigèns d'Índia, non originaris de las tribús de l'actual Iran, tribús iranianas qui s'installèron dins lo soscontinent indian vèrs 2500 AbC. (le jaïnisme es une religion aborigèna d'Índia, dravidiana, d'abans aquela invasion o installacion d'aquelas tribús nomadas). Lo bodisme tanben faguèt tanben la seuna aquela doctrina coma article de fe.

L'idèa de la reïncarnacion es doncas pas eissida del periòde vedic (mas de la preïstòria indiana, segon la cronologia de l'indoïsme), e existissiá ja de per abans, al sen de l'Índia aborigèna, es a dire d'abans las invasions de las tribús originàrias de l'actual Iran e que se deu li vedisme, e que de dieus coma Shiva e Vishnó, o la Divessa (Durga) (totes originaris de l'Índia aborigèna), aguèron pauc fòrça d'importéncia dins le ritualisme dels Veda, al contrari d'Indra, Agni, Varuna, Vayu eca.

Mas amb lo temps, las nocions aborigèns penetrèron la societat dels conquerents d'origina iraniana, e los bramans daissèron pauc a pauc de considerar coma superiors los dieus coma Indra, Varuna, eca, al profièch de Shiva, Vishnó, eca. (sol Agni conservèt una plaça onorabla), e amplifiquèron lor teoria sus la reïncarnacion, cresença ja establida dins lo mond dravidian. Lo jaïnisme e las premièras Upanishads son revelators d'aqueles desvelopaments. Aquela idèa de la reïncarnacion dominava doncas la vida esperitala a l'epòca dravidiana (es a dire de l'Índia aborigèna, d'abans las invasions de las tribús originàrias de l'actual Iran), puèi se dissipèt quelque temps al sen de l'aristocracia, per tornar mai tard.

Un teorician de la reïncarnacion, e mèstre fòrça respectat en Índia, vivent al sègle 6 AbC es Yajñavalkya, autor de la Brihad aranyaka Upanishad e del Shatapatha Brahmana.

«Yajnavalkya, percseguèt Artabhaga, quand l'organ de la paraula del morissent se fond dins lo fuòc, lo seu buf dins l'aire, la seuna vista dins la lutz solara, lo seu mental dins la lutz lunara, la seuna ausida dins las direccions de l'espaci, lo seu còrs fisic dins la tèrra, l'Akasha del seu còr dins l'Akasha de l'espaca extèrne, los pèls del seu còrs dins lo tapís vegetal de la tèrra e los seus cabels dins los arbres, la seuna sang e la seuna semença dins l'aiga, onte doncas se tròba alara aque òme? » « Para la meuna man, car Artabhaga, repliquèt Yajnavalkya, e anarem decidir d'aquò entre nos, çò qu'es impossible al mitan d'una tala molonada. » S'escartèton e debatèron longament la question; çò que parlèron èra subretot del karman, lo domeni de l'accion, e çò que determinèron tanben cossí es lausable lo karma. PErque es per l'accion justa que venèm bons, e per l'accion erronèa que venèm marrits. Fin finala, Artabhaga, de la linhada de Jaratkaru, demorèt silenciós.» Brihad-âranyaka-Upanishad, III.2.13}}.

Aquò daissa entendre qualques idèas:

1. Lo karman joga dins la vida presenta coma dins la vida futura.
2. La nocion del karman coma "acte moral e resultat de l'acte" entre aicí en jòc.
3. Puèi la nocion de retribucion de las armas interven. Segon lo Shatapatha Brahmana, aqueles que complisson pas corrèctament los rites renaisson aprèp la mòrt e venon "totjorn de nòu la noirritura de la mòrt" ; l'imortalitat aquerida pels rites es de durada limitada ; la cremacion produís una novèla naissença.
4. Puèi arriba la nocion de renaissença.

Atal, l'òme se dissòlv a la mòrt, mas son karman es causa d'una naissença novèla qu'eretan dels actes bons o marrits de l'existéncia anteriora.

En Occident

Pitagòras.

Pels Grecs

Es subretot dins lo mond grèc que florís la doctrina de la reïncarnacion e de la metempsicòsi. En grèc, metempsicosi significa « transmigracion de las armas ». Dins aquela doctrina, l'arma contunua son evolucion d'existéncia en existéncia umana (reïncarnacion), e pòt eventualament s'encarnar dins un animal o un vegetal.

Es vèrs lo sègle VI AbC qu'aquela cresença apareis dins lo mond grèc. Son origina es pas coneguda de sugur. Se trapa de traças dins Omèr o Esiòde, es doncas pau probable que venon del passat mitic grèc. Per l'istorian grèc Erodòt, la cresença en la metempsicòsi seriá d'origina egipciana. Mas Erodòt s'engana: los Egipcians parlan de transformacions dels mòrts (subretot en aucèls) o de peregrinacion de las armas (que vogan, abans lo Jutjament dels mòrts), afirmisson pas la reïncarnacion, nimai la transmigracion de las armas. Es possible que la cresença en la reïncarnacion foguèt inspirada par l'indoïsme. Pasmens que los contactes entre Grècia e Índia foguèron longtemps complicats pel fach que Pèrsa, enemic ereditari dels Grècs, se trobèron entre las doas civilizacions (foguèt mai tardièramment, amb las conquèstas d'Alexandre lo Grand, en 326 AbC., que lo mond grèc e lo mond indian èran en contacte de contunh).

• L'orfisme, attestat dempuèi 560 AbC., sostenguèron que "las armas passan d'una vida en l'autre segon qualques revolucions e sovent dintran dins de còrs umans". Poèma: "Quand l'arma de las bèstias e dels aucèls alats gisclèt fòra del còrs e que lor durada de vida los quitèt, aquela arma... volteja... fins a qu'un autre animal la raube, mesclada al buf de l'aire." S'agís doncas de palingenèsi, d'un retorn diversificada a la vida, mai que de reïncarnacion o de metempsicòsi (i a dins aqueles darrièrs cas passatge d'una arma dins un còrs).
• Ferecid de Siros, qu'èran actiu vèrs 540 AbC, es lo primièr de sostenir que l'arma es immortala e que torna successivament s'incarnar sus tèrra.
• Pitagòras (vèrs 530 AbC) se remenbra d'aquelas existéncias anterioras (Diogèn Laèrce, VIII, 4-5). Xenofan conta qu'arrestará lo bras d'un òme que de bastonar un can li disant: "Es l'arma d'un dels amics meus. Entendent sa vòtz, ai reconegut aquela arma." L'arma transmigra perque es imortala e qu'es movement; d'autre costat, totes los essères vivents son fraires, congenèrs (çò que provòca lo vegetarisme). Qina que siá arma, semblabla a de posca en suspension dans l'aire, pòt dintrar dins quin que siá còrs (Aristòtel, De l'arma, 404a, 407 b). Pitagòras dona pas d'explicacion morala.
• La doctrina de la reïncarnacion influencièt enseguida lo poèta Pindar. "E vos que las armas demorèron successivament tres còps al sejorn de la lutz e tres còp a aquel dels Infèrs sens mai coneisser l'injusticia, leu auràn percorit la dralha que traça Jupitèr, lue capitaratz al reialme de Saturne, dins aqueles illas estrads que los zefirs de l'ocean rafrèscan de lor dolç buf" (Olimpicas, II|2).
• Per Platon, se trapa de discussions sus la reïncarnacion o d'allusions a aquela dins le Fedon (70c, 81b, 107d), lo Fedre (248d), lo Gorgias (525c), e subretot dins lo mite d'Èr de La Republica (X, 614 ss.). Per Platon, 1 000 ans se passan entre una naissença e un arenaissença: existéncia de 100 ans seguida d'una purgacion de 900 ans (Fedre, 248-249 ; La Republica, X, 615). La punicion se fa doncas pas sus Tèrra pendent l'incarnacion mas jos tèrra (Fedon, 111ⁿ). Segon la lei que vòl que "cada espècia d'arma aurá son luòc de destinacion determinada per similitud amb son occupacion ordinària", per aqueles dominan las envejas grossièras del còrs subissent la reïncarnacion o puslèu la metempsicòsi en animals libidinoses, coma los ases; per eles domina la colèra, la tiraniá, se reencarnan en bèstias de presa, lops, falcons, milans; per aqueles que domina la rason se reencarnan en animals gregaires, abelhas, Vèspas, formigas (Fedon, 81-82). Platon liga doncas transmigracion de las armas e retribucion de las armas e imortalitat.
• D"entre los neoplatonicians, la transmigracion es acceptada par Plotin (admèt quitament la metempsicòsi, Enneadas, III.4.2), Porfir, mas pas per Jamblic.

Pels Romans

La religion romana èra multifòrma e en evolucion de contunh, influenciada entre autre per las cresenças religiosas dels territòris conquerits (subretot las divinitats de l'Orient mediterranèu).

Pasmens, de corents d'inspiracion orfica e pitagoriciana existiguèron totjorn a Roma, subretot dins las classas aisidas, los filosòfs e los artistas - e doncas la cresença en la metempsicòsi. Se tròba per exemple d'allusions a la transmigracion de las armas dins l'Eneïda de Virgili (VI, 713 et ss).

Dins lo judaïsme

La doctrina de la reïncarnacion fas pas partit del judaïsme tradicional, que li preferís la nocion de resurreccion de la carn, que deu se passar aprèp l'arribada du Messias vengut liberar lp pòble josieu.

Pasmens, l'idèa de la reïncarnacion sembla aver estat presenta dins las cresenças popularas josievas. Sembla per exemple que fòrça josieus creguèsson l'arma d'Adam tornada en Sèt, puèi en Noè, Abraam e Moïses. Pasmens, fòrça d'aqueles personatges essent pas mòrts mas foguèon "levats al cèl", cal distriar aquí entre assompcion e reïncarnacion. Lo judaïsme fa tanben mai d'una referéncias (per exemple : 2Reis 2:15) al fach per un profèta d'èsser "inspirat" per l'esperit d'un autre profèta, çò qui se diferencia tanbensus aquel punt de la reïncarnacion.

Qualquess comentaris dins los trabalhs de l'istorian josieu roman Flavi Josèp son a vegadas interpretadas coma una cresença en la reïncarnacion. E mai, dins aqueles celebres Antiquitats judaïcas, Flavi Josèp explica que los farisèus, una de las escòlas de la filosofia josieva, semblavan creire a la possibilitat d'una novèla vida sus tèrra per aqueles que serián estats vertuoses - es a dire la reïncarnacion coma recompensa. La comunautat dels Essenians que vivián jos protectorat josieu sembla tanben qu'aguèt d'afinitats amb l'idèa de reïncarnacion.

Es en fach dins la Cabala, la tradicion mistica e esoterica josieva, que la nocion de reïncarnacion es mai presenta. L'obratge que ne tracta mai dirèctament es le Shaar Ha Gilgulim (La pòrta de las reïncarnacions). Es inspirat del Sefer haZohar, lo Libre de l'Esplendor, l'un dels obratges mai importants de la Cabala. Lo concèpte utilizat en ebrieu es aquel de Gilgulei Ha Neshamot, o mai simplament gilgul, significant "cicle", neshamot essent le plural d' "armas". L'obratge descrich le "cicle" de las armas mejans diferentas vidas o encarnacions, las rasons d'aquel cicle, atal que los mejans permetent d'accelerar son evolucion esperituala.

La reïncarnacion es citada per de fòrça comentators importants, coma lo Ramban (Nahmanide), Menahem Recanti e Rabbenou Bahya. Dins fòrça libres de Rabbi Itshak Louria (Ari), redigits e transmeses per son principal discipòl, Rabbi Haïm Vital, d'idèas fòrt prigondas foguèron donadas al subjècte de la reïncarnacion. En mai, son obratge Chaar HaGilgoulim, “Las pòrtas de la reïncarnacion”, es consacrat exclusivament al subjècte; de detalhs i son donats subretot sus l’origina de las armas de fòça personatges biblics e en quin se son reencarnèron dempuèi aquel periòde fins al Ari.

Los ensenhaments del Ari e sa vision del mond s'espandiguèron aprèp sa mòrt coma una traïnada de polvera d'entre las comunautats josievas d’Euròpa e de l'Orient Mejan. De per abans, la reïncarnacion èra ja generalament una nocion plan acceptada pels Josieus, tan dins lo pòble que d'entre los elitas. Aprèp l'Ari, venguèt partida entièra de l’expression e del saber josieus e moiriguèt la pensada e los escrichs dels grands erudits e des dirigents, en començant pels comentators classics del Talmud (per exemple, lo Maharsha, Rabbi Moshé Eidels), fins al fondator del movement hassidic, lo Baal Chem Tov, atal que fins al líder del mond non hassidic, lo Gaon de Vilna.

Aquela tendéncia continua encara. Quitament los mai erudits que son pas coneguts per lor predisposicion al misticisme considèran la reïncarnacion coma un principi aquerit.

Un deks tèxtes que los adèptes del misticisme agradan citar es l’allusion al principi de la reïncarnacion dins lo vers seguent tirat del libre de Jòb: « Vesètz, tot aquò, Dieu lo fa dos o tres còp en favor de l’òme, per tornar la seuna arma de las broas de l’abisme e l’esclairar de la lutz dels vivents ». (Jòb, 33, 29-30)

En d’autres tèrmes, Dieu autoriza los umains a sortir de “l’abisme” (una de las expressions biblicas designant lo Guehinnom o “Purgatòri”) e a tornar dins lo mond “dels vivents” un segond còp e tanben un tresen s'es pas una multitud de còps. D’un biais general, los mistics veson dins aquel vers e dins d'autres une allusion pro clara al concèpte de reïncarnacion. Sa font vertadièra se tròba doncas enracinada prigondament dins la tradicion.

Dins lo cristianisme

Argument d'una "censura de la reïncarnacion" per de rasons politicas

Existís un movement de grops esoterics e "esperitalists" (per exemple lo movement espirit o la teosofia), sovent nascut al sègle XIX amb lo novèl d'interés per l'ocultisme, que creson en la reïncarnacion, e la presenton coma una cresença partejada per fòrça nombrosas religions e espiritualitats mejans las edats e los luòcs. Incluson dins aquela lista lo cristianisme de las originas. Per els, los primièrs crestians (o al mens una partida d'aqueles) cresián en la reïncarnacion, mas aquela cresença seria estat censurada e declarada eretja al segond concilo de Constantinòple, per de rasons politicas. Aquelas rasons politicas èran de prigonds conflites de poders entre l'Empèri roman d'Orient e l'Empèri d'Occident (Roma e Bizanci), entre las diferentas glèisas e patriarcats de la cretientat dels primièrs sègles, e subretot de conflites teologics importants entre las diferentas obedienças dels primièrs crestians, a una epòca que la doctrina crestiana faisiá encara l'objècte de vius debats: origenisme, monofisisme, nestorianisme, ortodoxes, eca.

Los tenents d'aquela tèsi se basan subretot sus de passatges dels Evangèlis, que comportarián segon eles drallusions veladas a la reïncarnacion (vejatz en dejos, Dins la Bíblia). Insistan sul fach que, se los Paires de la Glèisa condamnèron la doctrina de la metempsicòsi, se tròba mai d'una allusions ambigüas, que mòstran qu'èra al mens evocada. Atal per exemple per sant Augustin, sens dobte lo mai influent de totes los Pairs de la Glèisa, dins sas Confessions :

«Ditz me, Senhor... ditz me, succedèt mon enfença a una edat qu'aguèri viscut, interromput per una mòrt precedenta? Èra aquel que passèt dins lo sen de la meuna maire?... E abans aquela vida, Ò Dieu de ma joia, me trobèt endacòm, o dins un autre còrs? Per respondre, tròbi degun, ni paire, ni maire, ni l'experiéncia d'altrú, ni la meuna memòria.»

O encara, dins Contra Academicos :

«Lo messatge de Platon, mai pur e mai luminós de tota la filosofia, fin finala dispersèt l'ombre de l'error e brilha ara subreot a çò de Plotin, lo platonician, que sembla tan a son mèstre que poirièm pensar que visquèron al meteis temps, ou pusleu - perque un tan long periòda los separa - que Platon nasquèt de nòu en Plotin.»

Segon eles, existís efectivament un fais d'elements tendent a mòstrar que la cresença en la reïncarnacion - qu'atribuisson als primièrs crestians - seriá estat censurada per de rasons politicas.

Refutacion

Sant Augustin

Pasmens, aquela vista es vigorosament contestada gaireben totes los teologians, subreot catolic.

Aqueles sostenon qu'aquela vision es sovent eissida d'un novèl anticlericalisme (per exemple, en França, a l'entorn del filosòf Michel Onfray), que negan lo dògma de l’istòria de la Glèisa per retenir sonque lo domèni politic.

Afirman que lo fach que los primièrs crestians èran d'en primièr "cresents", e que la doctrina de la metempsicòsi, quand existissiá, èra aquela de grops eterodòxes e minoritaris. Per eles, lo dògma de la Glèisa sus aquela question totjorn foguèt aquel de la resurreccion de la carn. Cap de Paires de la Glèisa ensenhèron la reïncarnacion, çò dison. Dempuèi Irenèu de Lion (vèrs 130-208), foguèt rebutada sens ambigüitat. Foguèt tanben lo cas per Tertullian, Ipolít o Joan Crisostòma. E per Augustin, afirma dins La Ciutat de Dieu :

«Es pas fòrça mai onorable, çò disi, de creire que las armas tornan un còp per totes dins lo lor còrs al moment de la resurreccion puslèu que de tornar mants còs dins diferents còrs?»

Quand los Paires de la Glèisa mencionan la reïncarnacion, es totjorn en passant dins un discors, e gaireben totjorn per la rebutar.

L'origenisme es a vegada evocat per sostenir l'idèa d'una cresença crestiana antica en la reïncarnacion. En efècte, al segond concili de Constantinòple en 553, evocat mai naut, l'origenisme e Origèna d'esperel (mòrt dempuèi tres sègles, mas que conservava granda influéncia), fogèron declaras anatèmas. Mas, l'origenisme constituís una doctrina vasta, e son rapòrt amb la reïncarnacion es pas clar. Çò vol dire l'origenisme, es la preexisténcia de las armas dal sen de Dieu, mas los exegètas divergisson sul punt de saber se Origèna ensenhèt la metempsicòsi o non. La frasa es pas clara: « S'es de saber perque l'arma umana obeís un còp al mal, un còp al ben, cal ne cercar la causa dins una naissença anteriora a la naissença corporala actuala. » Foguèt interpretat coma una validacion de la reencarnation, mas poiriá far referéncia a la preexisténcia de las armas. L'abotiment de la teologia d'Origèna es l'apocatastasi, es a dire lo pardon integral de totas las creaturas moralas - los umans, los àngels, mas tanben los demònis - e lor reconciliacion finala dins lo Reialme de Dieu.

De fach, dempuèi lo primièr concili de Constantinòple en 380-381, que donèt lo resumit dogmatic dels concilis precedents, lo credo crestian es definit. Es lo simbòl de Nicèu Constantinòple, qui se conclutz per : "esperam la resurreccion dels mòrts e la vida del mond a venir".

La cresença en la reïncarnacion s'opausa, doncas, al dògma de la "resurreccion dels mòrts" a la fin dels temps e à l'encarnation du Vèrbe devin en Jèsus Crist per salvar lo monde visible e invisible per una sela e unica encarnacion. Dins l'Apocalipsi, las armas dels sants gemegan jos l'altar de Dieu esperant que lo lor còrs lor sia rendut. Perque pel cristianisme, tanben l'arma que le còrs son unics, e constituisson la persona tota entièra. I a una unitat prigonda dels essères vivents, que fa que l'arma e lo còrs son indissociables - argument qu'Aristòtel tanben partaja.

Es la singularitat de l'encarnation (una arma dins un còrs) qu'exclutz la reïncarnacion dins lo cristianisme. Aqui es lo punt dicotomic entre la reïncarnacion e la fei crestiana "dogmatica" : alara que dins la reïncarnacion, lo còrs es pas qu'un "veïcul" o un "vestit" que l'arma cambia a cada nòva incarnacion, dins lo cristianisme la carn es nomenada tanben a ressuscitar.

Pendent son pontificat, lo papa Joan Pau II repetèt l'ostilitat de la Glèisa a la doctrina de la reïncarnacion.

Dins la Bíblia

Qualques grops « espiritualistas » fan referéncia a de passatges dels Evangèlis que, segon eles, indicarián una cresença del cristianisme original dins la reïncarnacion. Pasmens, una interpretacion alternativa « non reïncarnacionista » pòt sovent èsser donat d'aqueles passatges.

Un exemple retengut dins l'Evangèli segon Joan Ch.3 (Jèsus e Nicodèma) : « Jèsus li respondèt: “ Òc, te lo declari, es la vertat: degun pòt veire le Reialme de Dieu se torna pas a nàisser de nòu. ” [...] Siatz pas espantat perque te diguèri: “ Vos cal totes nàisser de nòu. ” »

Citan tanben aquel passatge que los prèstres e los Levits demandon a Joan Batista « Sès Elia ? ». Existís en efècte un corent de la tradicion josièva que pensa que lo jutjament darrièr será precedit per un retorn sus tèrra del profèta Elia. Joan Batista respondèt : « Lo sois pas » (Joan 1:21), mas la simple existéncia de la question es considerat per qualques coma un signe de la cresença en la reïncarnacion.

La confusion aquí es entre reïncarnacion e assompcion. En mai de la Verge Maria (segon lo dògma catolic), qualques personatges, istorics o miticss, coneguèron l'assompcion, doncas, coneguèron pas la mòrt: Enòc, Moïses, Elia. Ainsi, ges dins la Bíbla permet pas de dire que lo profèta Elia moriguèt efectivament. Lo tèxte evòca un « levament » cap al cèl sus un cari de fuòc (2 Reis 2:11). Los prèstres e los Levitas parlavan (benleu) d'un retorn d'Elia mas coma una entitat viventa e avent jamai conegut la mòrt.

E mai, 2Reis 2:15 e Luc 1:17 permeton de precisar aquela question: es possible que Joan Batista siá acompanhat per « l'esperit e la poténcia » d'Elia, sens qu'aquò significa per tant que ne siá la reïncarnacion (cf mai naut la nocion d'engendrament esperital).

Sul meteis subjècte, dins la pericòpa de la Transfiguracion, se pòt legir:

« E los discipòls li pausèron aquela question: "Que dison doncas los escribas, qu'Elia deu venir d'en primièr?"
Respondèt : "Òc, Elia deu venir e tot tornar en derch;
mas, vos lo disi, Elia ja venguèt, e l'an pas reconegut, mas lo tractèron coma lor calguèt. Quitament lo Filh de l'òme aurá el tanben a patir d'aqueles".
Alara los discipòls comprenguèron qu'aquelas paraulas visavan Joan Batista. »
(Matieu 17:12,13)

D'uns d'aquò encara concluèron que Joan Batista èra la reïncarnacion d’Elia. Mas la literatura josièva antica refusava l’idèa de reïncarnacion. Cal doncas mai probablament comprendre que Joan Batista es un autre Elia: çò qu’Elia èra per son temps, Joan Batista l’es pel seu (e aquò mai, coma l'avèm vist mai naut, que l'esperit d'Elia auriá inspirat Joan Batista).

I a tanben aquela question ambigüa que posèron los discipòls, dins l'Evangèli de Joan (9:2) a Jèsus, al subjècte d'un cèc de naissença: « Rabbi, quin pequèt? Aquel òme o los seus paires, per que siá nascut atal cèc? ». Çò que poirriá èsser interpretat coma suggerissent l'existéncia d'una autra vida (e doncas de pecats) abans aquela. En fach, s'agiriá aquí d'una question retorica. En efècte, dins la tradicion biblica, es de cotuma de creire qu'una malautiá pòt èsser una malediccion venent d'un pecat comes per se meteis o un membre de la seuna familha.

Al contrari, dins l'Lètra als Ebrieus, atribuit a sant Pau, es escrich: « Coma es reservat als òmes de morir pas qu'un còp, aprèp que ven lo jutjament, de meteis Crist, que s'ofriguèt per portar las pècas de mai d'uns, apareiserá sens pecar un segond còp a aqueles que l'atendon per lor salvament. » (Ebrieus 9:27-28) S'agís d'un dementit clar de la nocion de reïncarnacion. Pasmens, los tenents de la tèsi « reïncarnacionista » fan valer que lo mòt grèc hapax, tradusit per "un sol còp", pòt tanben significar « entièrament ». E mai, meton en dobte l'atribucion de la Lètra als Ebrieus a Paul, afirmant qu'aquel, dins sa Lètra als Galats (2:7-8), sa Segoda letra als Corintians (10:13-16) e subretot dins sa Lètra als Romans (15:20) totjorn nrguèt aver voler evangelizar los Josieus.

Al final, apareis doncas que lo dogma de las Glèisas crestians es de segur aquel de la resurreccion de la carn. Pasmens, demòra possible per de grops eterodòxes, d'inspiracion crestiana o non, de veire dins qualques passatges de la Bíbla, e subretot del Novèl Testament, d'allusions mai o mens metaforicas a la reïncarnacion, mas amb una libertat d'interpretacion dels tèxtes.

Los gnostics

Dins lo movement crestian, es plan segur que pels gnostics que lo tèma de la reïncarnacion es mai explicitament present.

Lo tèrme "gnostics" designa un ensems de "sèctas" (dins lo sens de grops minoritaris) dels primièrs sègles aprèp Jèsus Crist, d'inspiracion crestiana mas tanben pro sincretica, incorporant dins lor doctrina de mithes orientals coma d'lements venent de la filosofia grèga, subretot del platonisme. Se trapan dins lo Jordan en Asia Menora, e subretot en Egipte. Las doctrinas gnosticas èran variadas, mas aviá en general per punt comun de considerar que l'encarnacion dins la matèria èra una trapadèla tenduda per un esperit malfasent, e que sola una coneissença initiatica (la gnosa, del grèc "gnôsis", coneissença) pòt permetre a l'arma de se liberar d'aquela trpadèla e tornar a la seuna puretat. Dins aquel contèxte, la reïncarnacion a una significacion negativa: alara que las armas mai evoluadas, que se liberèron mercé a la gnòsi, pòdon se jònher al divin, las autras son rebutadas cap al bas, tormentats en infèrn, abans d'èsser somesas a l'oblit de lor vida precedenta e remandat dins un nòu còrs. Los gnostics nomenant las reïncarnacions dels "transvasaments" (metaggismoí), coma de transferiment de preson en preson, de còrs en còrs.

Catarisme

Article detalhat: Catarisme.

A l'Edat Mejana, los bogomils e los catars foguèron influenciats pel gnosticisme - e del meteis considerats coma erètges e combatuts per la Glèisa catolica per una crosada e l'Inquisicion.

Los catars cresián en la reïncarnacion, a la metempsicòsi e aquela cresença implicará per aqueles lo vegetarisme. Lo catarisme se distinguís del rèsta dels corents crestians per la valor absoluda que dona a l'enebicion del murtre, e doncas pel fach que l'espand als animals susceptibles d'aver recebut una arma celèsta.

Atal se trapa d'indicacions explicitas: Doas femnas de Montalhon, vèrs 1300, discutavan de religion: « ma comaire, seriá un grand pecat de tuar aquela galina! – Es un tan grand pecat de tuar una galina coma se ditz? – Òc, perque dins la nòtra religion, las armas umanas, al sortir dels còrs dels òmes e de las femnas, se meton o s'introduson dins de galinas. »

L'engendrament esperital

Sens croire a la reïncarnacion, los crestians d'Orient son atacats a la nocion d’engendrament esperital. Segon aquela cresénça, una persona pòt, a un moment de sa vida, integrar en se las qualitats esperitalas d’una autra persona (sovent un sant), qu'aquela darrièra siá viventa o mòrta.

Dins l'islam

La reïncarnacion figura pas mai dins l'islam que li preferís, coma las mai religions monoteïstas, la doctrina de la resurreccion.

De verses de l'Alcoran son a vegada interpretats coma anant dins lo sens de la reïncarnacion. Per exemple al vèrs 28 de la segonda sorata, "La Vaca" (Al Baqara), se ditz: «Cossí poirètz reniar Alla alara que vos donèt la vida, alara que ne sètz privat, puèi vos faguèt morir, puèi vos faguèt viure de nòu e fin finala vos tornaretz a EL».

Mas una traduccion diferenta contradich aquela idèa: " Cossí poirètz reniar Dieu que vos donèt la vida en vos tirant del neient, que vos fara enseguida morir, puèi vos ressuscitara, per vos tornar a El? "

E mai, se tròba una influéncia del gnosticisme pels musulmans chiitas, subretot dins la fei druze e alaoïtas. Los druzes e les alaoïtas creson, se dich (lors doctrinas son teoricament secrètas), a la metempsicòsi.

Pasmens, l'islam ortodòxe condamna fermament aquela doctrina.

Dans l'indoïsme

La reïncarnacion es una de las cresenças centralas de l'indoïsme. En tota probabilitat, es dins aquela religion (ou cultura compausada de diferents corents religioses: vaishnava, shivaïsme, shaktisme, eca., eles meteisses sosdivizats) que s'establiguèt un concens teoric e filosofic sus la question (mercé subretot a la Bhagavad Gita (un libre del Mahabharata), qu'es pas un obratge sectari, mas una referéncia partejada per totes los indós, coma lo Ramayana). Mas segon l'antropològ Robert Deliège, aquela cresença es luènh d'èsser solidament ancorada en Índia. Per unes, la reïncarnacion es una certitud, per d'autres, una possibilitat, per d'autres encara, una interrogacion. La cresença en la reïncarnacion coexistís tanben amb d'autres nocions, que la contradison.

Pels indós, al moment de la mòrt, l'arma, lo principi vital, se separa del còrs e de l'esperit (mental o intellect, budi) que se desagregan en tornant als elements primordials » : cal pas confondre l'arma e l'esperit dins l'indoïsme (o tanben dins lo jaïnisme) : son doas causas diferentas : l'arma es eternala, sens començament ni fin, es la vida ilimitada, alara que l'esperit naís puèi morrís, e es somis a l'ego o ahamkara, e a la destruccions e creacions ciclicas. Encara, budi (mental, intellècte, esperit) pòt se traduire per « còrs subtil », alara que lo còrs comunament admes es nomenat « còrs grossièr » : i a doncas pas de distincion de natura dins l'indoïsme entre còrs e esperit, mas de gras : èsser mèstre del seu còrs significant èsser mètre de la racina qui dirigís lo còrs : l' esperit, o còrs subtil.

Segon lo mèstre Yagnyavalkya (630-583 AbC.), totas las creaturas, que l'òme, subisson a la los mòrt una dissolucion: le sang torna a l'aiga, lo còrs torna a la tèrra, lo buf al vent, la vision al solelh e l'intellèct (o esperit) torna a la luna ; mas las « accions non remuneradas » se reünissent per s'incarnar se nòu dins un crs, jos una forma o una autra (vegetala, animala...).

Segon la tradicion indoa, mancar sa liberacion (moksha) del cicle de las reïncarnacions (samsara) essent uman, indutz qu'aquela arma, autrescòps demorant una forma umana, deuriá se reencarnar 8 400 000 còps jos una autra mena qu'una forma umana (animala, vegetala...) per trovèr de nòu naissença al sen d'un giron uman ; aquel principi es tanben illustrat pel poèta sant Tokaram, que cantaca<ref/ name=pdp 'Psalmes du peregrin</ref> :

«Corta ma consciénça, corta mon intelligéncia,/ corta la vida que lisa entre los meus dets : / soi pasta de pecat ! Ò ! escota me, Tu (Vitthal/Krishna) qu'es pastat lo Veda./ Cossí desrabarai las meunas pècas?/ sès fibras del meu èssen son de fibras de pècas:/ foguèt, soi, deu èsser,/ pas de fin dins lo cicle de las meunas vidas./ Lor pesantor me faguèt renàisser 8 400 000 còps :/ mon còrs actual, un teissit de tres gausiments./ La gàbia del meu destin, un granièr/ que s'amassanr las naissenças, las creissenças e las mòrts./ Quand mon arma vivente (jivatman) daissa sa casèla transitòria,/ los elements qu'aquèla bastiguèt s'esparpilhan :/ son reünits, son esparpilhats, son amassats/ coma de granas craucas e vuèitas./ Lo meu paire, la meuna maire, lo meu fraire,/ la neuna femna, los meis enfants, tota la meuna familha:/ de fustats flautantas que l'aigada d'un flum semblant,/ que ròtla un temps,/ e que los remolins dispèrsan leu./ Agís, ò Donaire de gràcia,/ suprimís la meuna ignorança :/ sès, ò Janardana, tota pitiat :/ als teus pès qu'agafa, Toka te ne suplica.»

La font dels pecats es atal l'ignorança (agyan) de la vertadièra natura de las distincions illusòrias, que la vertadièra natura es d'èsser pas. Dins l'indoïsme, al contrari del jaïnisme e al bodïsme, es Dieu (o l'Absolut), qu'accòrda en darrièr luòc la liberacion del cicle de las reïncarnacions (l'arma arriba pas per los seus sols esfòrts al moksha), Gràcia obtenguda, per exemple, per l'identificacion del seu Se (principi vital, arma, atman) amb lo Braman (Dieu, Absolut, arma universala), e aquò, amb diferents mejans (Iòga classic de Patanjali, Bhakti yoga, eca.). La deliurança indutz doncas, dins l'indoïsme solament (e quin que siá lo corent, levat la filosofia samkhya (qu'es la basa del Iòga Sutra), que demòra silenciós sus la question, sus Dieu), la gràcia de Dieu, que permet de « far sortir l'òme » del cercle.

Segon lo Bhagavad Gita, « L'arma encarnada rebuta los vièlhs còrs e torna se vestir, coma un òme cambi un vestit per un nòu ». L'arma transmigra doncas de vida en vida: « Perque certana la mòrt per aquel que nasquèt, e certana la naissença per aquel qu'es mòrt ».

La reïncarnacion es tanben presenta dins lo jaïnisme, amb la meteissa nocion d'arma, autra granda religion tradicionala d'Índia.

La reïncarnacion es doncas una cresença fondamentala dels indós e una basa per lor seus sièis sistèmas filosofics classics (darshan) ; los indós estiman que creire pas en la reïncarnacion, es creire al neient, çò qu'es un pecar (tot existís, jamai i a res, la mòrt es pas neient perque lo pròpi del neient es d'existir pas). Una tala corsa es doncas sens començament, veire sens fin : le dvaita del filosòf Madhva considèra qu'i a d'armas que jamai se liberaran del cicle de las reïncarnacions (reïncarnacion sens fin, o ben destinacion finala dins un infèrn imortal) ; i a tanben d'armas de mahatma que preferisson demorar d'entre los vivents terrèstres, coma Karni Mata, sadhvi que s'encarnariá atal en rat blanc al temple de Deshnok, Jambheshwar Bhagavan, mèstre del bishnoïsme, qu'auriá causit de se reencarnar en antilòpa, que lo poèta sant Kabir queauriá causit de morir dins un luòc qu'aqueles qu'i decèdan tornan nàisser en ase segon la cresença populara. I a doncas pas consens sus la reïncarnacion, sus las questions d'òrdre cultural pel mens.

Lo procediment de la reïncarnacion dins l'indoïsme

Pels indós, lo còrs e l'esperit (mental, intellècte, budi) son pas que d'envolopas temporàrias. Quand arriba lo moment de daissar l'incarnacion fisica temporària, l'arma encarnada o Jivatman, s'atribuís una novèla naissença o pòt esperar enfin la liberacion o moksha (existéncia vertadièra, eternala,) se defa los ligams que l'estacava a l'existéncia temporala, transitòria. Se lo karman accumulat pòrta lo fruch de trop d'actes negatius (las accions marridas), l'atman s'encarna dins un novèl còrs sus una planèta coma la Tèrra (o inferiora que compausa l'infèrn), per i patir lo pes e la retribucion de las seunas marridas accions. Se lo seu karman es positiu, anará viure coma un dieu o deva, sus una de las planètas celèstas (superioras a la tèrra, o paradís). Un còp desanar lo seu karman, l'arma tornará sus tèrra dins un autre còrs al sen dels essères vivents de la Tèrra (aquela concepcion de las causas es a l'origina de la casta). Aquel cicle es nomenat samsara. Per trencar aquel cicle perpetual, se deu viure de biais que lo seu karman siá ni negatiu, ni positiu, mas desinteressat, segon aquel vers de la Bhagavad Gita :

«(7) Aquel que, vodat al iòga, es pur, mèstre de se, ten los seus senses someses, per qual son arma se confond amb l'arma de totes los essères, quitament s'agís, es pas solhat. (8) L'adèpta del iòga es fondat, de vertat, a estimar qu'agís pas. Que vei, qu'ausís, que tòca, que sentís, que manja, que camina, que dormís, que respira, (9) que parla, que larga o qu'aganta, que dubrís los uèlhs o que se cluca: tot aquò, son per el de senses reagissent al contacte d'objèctes sensibles. (10) Aquel qui, fondant en Braman totes los actes, agís en plen destacament, lo pecat s'estaca pas a el pas mai que l'aiga a la fuèlha du lotus. (11) Lo còrs, lo manas (organ central de percepcion qui se superpausa al cins senses), l'esperit, los quita senses atal parfèctament degatjats, los iògins, agissent fòra de tota estacament, trabalhan a la purificacion interiora. (12) Aquel que practica lo iòga s'afranquís del fruch dels actes e capita la patz imutable; aquel que lo practica pas, estacat al fruch jos la pujada du desir, demòra ligat.»}

Lo iòga, o mai corents indós, li ensenha lo mejan de capitar a aquel resultat, l'indó avet lo léser de causir lo metòda que li conven mai en foncion de las escòlas de filosofia indiana. Ara, l'indó, perque viu al kaliyuga, epòca que le dharma es mai corromput, causís la via del Bhakti iòga o de la devocion (çò que vòl pas dire qu'exclusís d'autres mejans religioses o filosofics).

Segon d'autras fonts

Segon Alain Daniélou (dins (fr)le destin du monde d'après la tradition shivaïque) aquela teoria fa pas partit ni de l'ancian shivaïsme, ni del vedisme. Seriá estat incorporada a l'indoïsme tardièr e vendriá del jaïnisme que la transmetèt al bdisme puèi a l'indoisme modèrne, que comencèt vèrs 500 ApC. (los indós ne creson pas en aqulas distincions cronologicas e istoricas).

Segon l'indoïsme, totas las creaturas son compausadas de l' atman (lo Se, l'arma, lo principi vital) dons l'absolut, del jivatman (lo Se, l'arma encarnada) dins l'existéncia, e de l' ahamkara (l'ego, lo « ièu que ditz ièu per s'opausar als autres »). De ces deux parties (atmân et ahamkara) l'una es permanenta, non nascuda, universal : lo Se ; l'autre es impermanenta, creada e individuala : lo ièu. Per l'indoïsme, i a pas reïncarnacion de l'individu (del ièu : lo còrs e l'esperit son dissolguts) mas demòra la transmigracion (o reïncarnacion) del Se, de l'arma, del principi vital.

Quelques tèxtes sus l'universalitat del Se :

"Es qu'un Se per totes los essères" Katha Upanishad

"Aquel Se en vertat es l'univèrs entièr" Chândogya Upanishad

"Es pas nascut e morrís pas" Katha Upanishad

Segon Ananda Coomaraswamy (dins La significacion de la mòrt), la reïncarnacion ven d'una incompreneson populara de la doctrina de la transmigracion e fa pas partit de las doctrinas indoas. Arthur Schopenhauer, dins lo Monde coma volontat e representacion, vesiá en ela una metafòra per explicar l'identificacion necessària de l'individu amb tota creatura, amb tot çò que viu, car dotada del meteis « voler viure ».

Dins le bodisme

Xⁿ e XIⁿ Panchen Lama, goacha del pintre Claude-Max Lochu, Gendhun Choekyi Nyima, es considerat per de bodistas tibetans coma la reïncarnacion del Xⁿ Panchen Lama.

La reïncarnacion (punarbhava, renaissença) es una de las caracteristicas mai coneguda dels tèmas del bouddhisme. Cal pasmens remarcar que lo bodisme crei pas en l'existéncia d'una "arma" ni d'un esperit, perque çò que nomenan citta ("mental còr") es pas una arma imortala ; mai precisament es al concèpte indoïsta d'atman, lo Se, que lo bodisme opausa l'idèa d'anatta, lo non se, l'impersonalitat que fa una caracteristica de tota causa: i a pas de se que se reencarna mas « cada causa es sens se ».

La pensada del mai grand nombre - que s'agisca d'Occidentals o d'Orientals - consistís de creire que la personalitat, lo ièu e sos agregats se reencarnan. Atal, es possible de dire o de creire que siam dins una vida passada, un faraon o une prostituida, eca. Atal s'explica qualques impressions de "ja vist", qualques eproas de la vda o... amor subte!

Mas lo bodisme prepausa, a la plaça d'una arma e d'un còrs, la distincion de cinc agregats d'estacament, skandha. Agregat descriu l'individu coma un ensems de fenomèns diferents ; estacament insista sul fach qu'aqueles constituents son pres per un èsser, per un ièu, e conduson a s'estacar a aquela idèa d'ego, aquí qu'i a que de fenomèns efemèrs, impersonals e insatisfasents : son las tres caracteristicas de tot fenomèn condicionat.

Alara que l'expression « reïncarnacion » pòsca figurar dins qualques traduccions, lo tèrme mai emplegat es aquel de « renaissença ». I a ben, en efèctz, una continuïtat - la mòrt significa pas que lo condicionament s'acaba. Lo samsara forma atal un cicle de vidas que s'encadenan las unas aprèp de las autras segon la lei de causalitat. La sofrença atal se perpetua de vida en vida; mas segon Budagosa, cada vida dura, en realitat, qu'un sol instant.

S'i a doncas continuïtat, aquela darrièra es interpretada diferentament per las diferentas escòlas bodicas. S'i a pas d'arma, ont'es la continuïtat? Aquela question de l'interpretacion se manifèsta clarament dins l'estudi qu'es facha de la coproduccion condicionada. Aquel ensenhament prepausa de detalhar los diferents fenomèns que son dependents los uns dels autres e que fan que la sofrença se perpetua de vida en vida. Lo karma es responsable d'aquela perpetuacion. Segon Ajahn Brahm, l'analogia que permet mai d'explicar que pòsca i aver renaissença sens qu'aja per tant una arma que perdura es aquela, classica, de la manga: un clòsc de manga donará naissença a un nò manguièr que manifestará de nòu los caractèrs de la manga d'origina, sens que per tant un sol atòm d'aquela manga foguèt transmes. Lo karma es doncas comparable al còde genetic: es una informacion qu'es transmesa, es pas une entitat duradièra que transmigra de còrs en còrs.

Segon qualques escòlas, la renaissença es imediata: al moment del decès correspond la consciença de morir e succèda alara una consciença de renàiser. Pel bodisme tibetan, la mòrt implica d'estadis intermediaris, los bardo.

Pel bodisme chinés, tal que descriu dins lo roman esoteric, legendari e istoric "Lo Viatge en Occident" (Peregrinacions vèrs l'Oèst) de Wu Cheng'en, l'aicí bas coma l'al delà constituisson doas formas d'illusion, d'irrealitat, e quitament s'aquela vision de la realitat demòra irreala, ela tanben, es la sola basa d'experiença qu'avèm.
Aquela question de doas realitats es exemplar de las diferentas apròchas filosoficas dins lo bodisme ; se totas aquelas brancas distinguisson una realitat purament convencionala e una realitat darrièra, paramartha, l'analisi que se ne fa varia singularament.

Serge-Christophe Kolm dins son libre (fr)Le Bonheur-liberté (PUF, 1982) distinguís lo nivèl de cresença populara que la reïncarnacion es vist coma una realitat del mond fisic, alara que los nivèls mai elevats del bodisme, lo bodisme prigond (pasmens i a qu'un sol e unic veïcul prigond comun a totes los bodistas), dona a aquel concèpte solament un sens de parabòla, una mena imaginada e simplificada de definir un concèpte tròp complèxe per èsser deliurat als fidèls incapable a lo comprendre. La reïncarnacion deu doncas pas mai èsser considerada coma una realitat objectiva mas coma una transcendéncia esperitala.

Per aquel que crea pas en la reïncarnacion, le kalama sutta li ensenha quatre consolacions, que la segonda es: «Supausam qu'aja cap d'al delà e qu'aja cap de fruch, resultat, d'accions fachas, bonas o marridas. Pasmens, dins aquel mond, aquí e ara, liure d'òdi, liure de marridesa, san et salve, e aüros, me mantendrai».

Quina que siá l'interpretacion de la « renaissença », lo bodisme l'ensenha pas que dins una tòca, e l'ensenhament a de sens que dins l'objectiu de metre un tèrme a la sofrença. Gautama Boda analisèt pas solament l'insatisfaccion, mas ensenhèt las quatre nòblas vertats, presentant l'origina de l'insatisfaccion, sa cessacion e la via qu'i mena.

La renaissença coma èsser uman (« preciosa » segon los tèxtes, perque a l'encòp pauc probabla e sola capabla de menar a l'Incondicionat) se presenta alara coma una bèla occasion de sortir del cicle de las existéncias, aquí que las bassas existéncias lo permeton pas e que los dieus son pas conscients de la sofrença.

Aquelas darrièras remarcas devon pas amagar la divergéncia de punts de vista entre escòlas bodistas: se metre un tèrme a la sofrença es opinion consensuala, quina via se deu privilegiar? Lo corrent del Bodisme hinayana privilègia lo desvelh personal, l'èsser venent atal un Arhat e daissa lo samsara per capitar lo Nirvana, alara que las escòlas Mahayana favorisan lo despertament altruista de Bodisattva, aquel darrièr demorant volontàriament dins lo Samsara per ajudar los demai a se despertar. Lo disciple renòncia doncas d'esperel a l'estat de Boda, perque sap qu'en penetrant dins lo Nirvana daisa lo cicle de las renaissenças dins lo Samsara per gausir de la justa retribucion que li val son ascèsi e sos actes.

La renaissença es pas un « article de fe » del bodisme (quitament s'un metòde es indicat dins los tèxtes per ver la seunas existéncias passadas, per projeccion de l'esperit dins lo quatren dhyana). A la diferéncia dels concèptes essencials d'Absolut (nirvana) e d'anatman, que son caracteristics del bodisme, lo tèma de la renaissença que de la vida futura pòt èsser ignorat (çò que fa le Zen per exemple, que se preoccupa abans tot de l'« aicí e ara »), quitament se fa pas de dobte pels meditants avançats.

A l'epòca contemporanèa

Originas

Es cap a la fin del sègle XIX que la reïncarnacion fa un grand retorn en Occident, jos la dobla influéncia d'un reviscol d'interès per l'ocultisme e de l'estudi mai sistematic de las religions vengudas d'índia (indoïsme e bodisme) pels antropològs e filosòfs occidentals (coma Schopenhauer).

Qualques grops "esoterics" plaçan la reïncarnacion (o pel mens una version occidentala de la reïncarnacion) al còr de lors ensenhaments. D'entre aqueles, se pòt citar la Teosofia, fondada per Helena Blavatsky en 1875.

E mai, la doctrina esperita, codificada per Allan Kardec dins Lo libre dels Esperits en 1857, es en partida fondada sus la cresença en la reïncarnacion.

A l'ora d'ara, la continuacion d'aquela tradicion se tròba dins lo movement ditz New Age.

Consideracions generalas

La concepcion occidentala de la reïncarnacion es una evolucion de l’idèa antica e orientala. Mas, alara que l’indoïsme, lo bodisme e le jaïnisme considèran la reïncarnacion coma una catastròfa – la tòca de la vida essent de se liberar del cicle de las existéncias dins ambedos cases – fòrça Occidentals creson que la reïncarnacion es desirable. En efècte, s'aprenèm per cada encarnacion, nos personatges pòdon pas que venir mai elaborats e complèxes. Las leis de la destinada e del karma governan lo procediment de la reïncarnacion. "Karma" es un tèrme sanscrit qui significa "accion reaccion" e a son equivalent dins lo tèrme grèc de Nemesis, "la divessa dels uèlhs bendats" representa lo costat tant impersonal qu'universal d'un principi que regís totes los domènis d'existéncia, e pas solament aquel de la reïncarnacion. Aquela lei de necessitat dirigís tot lo creat e es perque es al sen primièr, despietadós. Per qualques personas, la reïncarnacion visa a explicar la rason de las inegalitats entre los essères umans, lo perque de qualques espròvas encontradas, e justifica tanben l'existéncia de la mòrt. La mòrt es pas mai la cessacion de vida, mas lo preludi a un temps bilanç (dins un "luòc" que d'uns nomenon en Orient lo kamaloka) que mena a causir lo contèxte d'una novèla naissença d'una durada mai o mens longa.

En tèrme de "justificacion" de la misèria, cal plan precizar que se, per exemple, un ven a decedar pendent una catastròfa naturala, es ben "en rason" d'aquelas accions passadas qu'aquela persona se trobava aquí a aquel instant, sens que siá necessàriament obligat de qualificar aquò de ben o de marrit. S'objècta alara a vegada que qualques personas sofrisson "a causa de lor naissença". E es entre autres un argument que ven ajudar la cresença en la reencarnadion: tala naissença es, ela tanben, l'efècte d'actes passats, accomplits dins una existéncia anteriora.

En consequéncia, s'interessar a la reïncarnacion, es tanben tentar de penetrar los mistèris de l'aprèp vida e de las eventualas vidas successivas, de las vidas passadas sus aquela Tèrra compresa, veire sus d'autras planètas abitadas.

Augmentacion radicala de l'esperança de vida e reïncarnacion artificiala

Foguèt suggerit qu'una forma de reïncarnacion artificiala (sens mòrt reala) poiriá èsser creada. Es una d'aquelas idèas visant a nuanciar aquele que ditz qu'une esperança de vida grandament aumentada (o quitament l'imortalitat) seriá sinonim d'anuèg. Aquela idèa s'inscrich dins lo corent transumanista.

Los sovenirs d'un èsser vivent poirian èsser totalament ou en partida escafat. Poiriá alara descobrir de nòu çò qu'oblièt volontàriament, benleu quitament dempuèi l'estadi de la naissença. Poiriá alara viure una novèla "vida".

De scientifics s'interesson ja a de tractaments permetent d'obliar d'experienças especificas (d'eveniments traumatisants), e las recercas actualas sus l'amnesia revèlan de contunh los mecanismes de l'oblit.

Dins lo contèxte mai futurista del d escargament de l'esperit sus ordinator, l'escafament de sovenirs selectionats poiriá èsser una simple formalitat.

Ian Stevenson

Une reflexion « scientifica » sus la reïncarnacion foguèt animada als Estats Units d'America fins a 2002 (an dels seus 82 ans) pel Canadian Ian Stevenson que se disiá qu'èra o un grand mistificator, o le Galilèu del sègle XX. Las conclusons oficialas de Ian Stevenson son fòrça prudentas. Stevenson comptèt 2 600 cases, mas ne publiquèt 64 de biais complèt, en sièis gros volums que foguèron publicats en anglés per las Premsas de l'Universitat de Charlottesville. Dins totess los cases, los diches dels enfants pretendent se sovenir de lors encarnacions anterioras foguèron verificadas. E dins lo darrièt libre que publiquèt, apondèt 6 observacions reculhidas en occident, perque las 64 observacions primitivas foguèron unicament reculhidas dins de civilizacions qu'acceptavan l'idèa de la reïncarnacion . De mèstres bodistas de formacion scientifi a coma Ajahn Brahm considèran los trabals de Stevenson coma fòrça fisables e constituent una pròba scientifica de la reïncarnacion, regretant que la comunautat scientifica los ignora.

Bibliografia

• (en)Helena Blavatsky, The voice of silence, 1889, La Voix du Silence, Ed: Adyar.
• (fr)Paul Carus, L'Évangile du Bouddha raconté d'après les anciens document, 1894, traduction Milloué, 1902, Ed: Aquarius.
• (fr)Jean-Marie Détré, La Réincarnation et l'Occident, tome 1 et 2, éditions Triades.
• Bahram Elahi, La voie de la perfection, ed: Albin Michel
• (fr)Narada Thera, La doctrine bouddhique de la Re-naissance, 1979, ed: Librairie d'Amérique et d'Orient-Adrien Maisonneuve.
• (fr)Sogyal Rinpoché, Le Livre tibétain de la vie et de la mort - Ed: Table Ronde (livre tiré du Bardo Thödol).
• (fr)Jan van Rijckenborgh, Le Mystère de la Vie et de la Mort - Ed: du Septénaire. Rose-Croix.
• (fr)Rudolf Steiner, La Science de l'Occulte (1911), ed: Triades, 1993. Anthroposophie.
• (fr)Ian Stevenson, Vingt cas suggérant la réincarnation (1966, 1973), trad., J'ai lu, 2007, 667 p. Enquèsta scientifica sens concluson trancada.
• (fr)Didier Treutenaere, Bouddhisme et re-naissances dans la tradition Theravāda, Asia, ed: Librairie d'Amérique et d'Orient-Adrien Maisonneuve, París, mai de 2009, ISBN:9782953405606. Un obratge de referéncia sus la question de las renaissenças du punt de vista del bodisme mai ancian : 600 p.
• (fr)G. Wachsmuth, Réincarnation, processus de métamorphose, éditions Triades.
• (fr)Michel Tramontane, esc. Michel Teston, De la psychanalyse à la réincarnation, 1985, ed. Teston, 07530 Antraigues (France).
• Maupassant, le docteur Heraclius Gloss 1876

Filmografia

• The Eye 2 (per Danny Pang e Oxide Pang, 2003)

Annèxes

Articles connèxes

• Metempsicòsi
• Resurreccion
• Samsara
• Transmigracion de las armas
• Vida aprèp la mòrt

Ligams extèrnes

• Sus livres-mystiques.com L'article obligat de l'autor : André Savoret dins sos (fr)"Nombreux extraits de la revue Psyché " a la rubrica "Divers" sus livres-mystiques.com.
• (fr) Saviessa Primordiala
• (en) Does rebirth make sense ? Critica d'une interpretation imatjada de la re naissénça pel monge bodiste Bhikkhu Bodhi.
• (fr) Origèn e la reïncarnacion o la pegrinacion
• (fr) Carus : Identitat z non identitat
• (fr) Jacques Breyer
• (fr) Reencarnacion l'ipotèsi que destorba. Philippe Lassire