Abraam
Abraam (en ebrieu: אברהם Abrāhām; en ebrieu tiberian ʾaḇrāhām; en arabi ابراهيم Ibrāhīm) es un patriarca present dins lo libre de la Genèsi. Es reconegut coma un personatge major per lo judaïsme, lo cristianisme e per l'islam. Es ansin citat mai que d'un còp dins lei tèxtes sacrats dei tres religions monoteïstas principalas. Dins aquò, fòrça estudis an mostrat qu'es una figura legendària que sa vida es inspirada per divèrsei fachs istorics de l'Antiquitat mesopotamiana. D'efiech, Abraam es lo centre de plusors racòntes mitics que depintan la conclusion de son aliança amb Dieu, de sa migracion vèrs lo país de Canaan que li es donat per eu e per sa descendéncia, de la naissença de sei fius Ismaèl e Isaac e de sa mòrt. I es presentat coma lo paire dei pòbles ismaelians e israelians, coma lo modèl dau cresent qu'accèpta totjorn la volontat de Dieu (episòdi dau sacrifici d'Isaac) e coma lo protector de son pòble.
Lei religions que se referisson a sa figura son dichas religions abraamicas. Constituisson un grop major dei religions modèrnas amb lo judaïsme, lo cristanisme e l'islam. De tradicions pus recentas ne'n fan tanben partida coma lo bahaïsme.
Lei fònts escripturalas
[modificar | Modificar lo còdi]L'existéncia d'Abraam es unicament mencionada dins la Bíblia ont es la figura umana centrala dau libre de la Genèsi[1]. Se son existéncia foguèt gaire contestada fins au sègle XIX, leis istorians modèrnas an mostrat qu'Abraam es en realitat una figura legendària[2]. D'efiech, lei migracions dei pòbles mesopotamians son desenant relativament ben conegudas e ges d'element permet d'atestar un movement entre Ur e Canaan ò l'existéncia d'una figura coma Abraam durant l'Edat dau Bronze[3]. De mai, la geografia de la Palestina dau periòde correspònd pas au racònte biblic. Per exemple, la vila de Beer Sheva existiá pas au sègle XIX avC.
Pasmens, lo personatge biblic d'Abraam s'inscriu dins lo quadre generau de la Mesopotamia de l'Antiquitat Auta. Per exemple, de pòbles coma leis Amorritas realizèron de migracions importantas durant lo milleni III avC[4]. Leis Aramèus leis imitèron durant lo milleni seguent[5]. De mai, l'existéncia de la vila d'Ur, importanta ciutat de Sumèr, es ben atestada dins leis archius mesopotamians. Sei vestigis foguèron identificats en 1854 per una expedicion arqueologica britanica[6]. Enfin, l'implantacion de reiaumes ebrieus en Canaan aguèt ben luòc durant lei periòdes seguents, probablament a partir dau sègle XI avC.
Lo racònte biblic
[modificar | Modificar lo còdi]La migracion vèrs Canaan
[modificar | Modificar lo còdi]
Segon la Genèsi, Abram èra un dei tres fius de Terah, un nomada aramèu originari de la vila sumeriana d'Ur. Èran lei descendants de Sèm e de Noè. La decision de Terah de quitar la region d'Ur marca generalament lo començament de l'istòria deis Ebrieus[7]. Se dirigiguèt inicialament vèrs lo nòrd avans de s'arrestar a proximitat d'Harran dins la vau auta d'Eufrates. A la mòrt de son paire, Abram recebèt un òrdre de Yahve que li diguèt d'anar s'installar a l'avaus de Mamre en Canaan. En cambi, quand Abram arribarà dins aquel endrech, Yahve li donarà lo país de Canaan per eu e sa descendéncia. Abram quitèt donc Harran per Canaan amb sa femna Saraï, son nebòt Lòt e lo rèsta de son clan. Durant lo trajècte, construguèt plusors autars.
Abraam en Canaan
[modificar | Modificar lo còdi]A l'arribada d'Abram e de Lòt en Canaan, lo país èra ocupat per una populacion semita installada dins lei plans costiers e dins lei regions septentrionalas. Lo rèsta dau territòri èra una zòna liura per lei nomadas e sei tropèus. Abram s'installèt a proximitat de l'avaus de Mamre. Pasmens, après un periòde favorable, lo clan deguèt faciar una famina. Per subreviure, se retirèt en Egipte. Durant aqueu sejorn au sud, se debanèt un episòdi que pausèt lòngtemps de problemas moraus importants ai comentaires de la Bíblia. D'efiech, per restar en vida, Abram demandèt a son esposa, Saraï, de pretendre d'èsser sa sòrre. La faraon decidèt donc de se maridar amb ela. Dins aquò, Yahve mandèt de malediccions còntra lo harèm reiau e lo faraon restituiguèt donc sa femna a Abram.
De retorn en Canaan, Abram e Lòt se separèron car sei tropèus èran tròp importants per la region. Lo premier contunièt de nomadizar a l'entorn de l'avaus de Mamre. Lo segond s'installèt a Sodòma au sud de la Mar Mòrta. Un jorn, Lòt i foguèt capturat durant una incursion elamita. Amb l'ajuda de plusors vassaus, Abram infligiguèt una desfacha ais envaïsseires, liberèt lei presoniers e recuperèt lo butin dei pilhards. Pus tard dins la Genèsi, Abram obtenguèt tanben lo sauvament de Lòt durant la destruccion de Sodòma e Gomòrra.
La descendéncia d'Abraam
[modificar | Modificar lo còdi]Ismaèl e Isaac
[modificar | Modificar lo còdi]Aguent ges d'enfant, Abram e Saraï s'inquietavan d'aquela abséncia de descendéncia. Per resòuvre lo problema, Saraï prepausèt a son marit de s'unir amb sa serventa Agar. D'efiech, segon lo drech mesopotamian, amb l'acòrdi de son esposa, un òme podiá enfantar un fiu legitim amb una autra femna. Ansin nasquèt Ismaèl, lo rèire biblic deis Ismaelitas.
Pasmens, la preséncia de doas esposas entraïnèt de problemas domestics car Agar oblidèt son estatut de concubina e irritèt Saraï per son arrogància. Tretze ans après la naissença d'Ismaèl, Yahve apareguèt tornarmai a Abram per li prepausar una aliança novèla. Li donèt lo nom d'Abraam car li prometeguèt una descendéncia nombrosa. Cambièt tanben lo nom de Saraï en Sara e anoncièt la naissença d'un enfant dins un an. En cambi, Abraam e sei descendents deurián reconóisser Yahve coma lor Dieu e practicar la circoncision dei masclas uech jorn après lor naissença.
Abraam acceptèt aquelei condicions e aguèt un segond fiu, Isaac, qu'es considerat coma lo rèire deis Israelitas. Sara, gelosa d'Agar, demandèt alora la repudiacion de sa serventa. Yahve conselhèt a Abraam d'acceptar en li disent qu'Ismaèl, coma Isaac, serà lo rèire de nacions d'òmes. Abraam repudièt donc sa concubina.
L'espròva de la fe
[modificar | Modificar lo còdi]
Après la repudiacion d'Agar, se debana l'episòdi pus famós de la legenda d'Abraam. Per esprovar la soliditat de sa fe, Yahve li ordonèt de li sacrificar son fiu. Abraam obeïguèt e Dieu mandèt un àngel per l'arrestar a l'instant ultim dau sacrifici. Contentat per aquela demonstracion de fe, remplacèt l'enfant per un aret. Aqueu racònte sembla de marcar lo refús dei sacrificis umans per leis autors de la Bíblia[8].
Per lo maridage d'Isaac, Abraam seguiguèt la costuma de l'endogamia qu'èra frequenta en Orient Mejan. Mandèt donc son intendent cercar una esposa per son fiu dins la region d'Ur onte viviá una partida de la tribü de Terah. Ansin, Isaac se maridèt amb sa cosina Rebècca.
La fin de sa vida
[modificar | Modificar lo còdi]A la mòrt de Sara, Abraam deguèt crompar una bauma e un terren ais abitants de Canaan per i establir un tombèu. Lo contracte d'aquela transaccion mòstra de similituds importantas amb de documents eissits dei reiaumes ititas e dau reiaume de Mitanni. De mai, l'usatge d'una bauma funerària es una practica frequenta dins la Bíblia[9]. Après son decès, Abraam foguèt tanben enterrat dins aquela bauma que venguèt lo tombèu dei fondators dau pòble judieu. Uei, l'endrech es vengut lo Tombèu dei Patriarcas, un important ensemble religiós situat dins la vila d'Ebron
La figura d'Abraam dins lei tèxtes sacrats
[modificar | Modificar lo còdi]Amb Moïses, Jèsus e Maomet, Abraam ocupa una plaça majora dins lei tres monoteïsmes principaus en causa de son ròtle de « Paire dei cresents » e de campion de Dieu. Per aquela rason, aquelei religions reconoisson son ròtle e son donc dichas religions abraamicas. Dins lo judaïsme, es lo fondator de la religion e dau pòble judieu gràcias a la conclusion de son aliança amb Dieu. En particular, la circoncision rituala (brit milah) es totjorn aplicada per la màger part dei corrents dau judaïsme modèrne.
Dins lei tèxtes sacrats crestian, es l'eròi de plusors racòntes situats entre l'Ancian Testament e lo Nòu Testament coma lo Testament d'Abraam ò l’Apocalipsi d'Abraam. Es tanben citat dins d'autrei tèxtes. I es considerat coma lo « paire de la fe », lo prototipe de la pietat e lo protector de son pòble còntra lei reiaumes pagans vesins[10]. Per Agustin d'Ipòna, la promessa de Dieu a Abramm de multiplicar sa descendéncia e sa benediccion s'estend a cada òme susceptible de recebre la benediccion divina[11].
Enfin, dins la tradicion musulmana, Abraam es presentat coma Khalil Allah (« l'amic intim de Dieu ») e lo modèl dau cresent. La commemoracion dau sacrifici d'Isaac es ansin una fèsta majora de l'islam sota lo nom Aïd al-Adha. De mai, la circoncision es totjorn practicada dins lei comunautats musulmanas. Pasmens, dins l'Alcoran, la figura d'Abraam es diferenta d'aquela de la Torah e de la Bíblia. D'efiech, pus tardiu, lo tèxte sacrat dei musulmans preferís insistir sus l'òbra de profèta d'Abraam. En comparason, Abraam jòga mai lo ròtle de patriarca per lei judieus e lei crestians. Ansin, dins l'islam, Abraam es un personatge mandat per Dieu per restaurar un monoteïsme originau perdut. Prefigura Maomet e li permet de se declarar fidèu dau monoteïsme sensa èsser judieu ò crestian[12].
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (fr) Albert de Pury, Introduction à l'Ancien Testament, 2004, pp .217-218.
- ↑ (en) Thomas L. Thompson, The Historicity of the Patriarchal Narratives: The Quest for the Historical Abraham, W. de Gruyter, 1974, p. 315.
- ↑ (en) William G. Dever, What Did the Biblical Writers Know and When Did They Know It ? : What Archeology Can Tell Us About the Reality of Ancient Israel, Wm. B. Eerdmans Publishing, 2002, p. 284.
- ↑ (en) R. M. Whiting, « Amorrite Tribes and Nations of Second Millennium Western Asia », dins Jack M. Sasson (dir.), Civilizations of the Ancient Near East, Scribner, 1995, pp. 1231-1242.
- ↑ (fr) Vincent Blanchard (dir.), Royaumes oubliés : De l'empire hittite aux Araméens, Louvre Éditions - Lienart, 2019.
- ↑ (en) Leonard Woolley, Excavations at Ur : A Record of Twelve Year's Work, Thomas Y. Crowell, 1965, pp. 11-13.
- ↑ Genèsi, XI, 31.
- ↑ D'efiech, la Bíblia depinta la lucha de Yahve còntra divèrsei cultes a basa de sacrificis umans. Leis arqueològs an descubèrt de traças de sacrificis umans dins divèrsei regions de la Mar Mediterranèa, compres Roma. Pasmens, aquelei practicas semblan raras
- ↑ Per exemple, es tanben utilizada per Jèsus.
- ↑ Joan Crisòstom, Comentaris sus lo libre de la Genèsi.
- ↑ Augustin d'Ipòna, La Ciutat de Dieu, XVI, 15.
- ↑ (fr) Pierre Lory, « Abraham » dins Mohammed Ali Amir-Moezzi, Dictionnaire du Coran, Bouquins, 2007, pp. 9-14.
| Patriarcas | ||
| Enfant de : Terah |
Abraam (-2000--1825)* esposa Sara concubina Agar concubina Ketourah |
Parent de : Ismaèl Isaac Zimran Yokshan Medan Madian Ishbak Shouah |