Iòga
Lo iòga (sanscrit : योग) es un grop de practicas o de disciplinas fisicas, mentalas e espiritualas originàrias de l'Índia anciana e que visan a contrarotlar e calmar la ment, en reconéisser una consciéncia-tesmòni destacada pas tocada per l'esprerit (Chitta) e lo patiment del mond (Duḥkha). Existisson una granda varietat d'escòlas de iòga, de practicas e d'objectius dins l'indoïsme, lo bodisme e lo jaïnisme e lo iòga tradicional e modèrna es practicat dins lo monde entièr.
Doas teorias generalas existisson sus las originas del iòga. Lo modèl lineari sosten que lo iòga es nascut dins lo periòde vedic, coma ne testimonha lo corpus textual vedic, e a influenciat lo bodisme ; segon l'autor Edward Fitzpatrick Crangle, aquel modèl es principalament sostengut per de saberuts indós. Segon lo modèl de sintèsi, lo iòga es una sintesa d'elements non vedics e vedics ; aqueste modèl es majoritari dins la recerca occidentala
Lo iòga es mencionat pel primièr còp dins lo Rigveda e es mencionat dins un cèrt nombre d'Upanishads. La primièra aparicion coneguda del mot "iòga" amb la meteissa significacion que lo tèrme modèrne se tròba dins le Katha Upanishad, que es probablament estat compausat entre lo cinquen e lo tresen sègle abans la nòstra èra. Lo iòga contunhèt de se desvolopar coma estudi e practica sistematicas dutant los cinquen e sesen sègles abans la nòstra èra dins los movements ascetics e Śramaṇa de l'Índia anciana. Lo tèxte pus complet sul iòga, los iòga Sutras de Patanjali, data dels primièrs sègles de l'èra comuna ; La filosofia del iòga es venguda una de las sièis escòlas filosoficas ortodòxas (Darśanas) de l'indoïsme dins la segonda mitat del primièr milleni de la nòstra èra.