Karma

Karma (en devanagari कर्म, de la racina KRI, significa « acte », « accion », « rite ») es un tèrme sanscrit utilizat dins de religions orientalas. Per aquelas religions, la nocion de karma designa comunament lo cicle de las causas e de las consequéncias ligadas a l'existéncia dels essèrs sensibles. Es la soma de çò qu'un individu faguèt, fa o fará. Dins las religions avent adoptat los concèptes de reencarnacion o de renaissença, los efèctes d'aqueles actes karmics son censats se repercutar sus las diferentas vidas d'un individú.

Lo tèrme se transcrich tanben Kamma (dempuèi lo pali), yè (en chinés classic 業 e simplificat 业), rinne gō (japonés), las (en tibetan), e kan (birman).

La lei del karma es un concèpte central dins nombre de religions indianas, coma l'indoïsme, lo sikhisme, lo bodisme o lo jaïnisme. Cada èsser i es responsable de son karma, e doncas de sa sortida del Samsara. Las primièras referéncias al karma aurián per origina los Upanisad.

Lo concèpte de karma es tanben present dins las doctrinas de diferents movements esoterics occidentals.

Lo karma designa la soma dels actes qu'un èsser accomplit pendent las seunas vidas passadas, presentas e futuras. Es un dogma central de la religion indoïsta. Segon l'ayurveda, lo karma es a l'origina de la santat, bona o marrida, e doncas de las malautiás.

Karma dins las religions orientalas

Indoïsme

Dins l'indoïsme, lo mòt karman a los senses seguents :

1. acte ritual ;
2. tot acte, accion, òbra ;
3. trabalh, activitat ;
4. consequéncia dels actes ;
5. demai de las consequéncias bonas o marridas de subir pels actes passats e determinant las incarnacions successivas.

Los indós creson a la reencarnacion. Donan de credit a la cresença d'una continuacion de l'existéncia aprèp la mòrt e pensan que las nòstras accions dins aquela vida determinarán la nòstra vida venenta. Las accions de las vidas passadas constituisson lo karma. La vida actuala es à considerar, segon aquel punt de vista, coma la raja de las accions de las vidas passadas. De meteis que se semèna un camp, es la qualitat de las granas qu'assegura la capacitat de la culhida a venir, segon un provèrbi antic.

Per l'indoïsme, la mòrt es coma un cambi de vestits perque l'arma cambia de còrs d'un biais similar aprèp la mòrt. La tòca suprèma de l'indò es l'union de l'arma individuala o atman, amb l'arma cosmica o paratman.

Un incident important de la mitologia indiana es contat dins lo Mahabharata. A la velha de la granda batalha, Arjuna, lo mai brave dels cinc fraires Pandava, comencèt a dotar de la necessitat de se batre, perque dins l'autre camp se teniá los seus cosins. Krishna es sul camp de batalha coma l'auriga d'Arjurna e li ten un discors sublim que constituís la Bhagavad Gita. L'esséncia d'aquel discors, familièra a totes los Indians, es que lo karma engendra lo dharma: las vòstras bonas accions constituisson la vòstra religion, que, en d'autres tèrmes, los vòstres devers, lo vòstre destin, la vòstra existéncia.

Lo karma es lo rebat de las nòstras accions anterioras que se manifèsta dins nòstra vida actuala. Cal de contunh carcar a melhorar lo seu karma, literalament las seunas accions, per de bonas accions e respectant lo dharma. La tòca es de sortir definitivament del cicle de las mòrts e de las naissenças (samsara) e de capitar la liberacion finala nomenada moksha.

Aquela nocion mena doncas, per l'indó, a una cresença prigonda dins lo destin, que çò que deu arribar arribará. Pasmens, aquò se deu pas confondre amb de paresa nimai de fatalisme, perque son las nòstras vidas precedentas que pòrtan lors ombras sus la presenta, e lo biais que reagissèm influenciará la venenta.

Los indós creson dins lo cicle de las mòrts e de las renaissenças; cal cinquanta dos milions de naissenças abans de renaisser coma uman. Un còp la naissença umana aquisa, cal pas la degalhar fasent de marrit karma, perque aquò engendrariá una reencarnacion retrograda: leprós o animal per exemple. Culhirá çò que semenará es doncas l'esséncia de la lei del karma. Lo karma de cadun es de far ben son dever sens ne cercar los fruches, çò dich la Bhagavad Gita. La vida umana, dins l'indoïsme, dona l'oportunitat de se liberar del cicle dels mòrts e de las renaissenças. Aquel estat de liberacion es nomenat nirvana o moksha.

La realizacion d'aquela vertat eternala es extrèmament dificila perque lo materialisme illusòri del mond nos vela la vetadièra coneissença. Aquela illusion es nomenada maya: un mond que la riquessa, la prosperitat, l'egoïsme, la jalosia e las relacions son fach de tentacions. L'indoïsme dich que ges es permanent dins aquel mond. Çò qu'a un començament a necessàriament una fin. Atal coma la flor del lotus que s'auçan al dessús de las aigas estadissas que l'entornan, l'individu deu s'auçar al dessús del mond dels desirs de maya. La reconeissença d'aquela aspiracion e los esfòrces per se n'alunhar forman la basa de las filosofias orientalas que l'indoïsme, lo jaïnisme e lo bodisme.

I a doncas pas de tension, d'estrés, dins lo mode de vida prepausada per l'indoïsme. Perque se quicòm podèt pas aver estat acabat pendent aquela vida, la vida venenta donará l'occasion de completar aquela tasca.

Bodisme

Pels bodistas, lo karma que cream en agissent, que siá amb lo còrs, la paraula o l'esperit, es subretot favorable o defavorable, positiu o negatiu (kusala o akusala en sanscrit; aqueles tèrmes an pas de traduccion exacta en la nòtra lenga: sens global per kuçala :juste, apropriat, convenable, bon, benvolent, e pour akuçala : lor contrari), en foncion de l'estat d'esperit que motivèt l'accion.

Atal, se donam quicòm a qualqun de biais desinteressat, cream de karma positiu. Es pas lo cas, per contra, se donam perqu'esperam quicòm en retorn. Fin finala, lo karma creat pòt far de fruches dins aquela vida o dins una vida futura.

«Qual que complís d'actes escurs reculhará d'escurs resultats; e qual que complís d'actes luminoses reculhará de brilhants resultats. Los uns e los autres renaisserán dins de monds que correspondon a lors actes» (Majjhima-nikāya).

Dins lo bodisme ancian, per produire un karma, cal reünir l'intencion d'agir, l'acte d'esperel e la satisfaccion d'aver agit. Fòra d'aquelas condicions, l'acte produís pas de karma.

Mai precisament, l’Abhidharma indica que l’acte karmic produís ineluctablament d'efètes quand compren l’intencion, l’acte, lo resultat de l’acte e l'existéncia d'un objècte de l'acte. Atal, lesir un èsser sens intencion de lo far produís pas de karma.

Sedon Ajahn Brahm, lo karma deu pas conduire al fatalisme. Lo karma met los essères dins una posicion e dins un mond donats, l'important es cossí los essères se comportan a partir de condicions que son plaçats.

L'ascèsi bodica es destinada a evitar la creacion d'un novèl karma, quitament favorable, e d'accedir çò fasent a l'incondicionat, nirvana, « sens naissença, sens devenir, sens creacion, sens condicion ».

Jaïnisme

Pels jaïns, l'accion es pas lo sol critèri, e l'estat d'esperit la motiva pòt dintrar tanben en compta, subretot se s'agís d'un laïc jaïn, perque al contrari dels monges e monjas que son enebits de cometre totas las violéncias (accidentalas, professionalas, defensivas e intencionalas), los laïcs sont obligats d'evitar al minimum la violéncia intencionala, per la pensada, la paraula e lo còrs. Es per aquò, per exemple, que de jaïns (monges e nonjas de qualques sèctas, laïcs pendent d'una ceremonia...) pòrtan sovent de teissuts sus la bòca; pr'amor evitar de tuar d'insèctes en los avalant per escasença.

Bibliografia

• (fr)Sri Aurobindo, Renaissance et Karma, Éditions du Rocher, 1983
• (fr)Steiner Rudolf :
  • Réincarnation et karma, Éditions Anthroposophiques Romandes
  • Les manifestations du karma, Éditions Triades
  • Le Karma - Considérations ésotériques, 6 tomes, Éditions Anthroposophiques Romandes

Vejatz tanben

Ligams intèrnes

• Coproduccion condicionada