Catastròfa naturala
Una catastròfa naturala es un fenomèn brutau d'origina naturala qu'entraïna de destruccions importantas sus un territòri durant un temps donat. N'existís de tipes variats, generalament d'origina meteorologica ò geologica, coma leis inondacions, lei ciclòn tropicau, lei tornados, leis avalancas, lei secaressa, leis erupcions volcanicas ò lei tèrratrems. Lei degalhs causats per aquelei catastròfas son multiplas. Pòdon destrurre lei recòltas, leis infrastructuras e lei construccions. Son tanben capablas de tuar, dirèctament ò indirectement, de centenaus de miliers de personas.
En causa d'aqueu poser destructor, la gestion dei catastròfas naturalas es un pensament ancian dei societats umanas. Fa partida dei missions tradicionalas de l'Estat. Dins l'istòria, se tròban ansin d'exemples multiples d'Estats dispareguts en causa de son incapacitat de protegir sei populacions còntra lo risc naturau. Aquò menèt a la definicion d'una politica de gestion dei catastròfas naturalas organizada a l'entorn de plusors principis complementaris.
Lo risc naturau[modificar | modificar la font]
Definicion[modificar | modificar la font]
La nocion de catastròfa naturala es liada a aquela de risc naturau. Un tau risc definís la probabilitat d'occuréncia d'un fenomèn naturau extrèm dins una region onte se tròban d'installacions ò de populacions vulnerablas. Lei fenomèns naturaus extrèms son l'ensemble dei fenomèns atmosferics (temperaturas frejas ò caudas, precipitacions violentas, avalancas... etc.) e geologics (tèrratrems, erupcions volcanicas, tsunamis, vengudas deis aigas, movements de terren... etc.) que pòdon causar de destruccions. Per exemple, en Eqüator, leis erupcions fòrça frequentas d'un volcan isolat coma lo Sangay son pauc perilhosas per lei populacions dau país[1]. En revènge, lo Tungurahua, en despiech d'una activitat mens intensa, es una menaça recurrenta car pòu entraïnar la formacion de lahars dins de vaus pobladas.
La definicion precisa d'una « catastròfa naturala » es donc generalament inscricha dins la lèi. En Occitània, la pus frequenta es aquela definida dins l'article L.125-1 dau Còdi deis Asseguranças francés que considèra leis efiechs d'una catastròfa naturala coma « lei daumatges materiaus dirèctes [...] aguent per causa determinanta l'intensitat anormala d'un agent naturau »[2].
Tipes principaus de catastròfa naturala[modificar | modificar la font]
Inondacion[modificar | modificar la font]
Una inondacion (ò venguda deis aigas) es una submersion temporària d'un endrech per d'aiga liquida. Pòu aver de formas multiplas coma lo desbordament d'un riu, lo regolament dei precipitacions, la remontada d'un jaç freatic ò l'envasiment d'una zòna litorala per la mar. Es un risc ancian per lei societats umanas, probablament aparegut tre la sedentarizacion, que demòra fòrça present dins lo mond modèrne. Per exemple, de 1996 a 2005, 80% dei catastròfas naturalas enregistradas sus la planeta èran liadas a d'inondacions.
Lei factors a l'origina deis inondacions son nombrós e variats. A la basa, de precipitacions importantas son generalament necessàrias[3] mai de factors umans agravan sovent la situacion. Entre lei factors principaus, se pòdon citar la destruccion dei seuvas, l'impermeabilizacion dei sòus ò la construccion de zònas urbanas a proximitat d'un riu. La montada deis aigas pòu èsser lenta ò rapida. Dins aqueu darrier cas, lo fenomèn es sovent pus dangeirós car lei populacions pòdon èsser suspresas. Per exemple, es lo cas en Occitània durant leis episòdis mediterranèus ò cevenòus.
Lei degalhs deis inondacions son importants car l'aiga destrutz ò fragiliza leis infrastructuras, lei bens e lei recòltas que son tocadas. Dins aquò, demòran generalament concentrats dins lei zònas inondablas. Lei metòdes de prevencion son donc centradas sus l'identificacion d'aquelei zònas, sus la construccion d'obratges permetent d'empedir lo passatge de l'aiga (levadas, restancas...), sus l'enebiment de bastir d'ostaus dins lei zònas menaçadas, sus la regulacion dau debit gràcias a de restancas e sus l'entretenença dau liech dei corrents d'aiga. De reflexions sus la formacion d'espacis naturaus capables de retenir l'aiga (seuva, palun...) son tanben de còps utilas. Pasmens, aquò permet unicament de redurre lo risc de desbordament ò de regolament excessius. Es pas capable d'arrestar una remontada de jaç freatic.
Colada de fanja e movement de terren[modificar | modificar la font]
Lei coladas de fanga e lei movements de terren son de fenomèns d'instabilitat d'una massa geologica. Lo premier fenomèn es fòrça liat a la preséncia d'aiga que permet d'alordir e de mobilizar lo terren. Es sovent rapid (fins a 80 km/h) e destructor car l'energia de la massa en movement pòu aisament devastar lei construccions umanas. Pòu aver luòc dins totei lei regions mai de pendís sobdes e eissuchs tocats per de precipitacions raras e violentas son de condicions fòrça favorablas a sa formacion. L'origina dei movements de terren es pus complèxa car implica de factors geologics, geofisics e sismics. Regarda generalament de massas argielosas ò marlosas situadas lòng d'un pendís ò d'un bauç. Lei precipitacions pòdon favorizar son entraïnar mai son pas una condicion indispensabla.
La prevencion d'aquelei fenomèns necessita l'identificacion dei zònas instablas. Per lei coladas de fanga, l'identificacion dei zònas inondablas car an un comportament similar a aqueu d'un torrent. Aquò demanda donc normalament la creacion e l'organizacion de servicis geologics e la mesa en plaça de mesuras de susvelhança per seguir l'estat d'instabilitat dei massas menaçantas.
Avalanca[modificar | modificar la font]
Una avalanca designa l'afondrament rapid d'una massa instabla de nèu ò de glaç sus lo pendís d'una montanha. Sei causas varian segon la sason car divèrsei factors meteorologics (importància dei tombadas de nèu, vent, temperatura...) favorizan l'instabilitat dei jaç de nèu. De mai, la natura deis avalancas despend dei caracteristicas de la nèu. Lei dos cas extrèms son l'avalanca de nèu brenosa e aquela de placa compacta. La premiera es constituïda d'una mescla de nèu e d'aire que forma un corrent capable d'agantar de velocitats importantas (mai de 100 km/h) e de percórrer de distàncias lòngas dins la vau. La segonda designa la mesa en movement d'una placa de nèu compacta (e de còps de glaç). Es un fenomèn frequent après de periòdes de vent ò durant la fonda. La placa pòu rarament glissar longtemps dins la vau car es somesa a de fòrças de fretament importantas. Pasmens, a una energia cinetica considerabla.
Lei degalhs despendon de l'intensitat de l'avalanca e de sei proprietats. La nèu brenosa pòu cubrir una zòna importanta e entraïnar l'explosion dei construccions en causa de la diferéncia de pression entre l'interior e l'exterior de l'edifici. D'efiech, en causa de la velocitat, la pression de l'aire blocat dins lo corrent demenís fòrça, çò que pòu entraïnar la sortida violenta de l'aire present dins un bastiment. Un autre problema grèu es l'espessor de nèu dins lo corrent que pòu aisament passar plusors mètres. Dins lo cas d'una avalanca de placa, lei degalhs vènon dau tuert de la massa.
Lei metòdes de prevencion son de nivèus variats. L'identificacion dei corredors d'avalanca e la limitacion dei construccions dins lei zònas menaçadas n'en son la basa. Durant la sason ivernenc, de complements utils son la deteccion dei condicions meteorologicas que favorizan la formacion de jaç de nèu instables, l'entraînement volontari deis avalancas (generalament amb una carga explosiva) e l'informacion dau public.
Ciclòn, tornado e tempèsta[modificar | modificar la font]
Lei vents poderós pòdon entraïnar de destruccions considerablas, especialament se son acompanhats d'autrei fenomèns meteorologics perilhós coma de precipitacions importantas. Lo ciclòn tropicau es probablament lo pus dangeirós car es a l'origina de vents poderós (mai de 120 km/h) e de pluejas fòrça violentas (sovent mai de 500 mm) sus de zònas estendudas. D'efiech, un tau ciclòn pòu se desplaçar e agantar aisament un diamètre de plusors centenaus de quilomètres. Lei tornados son de fenomèns pus localizats que pòdon aparéisser durant una chavana. Es un revolum de vents fòrça violents (benlèu mai de 400 km/h dins certanei cas) que pòu percórrer de distàncias de quauquei desenaus de quilomètres. Enfin, lei tempèstas classicas pòdon presentar de vents violents e engendrar de precipitacions importantas. Segon lei situacions, son susceptiblas de tocar de superficias gròssas, especialament dins lei zònas litoralas.
Lei destruccions son causadas per l'energia portada per lo vent ò per diferéncias de pression entre l'interior e l'exterior d'un bastiment. De mai, leis objèctes arrancats vènon de projectils segondaris. Pasmens, dins lo cas dei ciclòns, lei degalhs pus grèus son sovent entraïnats per d'inondacions torrencialas. Lei tornados pus poderós pòdon destrurre totei lei tipes d'infrastructuras.
La prevencion demanda de preparar lei populacions a aquelei fenomèns e a lei detectar. Ansin, es possible d'organizar lo teissut urban per redurre leis efiechs d'un ciclòn en aumentant la soliditat dau bastit e en assaiant de canalizar leis inondacions. De sostas pòdon tanben èsser creats per leis abitants. Dins lei regions regularament tocadas per de tornados, l'alèrta e lei sostas son lei dos mejans pus eficaç car lo relambi entre la deteccion e l'arribada dau fenomèn es de còps fòrça cort.
Fenomèn climatic extrèm[modificar | modificar la font]
Totei lei fenomèns meteorologics extrèms pòdon, per definicion, entraïnar una catastròfa naturala. Per exemple, una abséncia duradissa de pluejas es tanben problematica car pòu congrear una secaressa que mena a la disparicion progressiva de l'aiga de superficia. Dins lei cas pus grèus, aquò a d'efiechs negatius sus la fauna e la flòra. Per faciar aquela situacion, es necessari de dispausar de resèrvas d'aiga ò de mejans d'alimentation segondaris (potz...). Pasmens, s'una partida deis activitats umanas pòdon èsser sauvadas, lei consequéncias sus leis ecosistèmas son sovent pus lòngas de reparar.
Lei periòdes de freg perlongat pausan tanben de problemas seriós per leis ecosistèmas e leis infrastructuras d'una region. D'efiech, se la fauna e la flòra son capablas de resistir a de condicions mai ò mens duras, pòdon pas subreviure en dessota d'un certan limit. Regardant leis installacions umanas, lo freg favoriza la formacion de blòts de glaç. Lei rets electrics i son fòrça vulnerables car lei cables son fragilizats per lo pes suplementari de portar. L'isolacion de l'abitat es un complement important car demenís la consumacion d'energia de la populacion. Dins una mendra mesura, es egalament necessari de protegir lei rets d'aiga potabla e de dispausar de carburants adaptats per permetre lo foncionament dei motors d'explosion.
Incendi forestier[modificar | modificar la font]
Lei fuòcs de seuva son un incendi que se propaga dins d'espacis boisats. Sei causas pòdon èsser naturalas (ulhauç...) mai dins la màger part dei cas, son d'origina umana. Aqueleis incendis destruson l'ecosistèma forestier tocat[4] e pòdon menaçar de zònas agricòlas, d'infrastructuras ò de construccions. De mai, son una fònt considerabla de pollucion atmosferica.
Lei degalhs varian segon leis endrechs atacats per lo fuòc. D'efiech, la lucha còntra leis incendis necessitan de mejans umans e materiaus importants e la preséncia d'un ret rotier eficaç es sovent necessària. Ansin, lei fuòcs situats dins de regions d'accès malaisat pòdon causar de destruccions fòrça importantas. L'entretenença dei seuvas, la formacion d'un ret d'observacion durant lei sasons caudas e la construccion de cistèrnas permèton de facilitar l'intervencion dei pompiers.
Erupcion volcanica[modificar | modificar la font]
Leis erupcions volcanicas pòdon engendrar de riscs fòrça variats segon la natura dau volcan. Lei pus dangeirós son generalament aquelei de tipe explosiu e aquelei amb un glacier ò un lac a la cima. D'efiech, son a l'origina de fenomèns rapids e murtriers que pòdon susprendre lei populacions localas. Per exemple, la colada piroclastica es una mena d'avalanca de blòts e de gas cauds que pòdon agantar una velocitat de mai de 100 km/h. Un autre perilh major es lo lahar, una colada de fanga formada per l'aiga eissida de la fonda dau glacier.
Dins mai d'una region, lo risc es agravat per la preséncia de populacions importantas a proximitat dau volcan. D'efiech, lei sòus volcanics son fòrça druds, çò qu'es interessant per l'agricultura. La prevencion necessita de susvelhar l'activitat volcanica e de preparar l'evacuacion deis estatjants.
Tèrratrem[modificar | modificar la font]
Lei tèrratrems son la consequéncia dau desplaçament de doas placas tectonicas. Son de fenomèns que pòdon èsser fòrça violents en causa de la quantitat d'energia liberada. En particular, entraïnan de gangassadas capablas de destrurre totei lei tipes de construccion umana dins una region. Son tanben susceptibles de favorizar d'autrei tèrratrems ò d'autrei catastròfas coma de tsunamis.
La prevencion es principalament basada sus l'adaptacion dau bastit car la deteccion a l'avança dei tèrratrems es totjorn impossibla. Aquò necessita d'assegurar la resisténcia dei bastiments e dei rets de transpòrt d'electricitat e d'idrocarburs car l'incendi es una consequéncia frequenta d'un tèrratrem. La preparacion de la populacion es un complément util car permet de limitar lo nombre de victimas d'una casuda d'objècte.
Tsunami[modificar | modificar la font]
Un tsunami es una gròssa onda qu'intra dins una zòna litorala. Es generalament entraïnada per un tèrratrem sosmarin mai d'autrei causas son possiblas coma un afondrament. Lei degalhs dins lei zònas tocadas son la consequéncia de l'energia cinetica de l'aiga e deis inondacions laissadas per lo fenomèn.
Leis accions prevencion per redurre lei degalhs dei tsunamis son complèxs. Dins lei regions onte son frequents, es possible de bastir de muralhas ò de laissar d'espacis naturaus, coma lei mangròvas per tenir lo ròtle de tampon. Pasmens, la mesura centrala es l'alèrta dei populacions per li permetre d'anar dins un endrech protegit. Lei sistèmas pus eficaç son gerits per de centres de deteccion sismica que pòdon ansin emetre un avertiment après la deteccion d'un tèrratrem sosmarin perilhós.
Autrei tipes[modificar | modificar la font]
Existís d'autrei tipes de catastròfa naturala. Certanei son relativament frequents mai lei degalhs demòran limitats a un espaci reduch ò menaçan pas dirèctament l'òme. Per exemple, la granhòla pòu destrurre lei recòltas, lei veïculs e certanei construccions leugieras mai lo nombre de tuats es sovent nul. Aquelei desastres son generalament l'objècte de mesuras de prevencion e d'informacion especificas.
En revente, la prevencion dei catastròfas pus raras es sovent fòrça febla. D'efiech, una frequéncia d'eveniments basas limita lei conoissenças sus lo fenomèn e empedís de realizar lei despensas necessàrias ò d'organizar lei secors. Amb un cas unic enregistrat dins un endrech isolat de Siberia, la casuda d'una cometa ò d'un asteroïde es una illustracion d'aquela categoria de catastròfas.
Lo mestritge dei riscs e dei catastròfas naturalas[modificar | modificar la font]
Lei tecnicas modèrnas de mestritge dau risc naturau son compausadas de tres ensembles de mesuras destinadas a prevenir, a gerir e a facilitar la reconstruccion per restablir rapidament una situacion normala.
Prevencion[modificar | modificar la font]
Identificacion dei regions vulnerablas[modificar | modificar la font]
L'identificacion dei riscs possibles e dei zònas vulnerablas es la basa de la prevencion. Permet d'establir lei perilhs de faciar e lei mesuras organizacionalas de prendre. Sa mesa en òbra necessita generalament de dispausar d'especialistas coma de meteorològs, de geològs e d'engenhaires. La possession d'archius istorics es tanben un avantatge a condicion d'aver la capacitat de lei legir. Generalament, la possession d'informacions cartograficas sus la topografia ò la geologia es egalament un ponch important.
Aqueu trabalh dèu èsser pres en còmpte per leis autoritats car lei mesuras d'adoptar son ben sovent dau ressòrt dau poder politic. Per exemple, au començament deis ans 1980, la destruccion de la vila d'Armero per un lahar èra una possibilitat ben establida per una mission de volcanològs italians. Pasmens, lo govèrn colombian pensèt pas qu'aqueu scenari siegue una possibilitat vertadiera. Ansin, quand en 1984, foguèt observada de signes d'una aumentacion de l'activitat dau volcan, ges de mesura foguèt presa per preparar la region. Dins la nuech dau 13 au 14 de novembre de 1985, un important destruguèt la vila per suspresa e tuèt au mens 20 000 abitants[5].
Deteccion, alèrta e entraïnament[modificar | modificar la font]
La deteccion dei perilhs es lo segond aisse major de la prevencion. Son objectiu es de permetre l'informacion e, subretot, l'alèrta dei populacions menaçadas. Aquò demanda lo desplegament e l'entretença dei mejans adaptats au dangier. Coma per la prevencion, d'especialistas son sovent requits car lei sistèmas de deteccion son sovent d'instruments ò d'aparelhs sofisticats coma de sismomètres, de radars ò de satellits. De mai, fau organizar la comunicacion entre lei diferenteis entitats de detectar e de donar l'alèrta.
L'importància d'un sistèma de deteccion e d'alèrta adaptat foguèt illustrat per lo tsunami de 2004 dins l'Ocean Indian. Lo tèrratrem somsmarin a l'origina de la catastròfa foguèt detectat per plusors centres de mesura sismica indonesians e per lo Centre d'Alèrta dei Tsunamis dins lo Pacific d'Hawaii. Aqueu darrier emetèt una alèrta quasi immediata. Dins aquò, en l'abséncia de proceduras de comunicacion entre lei diferents centres e de la manca de sistèmas d'alèrta locaus, foguèt impossible de prevenir leis abitants menaçats. Durant tres oras, l'onda ravatjèt lei litoraus nòrd-èst de l'Ocean Indian e tuèt aperaquí 250 000 personas.
Un autre aspècte dei sistèmas d'alèrta es l'informacion e la preparacion de la populacion ela meteissa. D'efiech, lo relambi entre la deteccion d'una menaça e son arribada pòu èsser fòrça brèu, çò que demanda una reaccion rapida. Aquò s'obtèn unicament per un entraïnament regular. Japon es generalament citat coma exemple d'una tala politica car seis abitants son fòrça ben preparats ai diferentei menaças susceptiblas de tocar l'archipèu (tèrratrem, tsunami, ciclòn tropicau, volcan... etc.).
Proteccion[modificar | modificar la font]
La mesa en plaça de mejans de proteccion son lo tresen aisse dei politicas de prevencion. D'efiech, s'un perilh pòu èsser anticipat e l'alèrta donada, aquelei mesuras l'empachan d'aver luòc. Dins aqueu cas, es sovent util de dispausar de sistèmas destinadas a redurre l'amplor de la catastròfa ò lo nivèu de menaça. Dins la premiera categoria, se tròban leis obratges destinats a arrestar ò desviar leis efiechs dirèctes. Per exemple, es lo cas dei restancas destinadas a canalizar lei rius ò dei tunèus permetent de protegir certanei rotas de montanha còntra leis avalancas. La segonda categoria gropa lei construccions permetent de protegir leis estatjants. Lei sostas còntra lei ciclòns ò lei tornados ne'n fan partida.
Pasmens, se lei proteccions son utilas, son pas totjorn sufisentas. En 2011, durant lo tèrratrem de Sendai, la violéncia dau tèrratrem (9,1 sus l'escala de Richter) causèt de degalhs limitats gràcias a la qualitat dei construccions antisismicas japonesas. En revènge, lei muralhas litoralas foguèron pas capablas d'arrestar lo tsunami que seguiguèt, çò que menèt a la mòrt d'aperaquí de 20 000 personas e a l'accident nuclear de la centrala de Fukushima.
Gestion[modificar | modificar la font]
La gestion de la catastròfa es generalament una gestion de crisi que dèu faire apèu a l'ajuda alimentària, a la medecina d'urgéncia e a la mesa en plaça de camps provisòri per acuelhir lei refugiats. L'objectiu es de securizar la zòna e de restablir rapidament leis infrastructuras de basa per evitar de desastres suplementaris coma d'incendis ò d'epidemia. En mai d'aquò, lei destruccions engendran sovent fòrça curum que son evacuacion es una necessitat. L'objectiu d'aquela fasa es de permetre lo començament de la reconstruccion.
Lo retorn a una situacion es facilitada per la reconoissença dau desastre coma « catastròfa naturala » per leis autoritats. D'efiech, aqueu classament es sovent necessari per permetre lo foncionament rapid deis asseguranças. Pasmens, de trabalhs importants son sovent obligatòris per tornar bastir leis edificis e leis infrastructuras destruchs. De mai, dins certanei cas, especialament se lo nombre de victimas es aut a respècte de la populacion, es pas totjorn possible de tornar bastir a l'identica. Per exemple, la vila de Saint-Pierre, destrucha en 1902 per la Montanha Pelada, es passada de 26 000 estatjants avans l'erupcion a 3 000 en 1923[6]. Dins de cas extrèms, coma Pompei, la vila es definitivament abandonada.
Asseguranças[modificar | modificar la font]
Leis asseguranças tènon un ròtle important dins la gestion e la reconstruccion dei catastròfas naturalas modèrnas car permèton d'indemnizar lei victimas. De legislacions especificas son sovent estadas adoptadas per accelerar aqueu procès qu'ajuda leis abitants dins la realizacion dei trabalhs de restauracion ò dins la crompa de bens novèus. Pasmens, aqueu dispositiu necessita que leis estatjants agan soscrich un contracte d'assegurança còntra lo risc a l'origina dau sinistre. De mai, per mantenir en plaça l'equilibri dau sistèma d'assegurança, lei sòmas recebudas per lei victimas son generalament limitadas. Lei pèrdas indirèctas, coma lo gausiment d'un jardin, son egalament pas indemnizadas.
Aumentacion dau nombre de catastròfas naturalas[modificar | modificar la font]
Dempuei la segonda mitat dau sègle XX, lo nombre de catastròfas naturalas e l'amplor dei degalhs son en aumentacion regulara. De mai, maugrat de progrès en matièra de prevencion e de gestion de crisi dins mai d'un país, de catastròfas fòrça murtrieras an agut luòc durant de periòdes recents : entre 300 000 e 500 000 en Bangladèsh en 1970 durant lo ciclòn de Bhola, 25 000 en 1985 en Colómbia durant l'erupcion dau Nevado del Ruiz, 139 000 tornarmai en Bangaldèsh après lo passatge dau ciclòn Gorky en 1991, 70 000 en Euròpa durant la canicula de 2003, 230 000 durant lo tsunami de 2004 dins l'Ocean Indian, 140 000 en Birmania durant lo ciclòn Nargis de 2008, 87 000 en China durant la tèrratrem de Sichuan de 2008, 240 000 durant lo tèrratrem d'Aïtí de 2010... etc. Lei pa%s desvolopats son tanben tocats coma o mòstran lo ciclòn Katrina en 2005 e lei tèrratrem e tsunami de Sendai en 2011.
Una partida de l'aumentacion es una consequéncia de la creissença de la populacion mondiala. Coma mai d'endrechs son desenant poblats, lo nombre de zònas menaçadas per lei fenomèns naturaus extrèms a naturalament aumentat. Pasmens, la frequéncia ò la violéncia dei fenomèns meteorologics semblan en auça en causa dau rescaufament climatic globau. D'efiech, plusors fenomèns son dirèctament despendon de la temperatura. L'exemple caracteristic son lei ciclòns tropicaus que vènon pus importants gràcias a l'aumentacion de la quantitat de calor contenguda dins leis aigas tropicalas. En Occitània, se podrián citar la frequéncia pus importanta deis episòdis mediterranèus e cevenòus.
Annèxas[modificar | modificar la font]
Liames intèrnes[modificar | modificar la font]
Bibliografia[modificar | modificar la font]
- (fr) « Catastrophes naturelles. Résilience à l'ère des changements climatiques », dins Liaison Énergie-Francophonie, Institut de la francophonie pour le développement durable (OIF), n° 109, 2018.
- (fr) Hicham-Stéphane Afeissa, La fin du monde et de l'humanité : Essai de généalogie du discours écologique, Presses universitaires de France, 2014.
- (en) Bolt et al., Geological Hazards, Springer Verlag, 1975.
- (en) B. Booth e F. Fitch, La Terre en colère - les cataclysmes naturels, Éditions du Seuil, 1980.
- (fr) P.H. Bourrelier et al., La prévention des risques naturels, La Documentation française, 1997.
- (fr) Frédéric Ducarme, Gabriel Bortzmeyer e Joanne Clavel, « Hollywood, miroir déformant de l'écologie », dins A.C. Prévot e C. Fleury, Le souci de la nature, CNRS Éditions, 2017.
- (fr) Thomas Labbé, Les catastrophes naturelles au Moyen Âge, CNRS Éditions, 2017.
- (fr) Pierre Paney, Les catastrophes climatiques, colleccion Que sais-je ?, Presses universitaires de France, 1994.
- (fr), François Ramade, Des catastrophes naturelles?, Dunod, 2006.
- (fr) Marcel Roubault, Peut-on prévoir les catastrophes naturelles ?, Presses universitaires de France, 1970.
Nòtas e referéncias[modificar | modificar la font]
- ↑ En particular, aqueu volcan foguèt en erupcion constanta de 1934 a 2013.
- ↑ (fr) Code des Assurances, article L.125-1, Légifrance, consultat lo 4 d'abriu de 2021, [1].
- ↑ Pòu existir d'inondacions artificialas liadas a un risc tecnologic (rompedura d'un conduch, d'una restanca... etc.). Pasmens, aquò es pas considerat coma una catastròfa naturala.
- ↑ Certaneis aubres favorizan leis incendis car an besonh de destrurre la seuva per tornar colonizar lo mitan e i empedir l'aparicion d'autreis espècias d'aubre. Dins aquò, la frequéncia dei fuòcs d'origina umana es ben superiora a aquela d'aqueu cicle.
- ↑ Un autre problema, egalament liada a la manca de preparacion, regardèt la composicion de la fanga que compausava lo lahar. En particular, empediguèt lei secors d'avançar aisament dins la zòna de la catastròfa per i ajudar lei subrevivents.
- ↑ En 2018, la populacion èra gaire pus importanta amb 4 122 abitants recensats.