Iliada

Tièra de 1000 articles que totas las Wikipèdias deurián aver.

L'Iliada, Libre VIII, linhas 245–53, manuscrich grèc, de la fin del sègle V o de la debuta del VI

L’Iliada (en grèc ancian: Ἰλιάς, Iliás) es una epopèia atribuida a l'aède Omèr. Deu son nom al grèc Ἴλιον Ilion, valent a dire Tròia. Es escricha amb d'examètres dactilics e compta 24 cants. Lo tèxt foguèt probable redigit entre 850 e 750 abC (datas que ja mencionava Erodòt), siá quatre sègles aprèp los eveniments que conta. Amb l'Odissèa, òbra atribuïda al meteis autor, l'Iliada es demest las òbras longas mai ancianas de la literatura occidentala. Conten mai de 15.000 linhas, e es estada escricha en çò qu'es sonat grèc omeric, valent a dire una koinè literària de grèc ionic influenciat per d'autres dialèctes.

Contengut

Aquilles qu'es a garir Patròcle

La trama de l'Iliada es centrada sul personatge d'Aquiles e narra los eveniments debanats durant 51 jorns de la desena, e darrièra, annada de la Guèrra de Tròia.

Ofés per l'apropriacion qu'Agamemnon s'èra fach d'una joventa qu'èra estada capturada, Briseis, Aquiles, lo melhor guerrièr dels aquèus, s'èra retirat dels combats. A partir de l'anada d'Aquiles e de sos soldats mirmidons, los grècs patiguèron de desfachas pesugas e sas naus foguèron a mand de perilhar aprèp d'incendis provocats pels troians. Davant l'impassibilitat d'Aquiles en fàcia dels problèma dels aquèus, Patròcle, son grand amic, li demandèt permission e armas per poder participar a la batalha. Aquiles acceptèt, a racacòr. Patròcle, aprèp que realizèt de grandas accions militaras, moriguèt finalament tuat per Ectòr, l'ainat de Priam qu'aviá recebut ajuda divina. Aqueste a mai gausèt vestir l'armadura e portar las armas d'Aquiles. La mòrt de Patròcle faguèt tornar Aquiles a la guèrra pr'amor de venjar son amic. En combat singular vencèt Ectòr e finalament lo tuèt. Lo cadabre del vençut foguèt passejat davant las muralhas de Tròia. Pr'aquò, lo rei Príam capitèt d'obtenir la cleméncia d'Aquiles e aital lo paire poguèt donar a son enfant las onors funeràrias que se meritava.

Dins l'antiquitat lo poèma èra considerat coma una istòria reala e sos personatges servissián de modèl de comportament e a l'encòp de simbòl d'eroisme que caliá imitar. L'estudi de l'òbra e la memorizacion d'episòdis longasses èran una practica abituala d'aquel temps.

Los cants

Dempuèi l'epòca ellenistica, l'òbra es dividida en 24 cants faches de quinze mila tres cents trenta-sèt examètres dactilics, Conta segon un òrdre cronologic, sièis jornadas e nuèches de la guèrra de Tròia. Lo darrièr cant, lo XXIVen, se debana dotze jorns aprèp los eveniments del cant XXIII.

Istòria

La colèra d'Aquiles, pintrat per Michel Drolling (1819)

• Cant 1: Aprèp nòu ans de guèrra entre los aquèus e los troians, la pèsta apareis dins lo camp dels aquèus. Lo devínhaire Calcant, consultat a prepaus d'aquesta marrana, preditz que la malauriá non s'aturarà pas fins que Criseida, l'esclava d'Agamemnon, serà tornada a son pare Crisés (un sacerdòt del dieu Apollon).

La colèra d'Aquiles se fa sentir a partir de l'ofensa que li fa Agamemnon. Enrabiat per l'idèa d'aver de cedir Briseida, rauba a Aquiles la jove Briseida, qu'aqueste aviá capturat. L'eròi se retira doncas del camp de batalha, e assegura que tornarà sonque quand lo fòc troian arribarà a sas naus. Zèus dona supòrt a la decision d'Aquiles a travèrs de la peticion qu'aviá fach la maire del guerrièr, Tetis.

• Cant 2: Zèus, inquietat per la promesa qu'aviá fach a Tetis, conselha Agamemnon dins un sòmi que arme sas tropas per atacar Tròia. Lo rei d'Itaca, Ulisses, anima las tropas pel combat. Los aquèus venguts de Grècia tota amb un nombre considerable de vaissèls se preparan a atacar los soldats dels menaires troians e de sos aliats dardanians, licians, frigians e tracis.
• Cant 3: Lo cap de las tropas troianas, Èctor, acusa son fraire Paris de s'amagar davant lo cap de l'armada grèga, lo rei Menelau. En seguida, Paris decidís d'afrontar Menelau en combat singular. Elena, lo rei Priam e d'autres membres de la noblesa troiana obsèrvan la lucha entre totes dos dempuèi la muralha, e Elena presenta los divèrses caps de las tropas aquèas. La guèrra es estada arrestada per aquesta ocasion, gràcias a la promesa que lo vencedor gardariá Elena e sos tresaurs. Menelau, guerrièr experimentat, pren lèu l'avantatge. Quan es a mand de tuar Paris, aqueste es salvat per Afrodita que lo manda sulpic al costat d'Elena. Una trèva es convocada entre aquèus e troians.
• Cant 4: Aprèp una amassada dels dieus, decidisson aquestes que se reprengan las ostilitats. Sulpic Atèna, desguisada, incita Pandar a metre fin a la trèva en lançar una flècha que nafra Menelau e aprèp lo discors d'Agamemnon a sas tropas, torna començar la guèrra.
• Cant 5: Demest los aquèus Diomèdes, lo filh de Tidèu, se fa remarcar dins la batalha. Assistit per Atèna, es a mand de tuar Enèa, e capita de nafrar Afrodita. D'aquel temps, Ares e Ector comandan las tropas troianas. Durant lo conflicte Sarpedon, lo menaire dels licians, fa un chaple e tua demest mantun autre combatent lo rei de Rodes, Tlepolem. Puèi, Diomèdes, tornarmai amb l'ajuda d'Atèna, nafra Arès.
• Cant 6: Lo combat contunha ferotge; los melhors guerrièrs de cada camp s'afrontan sens pietat. Malgrat aquò, aprèp qu'evoquèssen los ligams d'ospitalitat que temps enrè unissián sos aujòls, Diomèdes e Glaucos lo lician arrèstan de luchar e s'escàmbian de presents. Èctor se'n va del camp de batalha e tòrna a la vila e i demanda a Hécube, sa maire, de pregar Atèna per la victòria dels trojans. Las femnas se dirigisson al temple de la diva. Còsta las pòrtas scèas, Èctor fa sos adieus a sa molhèr, Andromaca, e a son filh jovenet Astianax. Se'n va veire son fraire Paris e capita de lo convéncer de venir batalhar amb el.