Priam
|
Priam
| ||
|---|---|---|
| Personatge de mitologia | ||
 | ||
| Aliàs | Podarces | |
| Genre | mascle | |
| Espècia | uman | |
| Activitat(s) | Rei mitic de Tròia | |
| Entoratge | Laomedon (paire), Arisbèa (femna), Ecuba (femna), Laotoèa (femna) | |
Dins la mitologia grèga, Priam (en grèc ancian Πρίαμος) es lo rei mitic de Tròia al moment de la guèrra de Tròia. Es filh de Laomedon e de la ninfa Strimo[N 1] o de Zeuxippa[1] e a per esposa Ecuba.
Mite
[modificar | Modificar lo còdi]Segon lo poèta grèc Omèr, narrator màger de la guèrra de Tròia, Priam es de la mèsma edat que Pelèu[il 1]. Apollodòr[2] indica que d’en promièr se nomena Podarces (Ποδάρκης, « pè leugièr ») abans d'èsser comunament nomenat Priam. A l’eissit de la presa de Tròia per Eraclès e Telamon, es lo sol filh de Laomedon a èsser estalivat. Que venga pas esclau, es crompat per sa sòrre Esiona e pren alors lo nom de Priam, que significa « revrompat ». L'Iliada conta la destruccion de Tròia per Eracles, mas los enfants de Laomedon an pas cap de ròtle dins son raconte[il 2]. A l'epòca d’aquesta guèrra, Laomedon envièt Priam lutar contra Eracles; lo combat se debanèt en Frigia: es d’aquesta guèrra que parla Priam a Elena al cant III[il 3]. Mai tard dins sa vida, foguèt l'alliat dels Frigians pendent unas campanhas contra las Amazònas[il 4].
Priam es descrich dins l'Iliada coma avent fòrça bontat e justícia exemplara. Fa partit dels vièlhs savis que per causa d’edat fan pas la guèrra e observan dempuèi las pòrtas Scèas de la vila. Al contrari dels conselhièrs, refusa de far portar a Elena a responsabilitat de la guèrra e se l'atribuís puslèu a se mèsme. Invita Elena a li presentar los caps grècs[il 5]. Priam (ambAntenor) sortís de la vila segura per anar sus la plana dels combats, ont li es demandat de caucionar lo jurament del sòrt del dual entre Alexandre e Menelas que cristaliza entre los dos òmes la quita rason de la guèrra de Tròia e lo sòrt dels troians e grècs[il 6]. Vei morrir fòrça de sos filhs pendent la guèrra e subretot Ectòr, tuat per Aquilles. Aqueste refusant de tornar lo còrs d’Ectòr a sa familha per las funeralhas, Priam van en plen camp dels grècs per suplicar Aquiles que per respècte li tornarà lo còrs de son filh. L’encontra d’Aquiles e de Priam es un dels passatges mai esmovents de l’Iliada[il 7]. Fa menar lo còrs d’Ectòr sus un carri; alara que Cassandra lo vei en primièr arribar a l’alba, es blocat per la fola al nivèl de las pòrtas de la vila ont Andromac e Ecuba venon plorar e embraçar lo mòrt[il 8]. Segon lo pseudo-Apollodòr[3] e Igin[4] es tuat per Neoptolèma, lo filh d’Aquiles, sus l'altar dins lo palais de Tròia.
Descendéncia
[modificar | Modificar lo còdi]La descendéncia de Priam — sovent designada jol tèrme de « Priamidas »[5],[6] — es plan nombrosa.
Segon Omèr, a cinquanta filhs, que vint e tres citats per los noms, e dotze filhas maridadas qui vivon amb el[il 9], que cal apondre Cassandra e Polixèna, que ne son pas maridats. Detz e nòu son los enfants de Priam e d'Ecuba[il 10]. Apollodòr[2], fa, el, una tièra de quaranta e sièis mascles (mai un se comptam Troïlos qu’es dich filh d’ecuba e d’Apollon) e uèit filhas. Igin[4] dona cinquanta e cinc noms[N 2]. Ectòr, Paris, Deifòb, Elenos, Troïlos per las filhas, Cassandra, Polixèna per las filhas, son sos enfants Que son mai presents dins la cultura grèga e latina. Plan sovent le nom de la maire es pas explicitament citat. A la lutz de la vasta descendéncia de Priam, se pòt suggerir qu’aguèt mai d’una femnas mai o mens conegudas dels autors grècs.
Lo malastre sembla s'acarnir per acabar la dinastia de Priam amb determinacion: los Grècs se fan fòrts de far morir los descendents del rei de tròia, quitament se se coneis pas l’astre de totes. Son quita felen, Astianax, filh d'Ectòr, alara menon e eritièr possible del tròn, es getat pel dessús de la muralhas de la vila e per lo far morir segon las versions mai correntas[7]. Lo fracàs dels Troians dins la guèrra de Tròia fa trantalhar l’òrdre geopolitic de la refgion: segon la version d'Euripides o aquesta d'Ovidi, Priam abriga son darrièr filh, Polidòr, dins l’esper que siá lo subrevivent de la dinatia, e lo confia alara al rei tràcia Polimnestòr, rei cupid sembla, qu’esitèt pas a passar d'amic a traïdor vergonhós fasent tuar a la lança lo prince troian e se desfar vulgarament del còrs dins l’ondada vesina[8],[9]. La branca cabdeta de l’ostal de Tròia, aquesta dirigida per Enèu, sembla astrada melhor segon l'Eneïda.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Hellanicos (4F139) suivant Apollodore (III, 12, 3) mentionne également Placia, fille d’Otréos et Leucippé.
- ↑ amb una desena incertains: Brissonius, Demnosia, Eresus, Ethionome, Henicea, Hipposidus, Demosthea, Lysianassa, Phegea, Philomela.
Referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Omèr, Iliada
- ↑ XXIV, 475.
- ↑ V, 638-642.
- ↑ Vers 184-190.
- ↑ Vers 190 et suiv.
- ↑ III, 146-174.
- ↑ III, 261-263.
- ↑ Chant XXIV.
- ↑ XXIV, 695-720
- ↑ VI, 240-250.
- ↑ XXIV, 496.
- Autras referéncias anticas
- ↑ Alcman, Modèl:Fr. 171 PMG.
- ↑ 2,0 et 2,1 Apollodòr Bibliotèca II, 6, 4 et III, 12, 5. Error de citacion : Etiqueta
<ref>no vàlida; el nom «app» està definit diverses vegades amb contingut diferent. - ↑ Apollodòr Epitòma, V, 21.
- ↑ 4,0 et 4,1 Modèl:HygFab, CXII et XC, XCI, XCIII. Error de citacion : Etiqueta
<ref>no vàlida; el nom «hyg» està definit diverses vegades amb contingut diferent. - ↑ Les Troyens de l'Iliade: mythe et histoire], Librairie Droz, 1985, p. 117 et suivantes.
- ↑ « Priamide », sur dicolatin.com (consulté le 9 novembre 2016).
- ↑ Apollodòr Bibliotèca E. V, 22 (ou 23)
- ↑ Ovidi Metamorfòsi (XIII, 429-435 et 531-575).
- ↑ Euripides Ecuba (pèça entièra)
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]- Tresaur de Priam