Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/mai de 2009

Abril de 2009

Junh de 2009

Acorchi [+]
WP:LS

Aquesta pagina e sas sospaginas mesadièras son consacradas a l’organizacion e a la mantenença del quadre Lutz sus... de la pagina d’acuèlh.

Aquesta es emplena per l'apèl de {{Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/{{CURRENTDAY}} de {{CURRENTMONTHNAME}}}} (çò que significa que son contengut es lo del Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/jorn, ont jorn es lo jorn e lo mes del jorn corrent (ora UTC)). La frequéncia de renovelament dels quadres es quotidiana.

Los articles presentats dins los diferents quadres son unicament los promouguts als labèls « Articles de qualitat » e « Bon article ».
Evitatz de metre mai de 500 caractèrs/100 mots dins los quadres per fin de manténer l'equilibri de las colomnas sus la pagina d'acuèlh ont aquestes quadres son transcluses.

Calendièr per mai de 2009

Articles « Lutz sus... » ja pareguts sus l’acuèlh del mes de mai de 2009 :

1^èr de mai de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km². Lo gentilici es occitan -a.	2 de mai de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.
3 de mai de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.	4 de mai de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km². Lo gentilici es occitan -a.
5 de mai de 2009 veire/modificar Antonio Lucio Vivaldi, compositor barròc, violonista, mèste de vriulon e cap d'orquèstra vadut a Venècia lo 4 de març de 1678 e mort a Viena lo 28 de julhet de 1741. La fama colossau de las soas Quate Sasons (qui son en vertat los 4 purmèrs concertos deu son opus titolat Il Cimento dell'Armonia e dell'Invenzione) qu'esconen ua òbra rica (500 concertos haut o baish, detzeas d'operas, òras de musica religiosa) variada e innovanta (d'ua influéncia màger suber l'istòria de la musica en generau e deu concerto e deu vriulon en particular).	6 de mai de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
7 de mai de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat succesivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.	8 de mai de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.
9 de mai de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km². Lo gentilici es occitan -a.	10 de mai de 2009 veire/modificar Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/10 de mai de 2009
11 de mai de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat succesivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.	12 de mai de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.
13 de mai de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.	14 de mai de 2009 veire/modificar Wikipèdia:AcuèlhLutzSus/14 de mai de 2009
15 de mai de 2009 veire/modificar Antonio Lucio Vivaldi, compositor barròc, violonista, mèste de vriulon e cap d'orquèstra vadut a Venècia lo 4 de març de 1678 e mort a Viena lo 28 de julhet de 1741. La fama colossau de las soas Quate Sasons (qui son en vertat los 4 purmèrs concertos deu son opus titolat Il Cimento dell'Armonia e dell'Invenzione) qu'esconen ua òbra rica (500 concertos haut o baish, detzeas d'operas, òras de musica religiosa) variada e innovanta (d'ua influéncia màger suber l'istòria de la musica en generau e deu concerto e deu vriulon en particular).	16 de mai de 2009 veire/modificar Occitània [utsiˈtanjɔ, uksiˈtanjɔ, usi'tanjɔ, ukʃiˈtanjɔ, uksiˈtanja] es lo país del sud-oèst d'Euròpa ont l'occitan es parlat a l'ora d'ara o ont aquela lenga èra parlada dins un passat pro recent. Segon d'unes Occitània forma una nacion (e los occitans son un pòble), segon d'autres es solament un espaci lingüistic e cultural. La mapa d'Occitània se religa dirèctament amb la definicion de la lenga e de la cultura occitanas. La populacion estimada es de 14 o 15 milions d'abitants e la superfícia mesura aproximativament 190 000 o 200 000 km². Lo gentilici es occitan -a.
17 de mai de 2009 veire/modificar Cara e perhiu deu vriolon Lo violon (aperat vriulon en Bearn dab tanben un heish d'autas variantas) qu'ei un instrument de còrdas hregadas dab quate còrdas e jogat dab un arquet. Uèi lo dia, qu'ei lo membre lo mei petit e lo mei agut de la familha deus instruments de còrdas hregadas descendenta de la lira da braccio qui compta tanben lo vriulon alto, lo violoncèl e (en partida) la contrabassa ; marginaument aquesta familha qu'a conegut un violino piccolo, un vriulon tenòr, un violoncèl piccolo e qu'existeish quitament ua octobassa.	18 de mai de 2009 veire/modificar Bearn o Biarn qu'ei un país occitan, ua vescomtat situada au pè deus Pirenèus. Ligat succesivament a Aragon puish a Gasconha, que vadó, enter los regnats de Gaston Fèbus e d'Enric de Borbon, país sobeiran puish cap deu Reiaume de Navarra (dab pas sonque la Baisha Navarra après 1512). Bearn qu'ei tanben ua anciana província istorica francesa integrada a França en 1620 ; abans aquesta data, l'occitan de Bearn (lo bearnés) qu'èra la sola lenga administrativa deu Reiaume de Navarra e que partatgè aqueste estatut dab lo francés dinc a la Revolucion. Uei lo dia, la soa capitala qu'ei Pau (las autas capitalas istoricas que hon, successivament Morlans puish Ortès). Lo gentilici qu'ei bearnés -esa o biarnés -esa.
19 de mai de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.	20 de mai de 2009 veire/modificar Louis Pasteur (nascut lo 27 de decembre de 1822 – mòrt lo 28 de setembre de 1895) èra un microbiologista e quimista francés. Foguèt conegut en general per sa demostracion de la teoria del gèrme de las malautiás e sas tecnicas pionièras de desvolopament e d'inoculacion. Foguèt lo creador del primièr vaccin contra la ràbia. A mai faguèt una descobèrta essenciala dins lo domeni de la quimia de cap a la polarizacion de la lutz per de moleculas assimetricas.
21 de mai de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.	22 de mai de 2009 veire/modificar Albèrt e Ferrolh, los dos menaires de la revòlta, a la manifestacion de Carcassona La Revòlta dels Vinhairons (o Revòlta de 1907) foguèt lo movement social mai important que Lengadòc e la Catalonha Nòrd coneguèron. Nasquèt aquel movement pr'amor que lo vin se vendiá fòrça mal dempuèi 1904. Lo govèrn alavetz parlava de subreproduccion mas pels vinhairons la causa de la crisi èra consequéncia de la fraudariá e de las importacions de vin d'Argeria. Comencèt aquel movement es l'11 de març de 1907, a partir d'un vilatjòt del Menerbés, Argelièrs, ont capitanejats per Marcellin Albèrt, 83 vinhairons d'Argelièrs amb quatre mai de las comunas vesinas, partiguèron a Narbona per porgir lors doleanças a la comission viticòla. Puèi, se succediguèron las manifestacions e dapasset cresquèron e venguèron mai e mai importantas, per arribar a 800 000 personas a Montpelhièr lo 9 de junh. La revòlta s'acabèt lo 22 de setembre amb la creacion de la Confederacion Generala dels Vinhairons.
23 de mai de 2009 veire/modificar Flor de safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.	24 de mai de 2009 veire/modificar Louis Pasteur (nascut lo 27 de decembre de 1822 – mòrt lo 28 de setembre de 1895) èra un microbiologista e quimista francés. Foguèt conegut en general per sa demostracion de la teoria del gèrme de las malautiás e sas tecnicas pionièras de desvolopament e d'inoculacion. Foguèt lo creador del primièr vaccin contra la ràbia. A mai faguèt una descobèrta essenciala dins lo domeni de la quimia de cap a la polarizacion de la lutz per de moleculas assimetricas.
25 de mai de 2009 veire/modificar Cara e perhiu deu vriolon Lo violon (aperat vriulon en Bearn dab tanben un heish d'autas variantas) qu'ei un instrument de còrdas hregadas dab quate còrdas e jogat dab un arquet. Uèi lo dia, qu'ei lo membre lo mei petit e lo mei agut de la familha deus instruments de còrdas hregadas descendenta de la lira da braccio qui compta tanben lo vriulon alto, lo violoncèl e (en partida) la contrabassa ; marginaument aquesta familha qu'a conegut un violino piccolo, un vriulon tenòr, un violoncèl piccolo e qu'existeish quitament ua octobassa.	26 de mai de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
27 de mai de 2009 veire/modificar Antonio Lucio Vivaldi, compositor barròc, violonista, mèste de vriulon e cap d'orquèstra vadut a Venècia lo 4 de març de 1678 e mort a Viena lo 28 de julhet de 1741. La fama colossau de las soas Quate Sasons (qui son en vertat los 4 purmèrs concertos deu son opus titolat Il Cimento dell'Armonia e dell'Invenzione) qu'esconen ua òbra rica (500 concertos haut o baish, detzeas d'operas, òras de musica religiosa) variada e innovanta (d'ua influéncia màger suber l'istòria de la musica en generau e deu concerto e deu vriulon en particular).	28 de mai de 2009 veire/modificar Flor de safran Lo safran es una espècia tirada d'un genre de crocus (Crocus sativus) de la familha de las Iridacèas. La flor possedís tres estigmatas (extremitats distalas de las carpèlas de la planta). Estils (la « tija » religant una estigmata amb la rèsta de la planta) e estigmatas son sovent secats e utilizats en cosina coma assasonament o coma agent colorant. Lo safran, que foguèt pendent mantun decenni l'espècia mai cara al mond, es originari de l'Orient Mejan. Foguèt cultivat pel primièr còp dins las províncias grègas.
29 de mai de 2009 veire/modificar Cara e perhiu deu vriolon Lo violon (aperat vriulon en Bearn dab tanben un heish d'autas variantas) qu'ei un instrument de còrdas hregadas dab quate còrdas e jogat dab un arquet. Uèi lo dia, qu'ei lo membre lo mei petit e lo mei agut de la familha deus instruments de còrdas hregadas descendenta de la lira da braccio qui compta tanben lo vriulon alto, lo violoncèl e (en partida) la contrabassa ; marginaument aquesta familha qu'a conegut un violino piccolo, un vriulon tenòr, un violoncèl piccolo e qu'existeish quitament ua octobassa.	30 de mai de 2009 veire/modificar La trufa o patana o tartifla o poma de tèrra es un tubercul produch per l'espècia Solanum tuberosum; aparten a la familha de las Solanacèas. S'agís d'un dels legums mai consomits en Euròpa, America del Nòrd e America del Sud. Introducha en Euròpa al sègle XVI, sas qualitats alimentàrias son, d'en primièr estadas malconegudas. En defòra de sas vertuts alimentàrias, la trufa es largament utilizada dins l'industria, sa fecula a de destinacions multiplas.
31 de mai de 2009 veire/modificar Lei clastras de l'abadiá dau Toronet Lei clastras son una partida d'un monastèri, d'una catedrala o d'una collegiada, que consistís en un espaci centrau a cèu dubèrt envoutat per de galariás cubèrtas d'onte s'accedís ai «luòcs regulars» (sala capitulara, refectòri, dormitòri...). Lei premiers exemples se tròban dins d'edificis dependent de l'Òrdre de Sant Beneset. Se lei clastras son de facto dempuei l'Edat Mejana un element important de l'arquitectura monastica en Occident, fau notar qu'existís ges de nòrma de jure que lei pertòque: contrariament a la majoritat deis edificis que compausan un monastèri, son pas mencionadas dins lei Règlas deis Òrdres.