Felibritge
Lo Felibritge (nòrma classica) o lou Felibrige en nòrma mistralenca originala) es una associacion[1] qu'a per vocacion de favorizar e d'organizar la sauvagarda e la promocion de la lenga occitana e de tot çò que constituís la cultura especifica dei país de lenga d'òc. Son programa es patriotic, lingüistic e literari.
Lei membres d'aqueu movement son lei felibres e lei felibressas. Çò relatiu o pertanhent au Felibritge receu l'adjectiu felibrenc -a.
La creacion dau Felibritge
[modificar | Modificar lo còdi]Lo Felibritge se fondèt lo 21 de mai de 1854, jorn de Santa Estela, au castèu de Fòntsegunha, proprietat de Giera a Castèunòu de Gadanha (Provença). Sei sèt fondadors (lei primadiers), segon la version oficiala, son Frederic Mistral, Teodòr Aubanèu, Josèp Romanilha, Joan Brunet, Ansèume Matieu, Pau Giera e Anfós Tavan.
Segon d'autres, Eugèni Garcin, pas Joan Brunet, siaguèt un deis fondadors. En 1868, Garcin publiquèt una ataca còntra lei felibres, leis acusent de cercar a provocar la separacion politica d'Occitània de França. En respònsa, leis autres felibres remplacèron son nom per çò de Brunet dins la lista oficiala deis fondadors dau Felibritge.[2]
Santa Estela es la patrona dau Felibritge e lo congrès annuau de l'associacion se fa cada an a una data pròcha de la fèsta de santa Estela.
Lo desvolopament
[modificar | Modificar lo còdi]Estructura dau Felibritge
[modificar | Modificar lo còdi]Lo Felibritge a una estructura ben particulara. Es devesit en sèt mantenenças (seccions regionalas) de Provença, d'Auvèrnha, de Guiana-Peiregòrd, de Lemosin, de Lengadòc, de Gasconha e de Catalonha, qu'an caduna a son cap un sindic e un vicesindic. Au cap dau movement se tròba lo consistòri compausat de cinquanta majoraus qu'elegisson lo capolier (president), que serà ajudat per lo clavaire e lo baile.
L'associacion se recampa un còp l'an, a cada còp dins una vila diferenta, a una data pròcha de Santa Estela, a l'encòp per festejar e per definir la politica de l'organizacion per l'annada. La reünion se ditz Santa Estela.
Felibritge e occitanisme
[modificar | Modificar lo còdi]Lei principis fondadors dau Felibritge, dempuei 1854, an totjorn defendut l'ensems de la lenga occitana e dau país d'Occitània. Lo Felibritge es donc una part integranta e istorica de l'"occitanisme" dins son sens larg e originau (l'occitanisme es tot çò que fa la promocion deis interès d'Occitània, segon Jòrdi Kremnitz[3]).
Lo Felibritge, dins sei tèxts istorics, nomena la lenga occitana en utilizant lei tèrmes de "lenga d'òc", "provençau", "lenga provençala" e tanben "occitan", "lenga occitana". Per Occitània utiliza lei tèrmes de "País d'Òc", "Miegjorn" e tanben "Occitània". En particular, leis estatuts dau Felibritge de 1911 utilizan lei tèrmes d'"occitan" e d'"Occitània": Lou Felibrige es establi pèr garda longo-mai à la nacioun óucitano sa lengo, sis us, soun gàubi e tout ço que coustituïs soun eime naciounau.
Règlas Felibrencas de 1862
[modificar | Modificar lo còdi]Una lenga es un clapàs; es una antica fondamenta onte chasque passant a trach sa pèça d’òr ò d’argent ò de coire; es un monument immènse onte chasca familha a carrejat sa pèira, onte chasca ciutat a bastit son pielon, onte un pòple entier a trabalhat de còrs e d’ama pendent de cents e de mila ans. Una lenga, en un mòt, es la revelacion de la vida vidanta, la manifestacion de la pensada umana, l’estrument subresant dei civilizacions e lo testament parlant dei societats mòrtas ò vivas.
(En grafia originala: Uno lengo es un clapas; es uno antico foundamento ounte chasque passant a tra sa pèço d’or o d’argènt o de couire; es un mounumen inmènse ounte chasco famiho a carreja sa pèiro, ounte chasco ciéuta a basti soun pieloun, ounte un pople entié a travaia de cors e d’amo pendènt de cènt e de milo an. Uno lengo, en un mot, es la revelacioun de la vido vidanto, la manifestacioun de la pensado umano, l’estrumen subre-sant di civilisacioun e lou testamen parlant di soucieta morto o vivo.)
Lei capoliers
[modificar | Modificar lo còdi]Lo capolier actuau es Paulin Reynard, elegit lo 6 de junh de 2022.[4]
Vejatz tanben
[modificar | Modificar lo còdi]Liames extèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]- (fr) Sit oficial
Nòtas
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ Sei estatuts de 1876 foguèron aprovats per lo prefècte dei Bocas de Ròse lo 4 de mai de 1877. Foguèt declarada segon la lei dau 1er de juihlet de 1901 a la Prefectura d’Avinhon lo 20 de junh de 1905 - Jornal oficial en data dau 27 de junh de 1905. Font:site du Félibrige.
- ↑ Downer, Charles Edward. Frédéric Mistral: Poet and Leader in Provence (en anglés).
- ↑ KREMNITZ Jòrdi (1974) = KREMNITZ Georg, Versuche zur Kodifizierung des Okzitanischen seit dem 19. Jh. und ihre Annahme durch die Sprecher, coll. Tübinger Beiträge zur Linguistik, Tübingen: Narr
- ↑ "Paulin Reynard nouvèu capoulié dóu Felibrige ". Aquò d'aquí, edicion en linha.
.svg){kind=small}