Guèrras Angloneerlandesas
Lei Guèrras Angloneerlandesas son un ensemble de quatre conflictes qu'opausèron lo Reiaume Unit e lei Províncias Unidas entre lei sègles XVI e XVIII. Son enjòc principau èra lo contraròtle dei rotas maritimas internacionalas. La màger part dei combats se debanèron sus lei teatres oceanics e coloniaus. S'acabèron a l'avantatge dei Britanics que capitèron de conquistar de posicions importantas en America, en Africa e en Asia au començament dau sègle XIX.
Causas
[modificar | Modificar lo còdi]Lei causas prefondas dau conflicte son liadas au declin de la poissança espanhòla que permetèt a d'autrei poissanças europèas, principalament França, Anglatèrra e lei Províncias Unidas, de crear e desvolopar de colonias en America e en Asia. Ansin, de rivalitats apareguèron entre marins anglés e olandés qu'èran aperavans puslèu units per atacar lo comèrci espanhòu. Aquelei tensions se concentrèron principalament en America, mai d'autrei regions, coma lo sud deis Índias ò lo Sud-Èst Asiatic, foguèron de causas de conflicte.
Debanament
[modificar | Modificar lo còdi]Premiera Guèrra Angloneerlandesa
[modificar | Modificar lo còdi]
La premiera guèrra es una consequéncia de la Premiera Revolucion Anglesa. Batuts dins leis Illas Britanicas, de reialistas se retirèron dins lei colonias anglesas per perseguir lo combat. En reaccion, Oliver Cromwell ordonèt de modernizar la marina anglesa, çò que li permetèt d'enregistrar plusors succès navaus. Prenguèt tanben divèrsei mesuras per contraròtlar lo comèrci dei colonias e per lo taxar en vista de finançar l'esfòrç de guèrra. En particular, creèt una taxa de 15%, destinada a organizar de convòis militars de proteccion, sus lo cargament de totei lei naviris. Puei, en 1651, lei Britanics capturèron 27 naviris olandés, accusats d'aver romput lo blocus dei colonias reialistas, a Barbados. En mai d'aquò, de corsaris anglés ataquèron d'autrei naviris olandés.
Ostilas, aqueleis accions èran pas totalament anormalas dins una region alunchada d'Euròpa onte lei governadors locaus dispausavan d'una autonòmia larga. Pasmens, la reaccion olandesa foguèt viva e entraïnèt de tensions importantas entre lei dos país. Ansin, un rescòntre entre doas flòtas au sud de Dover degenerèt en batalha lo 29 de mai de 1652 entraïnant una declaracion de guèrra formala lo 10 de julhet seguent.
Mau preparadas a una guèrra d'amplor, lei Províncias Unidas deguèron faciar de dificultats importantas per trobar d'equipatges. D'efiech, l'enròtlament fòrçat i èra enebit, çò qu'entraïnèt de despensas importantas per atraire de volontaris. De mai, après lei guèrras còntra Espanha, l'entretenança dei vaissèus èra venguda marrida. Ansin, après de victòrias preliminàrias en 1652, la flòta olandesa foguèt blocada dins sei pòrts. Menèt pasmens tres temptativas per ne'n sortir ai batalhas de Portland (28 de febrier - 2 de març de 1653), de Gabbard (12-13 de junh de 1653) e de Ter Heijde (10 d'aost de 1654) que s'acabèron per de desfachas. Pasmens, en parallèl, lo comèrci anglés foguèt durament tocat per lei corsaris que capturèron aperaquí 1 200 naviris durant lo conflicte. Ansin, lei dos camps acceptèron de negociar e de restablir la patz amb la signatura dau Tractat de Westminster que permetèt a cada país de sauvagardar seis interès[1].
Segonda Guèrra Angloneerlandesa
[modificar | Modificar lo còdi]
La Segonda Guèrra Angloneerlandesa se debanèt de 1665 a 1667. França e Danemarc i sostenguèron lei Províncias Unidas mai sa participacion demorèt limitada. La causa de la guèrra foguèt lo besonh de sòus dau rèi Carles II que voliá renfòrçar son poder per restablir una monarquia absoluda en Anglatèrra. Trobèt de sostèns au sen dau Parlament car lei marchands olandés avián aprofichat la Guèrra Angloespanhòla de 1654-1660 per estendre sa dominacion comerciala. L'estrambòrd per la guèrra foguèt fòrça important en Anglatèrra e leis escaramochas se multipliquèron entre lei dos país amb l'ataca de plusors naviris ò comptadors olandés per de corsaris. L'amirau Michiel de Ruyter menèt una expedicion per reconquistar lei comptadors olandés d'Africa de l'Oèst. Ocupèt tanben quauquei posicions anglesas. De son caire, lo Parlament Anglés ordonèt d'atacar la colonia de la Nòva Amsterdam que capitulèt lo 27 d'aost de 1664 e venguèt Nòva York. Après d'autrei combats en America e vèrs Gibartar, Anglatèrra declarèt formalament la guèrra lo 4 de març de 1665.
Au començament dau conflicte, la Royal Navy aviá de naviris e una organizacion superiora a son adversari. Pasmens, mancava de marins amb solament 16 000 personaus sus 30 000 necessaris. De son caire, leis Olandés avián fach un esfòrç per modernizar sei vaissèus e dispausar d'un nombre important d'unitats per formar de flòtas importantas destinadas a atacar l'adversari. Dins aquò, l'organizacion èra fragmentada en causa de l'organizacion federala dei Províncias Unidas. Après la captura d'un important convòi marchand anglés, leis Olandés foguèron durament batuts a la batalha de Lowestoft (13 de junh de 1665). Leis Anglés poguèron pas aprofichar aquela victòria en causa de la Granda Pèsta de Londres (75 000 mòrts) e de la revirada d'una ataca còntra un convòi marchand olandés a la batalha de Bergen (12 d'aost de 1665).
Incapabla d'atacar dirèctament son adversari, Anglatèrra formèt una aliança amb Christoph Bernhard von Galen, prince evesque de Münster per atacar lei Províncias Unidas. Amb 18 000 òmes, von Galen capitèt de prendre Twente. Dins aquò, Loís XIV, qu'èra aliat amb lei Províncias Unidas dempuei 1662, mandèt un còrs de 6 000 òmes que dispersèt lei fòrças de Münster. L'intervencion francesa entraïnèt la dubertura de negocacions mai lei dos camps mau capitèron de trobar un acòrd e França declarèt la guèrra lo 22 de junh de 1666. Pasmens, dins lei fachs, lei Francés organizèron ges d'operacion còntra leis Anglés car èran a preparar una guèrra còntra Espanha.
Après aquelei succès diplomatics, l'amirau Ruyter reüniguèt una importanta flòta per blocar l'intrada de Tamisa. Ganhèt la batalha dei Quatre Jorns (11-14 de junh de 1666). Aquò permetèt ais Olandés de blocar lo comèrci de Londres fins a la batalha de North Foreland (4-5 d'aost de 1666). Aqueu combat entraïnèt una crisi ai Províncias Unidas que s'acabèt per la destitucion de l'amirau Obdam, jutjat responsable de la desfacha. Pasmens, leis Anglés deguèron faciar de dificultats importantas en causa dau Grand Incendi de Londres (100 000 mòrts). Lo Parlament refusèt de sostenir lei projèctes ofensius de Carles II e de negociacions vertadieras comencèron entre lei dos camps en octòbre.
En 1667, Carles II ordonèt de privilegiar leis atacas de corsaris còntra lei naviris marchands enemics. Pasmens, aquò permetèt ais Olandés d'aquistar la superioritat navala. Aquò permetèt a Ruyter de menar una incursion vèrs Londres en ocupant una partida de l'estuari de Tamisa (9 de junh de 1667). Una segonda incursion entraïnèt una panica a Londres e lei parlamentaris obliguèron Carles II d'acabar lo conflicte. La patz foguèt signada lo 31 de julhet. Lei Províncias Unidas obtenguèron quauquei drechs comerciaus suplementaris e annexèron Surinam. En cambi, abandonèron New York e New Jersey en America e Cape Coast en Africa. Dins lo rèsta d'America, Francés e Anglés restabliguèron lo statu quo ante bellum[2][3]
Tresena Guèrra Angloneerlandesa
[modificar | Modificar lo còdi]_1673_Willem_van_de_Velde.jpg)
La Tresena Guèrra Angloneerlandesa aguèt luòc entre 1672 e 1674. Es un sosconflicte de la Guèrra d'Olanda que foguèt entraïnada per la volontat de Loís XIV d'annexar lei Províncias Unidas. Carles II i participèt dins lo camp francés en cambi d'un partiment dei conquistas. Dins aquela guèrra, la flòta anglesa obtenguèt l'ajuda de la marina francesa. Pasmens, la collaboracion entre leis amiraus dei dos reiaumes foguèt malaisada. Ansin, leis Aliats foguèron batuts a la batalha de Solebay lo 7 de junh de 1672. En parallèl, deguèron se retirar dins Amsterdam e durbir sei resclausas per arrestar l'armada francesa.
En 1673, la flòta francoanglesa assaièt d'atacar la flòta olandesa per establir un blocus eficaç de la capitala mai foguèt batuda ai batalhas de Schooneveld (7 de junh e 14 de junh) e la batalha de Texel (21 d'aost). Aquelei reviradas e la generalizacion dau conflicte en Euròpa privèt Carles II dau sostèn dei parlamentaris. De mai, lo comèrci anglés èra a subir de pèrdas importantas en causa deis operacions menadas per lei corsaris olandés. En genier de 1674, foguèt obligat d'acceptar de negociacions e la patz foguèt restablida lo 19 de febrier. Lei Províncias Unidas deguèron pagar una indemnitat de 2 000 000 de florins[4].
Quatrena Guèrra Angloneerlandesa
[modificar | Modificar lo còdi]
La Quatrena Guèrra Angloneerlandesa es una consequéncia de la Guèrra d'Independéncia deis Estats Units. D'efiech, lei Províncias Unidas reconoguèron rapidament l'independéncia dei Tretze Colonias, çò qu'entraïnèt una declaracion de guèrra anglesa en decembre de 1780. Mobilizada per avitalhar sei tropas en America e durament atacada per la marina francesa, la Royal Navy aguèt de dificultats per organizar d'operacions còntra d'autreis adversaris. Pasmens, lo declin dei Províncias Unidas limitava desenant sa poissança navala.
Leis Olandés perdiguèron ansin rapidament plusors colonias dins leis Antilhas que foguèron ulteriorament reconquistadas per l'esquadra francesa de l'amirau de Grassa. En revènge, en Asia, en despiech de l'ajuda dei fòrças de Sufren, leis Olandés perdiguèron Trincomalee. La patz foguèt restablida en 1784. Leis Anglés abandonèron Trincomalee en cambi dau pòrt de Negapatam dins lo sud-èst d'Índia.
Guèrras Napoleonencas
[modificar | Modificar lo còdi]Durant lei Guèrras Napoleonencas, lei Províncias Unidas foguèron ocupadas per França e, finalament, annexadas en 1810. Per lei Francés, leis arsenaus olandés èran un atot dins l'encastre de sei temptativas de construrre una flòta pron nombrosa per faciar la Royal Navy. Una partida de l'elèit olandés sostenguèt l'idèa, mai la batalha de Trafalgar (1805) alentiguèt fòrça lo projècte. Dins aquò, Londres aprofichèt aquela ostilitat per ocupar la màger part dei colonias olandesas.
Après la premiera desfacha de Napoleon Ièr en 1814, lei Províncias Unidas foguèron remplaçats per lei País Bas. La patz entre lo reiaume novèu e lo Reiaume Unit foguèt restablida en 1814. Londres i gardèt la colonia dau Cap, basa de la futura Sud-Africa, l'illa de Ceilan e una partida de Surinam. L'annexion dau Cap entraïnèt l'exili d'una partida dei colons olandés que fondèron de republicas independentas a l'interior dei tèrras, çò que menèt ai doas guèrras dei Boer a la fin dau sègle XIX.
Consequéncias
[modificar | Modificar lo còdi]Après un lòng periòde d'equilibri au sègle XVII, lei Guèrras Angloneerlandesas s'acabèron a l'avantatge dau Reiaume Unit que capitèt d'eliminar l'influéncia neerlandesa en America dau Nòrd, en Africa e en Índia. Après la destruccion dau Premier Empèri Coloniau Francés a l'eissida de la Guèrra de Sèt Ans (1756-1763), aquelei conflictes son donc un fondament major de l'Empèri Britanic que dominèt lo sègle XIX. Pasmens, lei Britanics poguèron pas conquistar tot l'espaci coloniau neerlandés e Amsterdam poguèt conservar sei posicions dins leis Antilhas e en Indonesia.
Per lei Neerlandés, la conservacion d'Indonesia li permetèt d'acabar la conquista de la region a la fin dau sègle XIX e de reconstituir un empèri coloniau vertadier. Dins aquò, lei País Bas poguèron plus rivalizar amb lo Reiaume Unit e Amsterdam perdiguèt definitivament son estatut de poissança importanta a l'eissida dei Guèrras Napoleonencas. De son caire, Londres desvolopèt fòrça Sud-Africa e Índia que venguèron d'elements majors de son empèri coloniau. Dins la premiera region, se fau pasmens nòtar lo conflicte amb lei republicas fondadas per lei colons neerlandés que menèt ai doas guèrras boers de la fin dau sègle XIX, sovent consideradas coma l'acabament definitiu dei Guèrras Angloneerlandesas.
Annèxas
[modificar | Modificar lo còdi]Liames intèrnes
[modificar | Modificar lo còdi]Bibliografia
[modificar | Modificar lo còdi]- (en) Charles Ralph Boxer, The Anglo-Dutch Wars of the 17th Century, 1974.
- (en) Roger Hainsworth e Christine Churches, The Anglo-Dutch Naval Wars 1652–1674, Sutton Publishing Ltd., 1998.
- (de) Alfred Mahan, Der Einfluß der Seemacht auf die Geschichte 1660–1812, Koehlers, 1967.
- (en) Gijs Rommelse, The Second Anglo-Dutch War (1665-1667) : raison d'état, mercantilism and maritime strife, Hilversum, Uitgeverij Verloren, 2006.
- (fr) Patrick Villiers e Jean-Pierre Duteil, L'Europe, la mer et les colonies : XVIIe siècle-XVIIIe siècle, Hachette supérieur, coll. « Carré Histoire » (n° 37), 1997.
Nòtas e referéncias
[modificar | Modificar lo còdi]- ↑ (en) Frances G. Davenport (dir.), European Treaties Bearing on the History of the United States and Its Dependencies, vol. 2 1650-1697, The Lawbook Exchange, Ltd., 1929.
- ↑ (de) Heinz Neukirchen, Seemacht im Spiegel der Geschichte, Transpress, 1982, p. 194.
- ↑ (en) Gijs Rommelse, The Second Anglo-Dutch War (1665-1667) : raison d'état, mercantilism and maritime strife, Hilversum, Uitgeverij Verloren, 2006, pp. 184-187.
- ↑ (en) John Donald, « The British and Netherlands armies in relation to the Anglo-Dutch alliance, 1688-1795 », dins H. L. Zwitzer, Navies and Armies — the Anglo-Dutch Relationship in War and Peace 1688-1988, 1990, p. 33.