Timòr Èst : Diferéncia entre lei versions
m →Nòtas & referéncias : Removed deleted template / all info is now in Wikidata, removed: {{Ligam AdQ|de}} using AWB (10903) |
Cap resum de modificació |
||
| Linha 31 : | Linha 31 : | ||
Lo gentilici es '''timorés -esa'''. |
Lo gentilici es '''timorés -esa'''. |
||
| ⚫ | |||
== Istòria == |
== Istòria == |
||
=== Lo periòde portugués === |
|||
== Politica == |
|||
Timòr Èst es una [[republica]] [[parlamentarisme|parlamentària]]. Lo cap d'Estat es lo president, elegit per un mandat de cinc ans. |
|||
[[Fichièr:Indonesia - Conquista neerlandesa après 1824.png|thumb|right|[[Insulíndia]] dins lo corrent dau sègle XIX.]] |
|||
| ⚫ | |||
== Economia == |
|||
Se la mitat orientala de [[Timòr]] es poblada per d'èssers umans dempuei au mens {{formatnum:42000}} ans ([[bauma de Jerimalai]]), son [[istòria]] es mau coneguda avans l'arribada dei [[Portugal|Portugués]], interessats per la [[fusta]] de [[sandau]], en [[1520]]. Prenguèron oficialament lo contraròtle de l'illa en [[1596]]. S'i turtèron ai [[Païses Basses|Neerlandés]] fins a un acòrd de partiment signat en [[1859]]. Laissava la mitat occidentala entre lei mans dei [[Païses Basses|País Bas]] e la partida orientala sota contraròtle portugués. Pasmens, en causa de son alunchament e sa talha pichona, [[Portugal|Portugau]] s'interessèt gaire a sa [[colonialisme|colonia]] durant lo sègle XX. |
|||
''De veire: [[Economia de Timòr Èst]].'' |
|||
En genier de [[1942]], lei [[Japon]]és desbarquèron sus l'illa. En despiech de la neutralitat de [[Lisbona]], n'ataquèron lei doas mitats. De combats saunós (aperaquí {{formatnum:50000}} civius tuats) s'acabèron en febrier de [[1943]] per una victòria japonesa. En [[1945]], [[Portugal|Portugau]] tornèt prendre lo contraròtle dau Timòr Orientau. Après son [[independéncia]], [[Indonesia]], que se considerava coma l'estat successor deis [[Índias Neerlandesas]], revendiquèt pas lo Timòr Orientau. [[Lisbona]] ne gardèt donc lo contraròtle fins a [[1975]] quand lo país donèt l'[[independéncia]] a sei colonias après la [[Revolucion dei Garòfles]]. |
|||
=== Lo periòde indonesian === |
|||
Lo procès d'independéncia foguèt marcat per de violéncias (460 mòrts) entre moderats, desirós de mantenir de liames ambé [[Portugal|Portugau]], e independentistas radicaus gropant au sen dau [[Frònt revolucionari per l'independéncia dau Timòr Orientau]] (Fretilin). En novembre de [[1975]], lo [[Frònt revolucionari per l'independéncia dau Timòr Orientau|Fretilin]] prenguèt l'avantatge sus sei rivaus e proclamèt l'independéncia lo 28. Pasmens, tre lo 7 de decembre, [[Indonesia]] decidèt d'ocupar l'anciana colonia. |
|||
=== L'independéncia === |
|||
== Cultura == |
== Cultura == |
||
== Liames intèrnes == |
|||
== Bibliografia == |
== Bibliografia == |
||
== Vejatz tanben == |
|||
== |
== Nòtas e referéncias == |
||
| ⚫ | |||
== Nòtas & referéncias == |
|||
| ⚫ | |||
{{Commons|East Timor}} |
{{Commons|East Timor}} |
||
{{païses d'Asia}} |
{{païses d'Asia}} |
||
[[Categoria:Timòr Èst|*]] |
[[Categoria:Timòr Èst|*]] |
||
Version del 1 octobre de 2016 a 09.45
|
Timòr Èst
Repúblika Demokrátika Timór Lorosa'e República Democrática de Timor-Leste | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| |||||
| Devisa nacionala : Unidade, Acção, Progresso | |||||
| Imne nacional : {{{imne}}} | |||||
| |||||
| Capitala | Dili (48 731 abitants - 2000) | ||||
| Superfícia | 15 007 km² | ||||
| Populacion Densitat |
1 100 000 (2007) 75,3 ab./km² | ||||
| Independéncia - Jorn -Reconeguda |
(de Portugal) 28 de novembre, 1975 20 de mai de 2002 | ||||
| Ora | UTC+9 | ||||
| Còde telefonic | +670 | ||||
.png)
Timòr Èst (en tétun Timór Lorosa'e, en portugués Timor-Leste) es un estat d'Asia del Sud-Èst dins la part orientala de l'illa de Timòr.
La siá capitala es Dili.
Lo gentilici es timorés -esa.
Geografia
Istòria
Lo periòde portugués
Se la mitat orientala de Timòr es poblada per d'èssers umans dempuei au mens 42 000 ans (bauma de Jerimalai), son istòria es mau coneguda avans l'arribada dei Portugués, interessats per la fusta de sandau, en 1520. Prenguèron oficialament lo contraròtle de l'illa en 1596. S'i turtèron ai Neerlandés fins a un acòrd de partiment signat en 1859. Laissava la mitat occidentala entre lei mans dei País Bas e la partida orientala sota contraròtle portugués. Pasmens, en causa de son alunchament e sa talha pichona, Portugau s'interessèt gaire a sa colonia durant lo sègle XX.
En genier de 1942, lei Japonés desbarquèron sus l'illa. En despiech de la neutralitat de Lisbona, n'ataquèron lei doas mitats. De combats saunós (aperaquí 50 000 civius tuats) s'acabèron en febrier de 1943 per una victòria japonesa. En 1945, Portugau tornèt prendre lo contraròtle dau Timòr Orientau. Après son independéncia, Indonesia, que se considerava coma l'estat successor deis Índias Neerlandesas, revendiquèt pas lo Timòr Orientau. Lisbona ne gardèt donc lo contraròtle fins a 1975 quand lo país donèt l'independéncia a sei colonias après la Revolucion dei Garòfles.
Lo periòde indonesian
Lo procès d'independéncia foguèt marcat per de violéncias (460 mòrts) entre moderats, desirós de mantenir de liames ambé Portugau, e independentistas radicaus gropant au sen dau Frònt revolucionari per l'independéncia dau Timòr Orientau (Fretilin). En novembre de 1975, lo Fretilin prenguèt l'avantatge sus sei rivaus e proclamèt l'independéncia lo 28. Pasmens, tre lo 7 de decembre, Indonesia decidèt d'ocupar l'anciana colonia.
L'independéncia
Cultura
Liames intèrnes
Bibliografia
Nòtas e referéncias
