Lengas afroasiaticas
|
Lengas afroasiaticas
| |
|---|---|
 | |
| En jaune: distribucion actuala de las lengas afroasiaticas | |
| Geografia | |
| País | Arabia Saudita, Iraq, Siria, Israèl, Jordania, Iemèn, Argeria, Marròc, Tunisia, Malta, Mauritània, Nigèria, Nigèr, Mali, Egipte, Sodan, Etiopia, Somalia, Kenya,... |
| Region | Orient Mejan, Africa de l'Èst |
| Classificacion | |
| Familha | lengas afroasiaticas |
Las lengas afroasiaticas o l'afroasiatic son una familha de lengas fòrça anciana d'Africa, d'Asia e tanben d'Euròpa, a Malta.
Se sonan tanben lengas camitosemiticas mas aquel tèrme es de mai en mai contestat e abandonat en lingüistica perque "camita" e "camitic" son una categoria non scientifica que ven de l'imaginari eurocentrista e colonial. Es lo linguista Joseph Greenberg, dins The languages of Africa (1963), qu'a fach valer lo nom d'afroasiatic e sa composicion aperaquí definitiva.
Composicion[modificar | Modificar lo còdi]
Las lengas afroasiaticas se compausan de las familhas seguentas:
- Las lengas omoticas, en Africa de l'Èst, dins una region reducha del sud-oèst d'Etiopia, forman una branca mai distinta que las autras. Considèran sovent que la lenga ongota es omotica, mas sa classificacion es controversiada perque mancan de donadas.
- Las lengas coshiticas ocupan una vasta zona de l'Africa de l'Èst, de la mar Roja al còr de Tanzania (per exemple: lo somali). La lenga beja se classa en general dins lo coshitic mas segon d'unes cercaires, seriá una branca distinta del coshitic.
- Las lengas semiticas son en Africa de l'Èst e del Nòrd, en Asia de l'Oèst e en Euròpa, a Malta. Son, per exemple, l'amara e d'autras lengas d'Etiopia e Eritrèa, l'arabi, lo maltés, l'ebrèu, l'aramèu e ancianament l'akkadian, lo fenician, l'assirian.
- L'egipcian es en Egipte, l'egipcian ancian puèi lo còpte. Es una lenga formant una familha.
- Lo berbèr es en Africa del Nòrd: es una lenga formant una familha.
- Las lengas chadicas se parlan al centre de l'Africa de l'Oèst, sustot al nòrd de Nigèria, per exemple l'haussà.
Aquesta classificacion coneis de nuanças intèrnas segon los cercaires. Mas sa composicion globala es acceptada e aquerida dempuèi las recèrcas de Greenberg (1963).
Fogal[modificar | Modificar lo còdi]
Lo fogal d'origina de las lengas afroasiaticas es discutit. En tot cas es extremament ancian e remonta ben al començament del Neolitic o saique a la fin del Paleolitic.
Lo protoafroasiatic se pensa en general qu'a son origina al nòrd-èst d'Africa [1][2]. Certans universitaris, coma Igor Diakonoff e Lionel Bender, an prepausat Etiopia perque inclutz la majoritat de la diversitat de la familha afroasiatica e ten de grops plan divèrses dins una granda proximitat geografica (omotic, coshitic, semitic), çò que se considèra sovent coma un indici de fogal de dispersion lingüistica. D'autres cercaires, coma Christopher Ehret, situan lo fogal entre la mar Roja e las cataractas de Nil (Nubia, Eritrèa e Etiopia) vèrs 13 000 abans lo Crist, en fasent la correlacion amb de donadas arqueologicas. L'istorian Martin Bernal vei lo fogal dins la Granda Val del Rift.
Una minoritat, coma lo lingüista Alexander Militarev (seguit per l'arqueològ Colin Renfrew), suggerís un fogal a l'Orient Mejan, pus exactament al Levant, en ligam amb la cultura natufiana. Aital lo semitic seriá la sola branca demorada en Asia [3].
La lengas semiticas son la sola branca de l'afroasiatic que, abans l'expansion recenta de l'arabi en Africa, se trobava essencialament en Asia, mas tanben dins una pichona part d'Africa amb las lengas semiticas etiopianas (dins de regions d'Eritrèa e Etiopia). D'unes universitaris pensan qu'a una epòca antica (o preïstorica), de locutors del semitic passèron la mar Roja per anar del sud d'Arabia cap a Eritrèa e Etiopia, mentre que d'autres, coma A. Murtonen (seguit per M. Bernal), contèstan aquela vision e suggerisson que la branca semitica es ben originària d'Etiopia (doncas près del fogal african de l'afroasiatic) e que se seriá difusada puèi, durant lo Neolitic, en Arabia e a l'Orient Mejan.
Referéncias[modificar | Modificar lo còdi]
Bibliografia[modificar | Modificar lo còdi]
- (en) Christopher Ehret, 1995, Reconstructing Proto-Afroasiatic (Proto-Afrasian): Vowels, Tone, Consonants, and Vocabulary Berkeley / Los Angeles: University of California Press.
- (en) Christopher Ehret, 2002, The Civilizations of Africa, a history to 1800, Charlottesville, University of Virginia Press.
- (en) Joseph Greenberg, 1963, The Languages of Africa, L'Aia, Mouton e Bloomington, Indiana University Center.
