Wikipèdia:Carta lingüistica2
Votatz per l'avenidor de Wikipèdia !
Wikipèdia:Carta lingüistica : La carta utilizada pel moment definís les règlas de basa de la Wikipèdia occitana en matèria lingüistica. Aquelas règlas s'aplican en totas las contribucions de l'enciclopèdia.
Una carta es utilizada pel moment, pr'aquò es necessari de tornar votar aquela carta lingüistica, per l'avenidor de wikipèdia e per far participar mai de mond aicí.
Prepausi donc de far un vòte, que començarà lo 15 de febrièr de 2009, e que s'acabarà lo 31 de març de 2009, per votar cal èsser enregistrat, mas cada votz a lo meteis pes, la d'un administrator o d'un ancian a la meteissa valor qu'aquela d'un novèl. D'en primièr prepausi de discutir de cada partida de carta dins la partida discussion de cada seccion. La tòca es de legitimar aquesta carta per l'ensemble de la comunautat occitana, e sabèm totes e totas qu'aquela comunautat a un vejaire diferent sus l'utilizacion de la lenga e de nòrmas, çaquelà espèri qu'aquela carta serà un endrech per conciliar lo mond e non pas un espaci d'insults. Se comprenes pas cossí faire per votar, discutir, avètz un problèma per comprene la sintaxi de wikipèdia, podètz jónher l'equipa d'administracion,Discussion Utilizaire:Cedric31, Discussion Utilizaire:ScArf, Discussion Utilizaire:Mertyl per exemple o per corrièr electronic : tony.gaillard(a)supinfo(punt)com.
Per causir/votar :
{{per}} çò que fa , {{contra}} çò que fa , {{neutre}} çò que fa dins la bona seccion, seguit o non d'una pichon tèxt, e seguit de ~~~~ per signar vòstre vòte.
Es possible e conselhat de votar per cada partida de la carta, çaquelà podètz votar unicament per una partida. Es tanben conselhat de discutir abans de votar.
Se volètz apondre una seccion es possible, mercé de la proposar dins la partida discussion d'aquela pagina.
Bon vòte e mercé !
Varietats regionalas de l'occitanTot article de la Wikipèdia occitana deu èsser redigit dins una dei grandei varietats regionalas de l'occitan, ansin definidas : auvernhat, gascon (inclús l'aranés), lemosin, lengadocian, provençau (inclús lo niçard), vivaroaupenc. Toteis aquelei varietats regionalas son egalas, e la Wikipèdia occitana valoriza la diversitat dialectala. DiscussionQu voti oc per l'egalitat, mes aquo sugereish d'arrespectar ua coerencia infradilectuau a maugrat de tot ; e aquo que complica hera las causas : no'm senteishi pas capable de corregir l'aranes. --Lembeye 18 de març de 2009 a 06:52 (UTC)
Per
ContraNeutre |
Omogeneïtat dialectala deis articlesPer de rasons de coeréncia, un article deu èsser finalament redigit dins un dialècte unic (l'usatge de mai d'un dialècte es admés transitoriament). La regularizacion se fa solament quand l'article es quasi acabat e complet. En cas de conflicte, lo dialècte preponderant dins l'article es prioritari (se pren en còmpte ren que la redaccion personala de cada contributor, e non pas lei modèls predefinits inclús dins l'article). DiscussionQu'ei de mau diser quan un article b'ei acabat. Dilheu que's podere dilheu perpausar que quan, a l'escadença d'ua redaccion un dialecte b'ei significativament dominant dens un article que's pot cambiar de dialecte (e que'n podere donc atau cambiar mantuns cops, en se beth enriquir en mantuas ondadas).
Per
ContraEs pas totjorn possible. Dins una pagina que cita doas vilas de dos parçans de dialècte diferent, cossí fasètz ? Escrivètz Tolosa e Bordèl ? --Jblanc (Joan Francés Blanc) (d) 28 de març de 2009 a 12:41 (UTC) NeutreLuce 17 de març de 2009 a 03:24 (UTC) |
Nòrma classicaLeis articles devon èsser escrichs en nòrma classica, nòrma que permet de notar totei lei varietats regionalas de l'occitan. La nòrma classica es ansin definida : es lo sistèma elaborat principalament per Loís Alibèrt, inicialament per lo lengadocian, e seis adaptacions ais autrei dialèctes. Lei preconizacions dau Conseu de la Lenga Occitana (CLO), que regularizan la codificacion d'Alibèrt e dei grands dialèctes, son d'aplicar dins la Wikipèdia occitana.
DiscussionVodriáu ben que l’ague una discutida aicita. Per exemple sus lo problèma dau deliri dei –z- en plaça d’unei –s- que mena ren mai que complexificacion a la lenga. Sus lei –ç- tanben. Se que non, la nòrma d’Alibert mi sembla ben, òc, mai aquò podriá durbir la pòrta a n’una ouiquipèdi prouvençalo. --Matieu Castel 17 de març de 2009 a 10:21 (UTC) Que demori d'escambiar quauques ideas mei. Qu'ei vertat que tots los diccionaris qui aplican la norma classicas be segueishen pas tostemps lo CLO (a cops simplament per rasons cronologicas). Dilheu que calere demorar un chic mei ; priorizar e recomandar lo CLO mes pas l'impausar e har ua lista de honts acceptablas (ua lista de diccionaris com cantalausa, Alibert, Per Noste). Lo CLO, e adara l'Academia, que son, dens las loas darreras preconizacions un chic joens dilheu. Que soi enquera mei d'acord per ço qui ei de la lexicologia : Italia (en coabitacion dab Itàlia) qu'ei un mot atestat e sovent dominant dens la literatura occitana (cf Ua camada en Italia de Dauger) e mei que mei dens la soa metrica. Om non pot pas eliminar Italia, academia i chivau ... E metro que'm sembla vertader, com opera. L'accentacion occitana de opera qu'ei "òbra" com en francés. Operà, qu'ei un francisme, mes perque pas dens aqueste domeni. Opèra que sembla acceptabla, en coneisher l'accentuacion occitana, mes qu'ei ua paraula moderna e hargoada (correctament e legitimament, mes lo francisme que ho probablement emplegat abans naturalament e shens devalorizar la lenga). Be pensi que cau acceptar los dus. Las duas paraulas, au contre de la diglossia que soslinhan la riquessa de la lenga e deu son monde. --Lembeye 17 de març de 2009 a 19:53 (UTC)
Pas de problemes per çò qu'es de la chausida de la grafia classica. Es evidentament la mai adaptada a tots los dialectes e fin finala la mai istorica, vau pas tornar far tota la cronologia. Mas vòle pas que daus ipotetics contributors que parlen una lenga meravilhosa mas que saben pas escriure sian tenguts a l'ecart de la Wiki. Dau monde entau n'en vese tot plen sus la tiala, e me sembla que i auriá tot un trabalh pedagogic de far per los incitar a venir escriure çò que saben, e a mesura, armonisar en grafia classica, en tenir compte de la diferencia de chascun, luenh de las fòrmas de fascisme linguistic qu'ai pògut veire mai d'un còp per aquí. Per aquò far, la mencion dau CLO dins la charta linguistica me sembla en ren apropriada. Personalament, reconeisse que Alibert a INICIAT (mai qu'elaborat)una grafia classica, mas urosament que dau monde son passats darrier se... Per contra, lo CLO, per io, quo es ren. Tot lo monde ditz que 'quò fai de las annadas que s'es petat la gula, e las teorias linguisticas que n'en ai vist surtir (lo famos "z" en luec de "s", que demòra tant escur e tant òrre per io) m'an jamai convinçut e las ai totjorn trobadas plan luenh de las realitats dau terrenh. De mai, tròbe completament obsolete de seguir las preconiSacions d'un organisme mòrt-vivent a l'ora que se monta una Academia de la lenga en Aran, enquera que 'vise l'afar d'un biais suspicios...--Danís (d) 27 de març de 2009 a 22:01 (UTC)
Per
ContraPer çò qu'es de seguir lo CLO. Quitament se l'idèia de definir de nòrmas per una lenga es bona, me pareis de còps arbitrari. Mertyl me disiá un còp : "metro" pren un accent sul E >> mètro segon lo CLO. Mon diccionari èrav pas d'acòrdi amb lo CLO, dins aquel cas, cossí faire ? Ieu escribi "metrò" perque disi atal. I a tanben la question de lors S venguts Z dins las annadas 90. Sabèm pas perqué. Encara quicòm d'arbitrari ? S davant una vocala fa lo son Z, sufís, segon ieu. Escribi "utiliSar" e non pas "utiliZar". Coma fa ma maire, qu'a totjorn aprés atal. E es de l'occitan correct. Degun m'a pas jamai dit qu'èra una dèca. Luce 17 de març de 2009 a 03:34 (UTC)
Neutre
|
SinonimsLei sinonims pus corrents e pus difusats son de senhalar:
AVÍS - Cau pas confondre "sinonim" e "variacion regionala". Considerem leis exemples seguents:
DiscussionQue soi contre lo hèit de har de wikipedia un loc de normalizacion linguistica ; aquo que's he dens ua academia o un diccionari ; aquiu qu'ei lo contiengut qui daunaja. Per contre, que cau informar suber la lenga. Reg que'm sembla pas dar cap informacio e puish que mentavem los dialectes, en loc de reg. que m'estimari mei Ostal (gasc. e pro ostau). --Lembeye 17 de març de 2009 a 19:56 (UTC)
Per
ContraNeutre
|
NeologismesMots sabentsExistisson en occitan de règlas comunas d'adaptacion dei radicaus, sufixes e prefixes que sèrvon a fargar lei mots sabents. Aqueu lexic internacionau deu èsser emplegat segon lei règlas d'Alibèrt, deis adaptators de son sistèma ais autrei grands dialèctes, e dau CLO. DiscussionComa z'ai desjà dich mai naut, la mencion dau CLO m'embestia. E aquí, tròbe pas la rubrica fòrça explicita. Seriá benleu necessari de tornar indicar las dichas reglas per los neologismes, io entau las coneisse pas (au mens las mai importantas). Sens 'quò, me prononçarai pas.--Danís (d) 27 de març de 2009 a 22:17 (UTC)
Per
ContraNeutre
|
Mots informatics modèrnesPer lei mots modèrnes de l'informatica, coma "Web", "Internet"..., s'utiliza lei formas internacionalas e non pas lei versions occitanizadas "Oèb", "Internèt"... DiscussionPer un còp, sei d'acòrd sus tota la linha. MAS pense que a un moment, aurem quauques problemes em daus mots. Pense per exemple a Webmaster, io quò me fai ren de dire Webmestre... mas pas lo ridicule "mestre de la telaranha", fau pas exagerar...--Danís (d) 27 de març de 2009 a 22:20 (UTC)
Per
ContraMeteissa posicion de principi sus "k, w, y, letras que son pas dins l'alfabet occitan". --Jblanc (Joan Francés Blanc) (d) 28 de març de 2009 a 12:43 (UTC) Neutre |
Noms pròprisNoms de luòcsLei títols d'articles que son de noms de luòcs d'Occitània devon èsser escrichs dins la forma locala. Per exemple, l'article sus Lei Bauç a per títol Lei Bauç. Leis autrei formas, coma Los Bauces, fan l'objècte d'una redireccion vèrs aquest ; pòdon eventualament èsser presentadas per un pichon tèxt dins l'article. (proposicion d'apondon). Lo nom en lenga oficiala es indicat dins l'article. Per exemple Lei Bauç (Les Baux-de-Provence en francés). DiscussionPensi que devèm causir una règla clara per çò qu'es dels noms de comunas en Occitània e las autras, coma per exemple, se devèm far una redireccion del nom en francés vèrs lo nom en occitan ? Pensi que devèm indicar clarament la font del nom en occitan, per pas aver una situacion coma aquò : Sinjau, ont sabèm pas d'ont ven Sinjaud. Puèi pensi que devèm tanben causir quin nom causir pels noms en Corsega, en Bretanha, etc.. se devèm causir pel nom d'article lo nom en breton o aquel en francés ? Pensi que devèm discutir de tot aquò ! Mertyl 14 de febrièr de 2009 a 13:08 (UTC)
Per
ContraNeutre |
Noms de personasLei noms de personas que vivon en Occitània, o que ne son originàrias, recebon en principi una forma occitana (assajatz de tenir còmpte de la zòna dialectala d'origina). Pasmens es sovent util, au començament de l'article, de citar entre parentèsis lo nom en lenga oficiala. Per exemple: "Marisa Bastier (en francés Maryse Bastié); Josèp Garibaldi (en italian Giuseppe Garibaldi); Valèri Giscard d'Estanh (en francés Valéry Giscard d'Estaing)".
DiscussionVotarai contra en l'estat, aimi mai veire Joan Bodon es un escrivan.. aquò e pensi que tot lo mond es d'acòrd, perque es la volontat de Bodon d'escriure son nom en occitan, coma ieu escrivi Tòni Galhard dins la premsa e dins mon trabalh en occitan e pas jamai Tony Gaillard, es una volontat de l'autor, mas quand la persona es d'Occitània, coma per exemple Georges Brassens, qu'a pas jamai, alara qu'es de Seta cantar en occitan, vesi pas de rason d'escriure Jòrdi, mas compreni los que vòlon mai veire Jòrdi en nom d'article per un occitan, mas es pas mon vejaire. Per ieu seriá puslèu Georges Brassens es un cantaire .. ; e de perqué pas Georges Brassens (en occitan Jòrdi Brassens) es un cantaire .. mas pas Jòrdi Brassens es un cantaire ; Mertyl 17 de març de 2009 a 19:08 (UTC)
PerE contra lo sucursalisme linguistic. Question de dignitat. --Jblanc (Joan Francés Blanc) (d) 28 de març de 2009 a 12:44 (UTC) Contra
Que soi meilèu per senhalar entre parentèsis la fòrma occitana deu nom, après lo patronime oficiau, quan ei possible de l'arretrobar, e per informacion. Ne vedi pas un article sus François Bayrou, per exemple, començar per "Francés Vairon". Que sap au ridicule. N'ei pas conegut atau e que poderé pausar problèmas d'identificacion.
Neutre |
Citacions venent de grafias divèrsasLei tèxts escrichs dins d'autrei grafias (per exemple lei tèxts ancians) pòdon èsser citats dins sa grafia d'origina. Se lei citacions son pas tròp lòngas, se suggerís de far una presentacion pedagogica utila: se bota d'en premier lo tèxt en grafia classica, puei entre cabrons <...> lo tèxt en grafia d'origina, per exemple:
DiscussionAqui, sei pas contra una traduccion en normalisada. Mas farai l'inversa : per respectar la volontat daus autors, botariá en prumier la fòrma non-normalisada--Danís (d) 27 de març de 2009 a 22:45 (UTC) Per
ContraNeutre |
Transcripcion deis escrituras non latinasExistís una convencion dau CLO que fa partida dei règlas d'aquesta Carta. Se'n tròba un resumit a l'article Transcripcion deis alfabets arabi, cirillic e grèc. Per transcriure d'autreis escrituras non latinas, coma la chinesa, la coreana, l'etiopiana o l'armènia, lo CLO recomanda d'utilizar de transcripcions internacionalas e pron accessiblas au grand public. Per exemple, lo chinés se transcriu amb lo celèbre sistèma pinyin.
DiscussionPer
Contra
NeutreBroishet 17 de març de 2009 a 09:24 (UTC)
|
Nòrma dau Sistèma internacionau d'unitats (SI)Aquela nòrma internacionala fa partida integranta de la presenta Carta lingüistica, e es d'aplicar sus la Wikipèdia occitana, segon l'exemple d'autras, coma la bretona, l'italiana, l'ongresa, la polonesa, la russa, la suedesa... (cf. dins la Wikipèdia italiana l'article sus lo soleu, e leis articles correspondents dins leis autrei Wikipèdias citadas çai sus). La nòrma de l'SI es descricha dins la brocadura oficiala editada per lo Burèu Internacionau dei Pes e Mesuras (BIPM). En particular, es important de notar que :
Un extrach significatiu (traduch en occitan) de la nòrma de l'SI se tròba dins l'article sus lo Sistèma internacionau d'unitats. DiscussionVoldriái, se foguèsse possible, e per èsser mai fisèls a la realitat, que se citèsse pas la Wikipedia italiana coma exemple de Wiki que seguisson la convencion del SI vist qu'i existís almens las doas possibilitats, amb lo ponch o sens; e que pensi que la primièra es la mai frequenta coma o atèsta la pagina d'acuèlh de la Wiki. Segur la referéncia a l'article Sole o a d'autres d'astronomia es corrècta vist que son d'articles que son estats "revisitats" per un matematician d'escais Gassendi, que se passeja mai que mai aquí amb un autre escais. Per las autras wikis, es probablament just vist que seguisson un modèl segurament sovietic o pòstsovietic que sovent seguís las mòdas francesas... Pas la pena de respondre, participarai nimai als vòtes ni a de discussions interminablas, demandi sonque, se foguèsse possible, de portar totes los arguments d'un biais scientific e pas aproximatiu e parcial... Mercés, Capsot 3 de març de 2009 a 14:38 (UTC)
Quitament se soi d'acòrdi amb tot, me pausi la question per lo h per "ora", l'usatge fa qu'en occitan, de bota un pichon o per "ora", atal >> 8 o 30. Luce 17 de març de 2009 a 03:42 (UTC)
Per
ContraNeutre |
Nòrma dei transcripcions foneticas e fonologicasS'utiliza la nòrma de l'alfabet fonetic internacionau (AFI). Lei signes fonetics pus corrents son disponibles en dessota de la fenèstra d'edicion de la Wikipèdia occitana: basta de clicar sus un signe per l'inserir dins lo tèxt. Remarca - D'un ponch de vista estetic, e mai s'es pas indispensable, es frequent dins Wikipèdia d'inserir lei transcripcions foneticas e fonologicas entre lei balisas seguentas { {IPA|...} } per fin de ne diferenciar la polissa de caractèrs.
DiscussionPer
ContraNeutre |
ConseusLei practicas seguentas son recomandadas per un foncionament melhor de la Wikipèdia occitana. Dialècte de redaccion d'un articleE mai siá pas una règla absoluda, un article pertocant un dialècte, o un territòri ont es practicat, deuriá èsser redigit de preferéncia dins aqueu dialècte.
DiscussionTòrni prepausar que de personas-ressorsas sián designadas per cada dialècte Cedric31 (d) 21 de març de 2009 a 11:12 (UTC) Fau remarcar qu'aquela seccion (Conseus) impausa ren (simplei recomandacions), e dins la version actuala, fa pas partida dei nòrmas. Vivarés (d) 22 de març de 2009 a 15:56 (UTC) Per
ContraNeutreBroishet 17 de març de 2009 a 09:27 (UTC) |
Presentacion dei formas dialectalas principalasLo títol d'un article se repren en gras dins lo tèxt que comença l'article. Se conselha:
Au començament de l'article, es pas necite de precisar la localizacion de cada forma nimai de donar de variantas tròp localas, bòrd que Wikipèdia es pas un tractat de dialectologia. La mençon "reg." (regionalament) sufís. Vos suggerissèm de vos limitar ai grandei variacions regionalas tipicas que pòdon afectar lei mots de l'occitan. A títol indicatiu:
Dins leis articles qu'an de títols complèxes, amb mai d'un mot, vau mai d'evitar de senhalar lo detalh de totei lei variacions dialectalas, senon lo títol seriá de mau legir. Basta d'escriure lo títol dins lo dialècte de redaccion de l'article. Per exemple, dins l'article Darrier teorèma de Fermat: "Lo Darrier teorèma de Fermat enóncia que...". Per còntra, es necessari de preveire totjorn lei redireccions a partir dei formas regionalas pus difusadas: Darrièr teorèma de Fermat, Darrèr..., Darrèir... Dins aquelei redireccions, en mai dei ponchs explicats çai sus, pensatz tanben ai variacions dialectalas seguentas:
DiscussionPer
ContraNeutre |
S'engardar de l'ultralocalismeLei parlars occitans son rics de sei particularitats, mai tanben de sei convergéncias d'una part a l'autra d'Occitània. Se dins vòstre parlar existisson dos mots per dire "òme" : òme e goslalhaire, emplegatz de preferéncia lo mot que cadun compren : òme.
DiscussionE per çò qu'es de se gardar de l'estandardisacion de la lenga ? Non ? --Danís (d) 27 de març de 2009 a 22:50 (UTC) Per
ContraNeutre |
Pas tornar inventar un lexic a cada articleL'occitan manca encara d'un lexic tecnic dins quauquei domenis (la pesca amb la mosca, lo water-polo, etc...). Pasmens, quand i a d'atestacions o d'assais (lingüisticament seriós) de fargar un vocabulari especializat dins un domeni dau saber, lo vau mai tornar emplegar puslèu que de ne fargar un novèu. Aqueu conseu deu pas prene lo pas sus lei règlas generalas.
DiscussionÒc! Cal, abans de crear un mot, verificar, amb l'esplech de recèrca, se de causidas ja son pas estadas fachas, per mai de coeréncia, parièr abans de crear una categoria novèla. Un jorn, benlèu, un comitat d'arbitratge serà elegit, e poirá validar las causidas Cedric31 (d) 21 de març de 2009 a 11:12 (UTC) Una aplicacion: utilizar lei lexics (biologia, informatica, matematicas) publicats recentament per l'IEO. --Vivarés (d) 29 de març de 2009 a 15:30 (UTC) Per
ContraNeutre |
Registre enciclopedicComa dins totei leis autrei lengas de comunicacion e de cultura, es normau en occitan d'utilizar de registres (o d'estils) diversificats per poder ben comunicar segon de situacions diversificadas. Dins una enciclopèdia, conven de chausir un estil neutre e de còps un pauc formau (mai sens exageracion) perque es adeqüat per l'usatge intellectuau. Favoriza la distanciacion, l'objectivitat e la clartat de l'expausat.
La "lenga dau còr", qu'es clafida d'expressions pintorescas, que privilègia lei vèrbs puslèu que lei noms, es un autre registre qu'es tot plen legitim dins d'autrei situacions de comunicacion. Mai es pas un registre que conven per una enciclopèdia.
DiscussionPer
ContraNeutre |
Tipografia (tipes de caractèrs, majusculas e minusculas, pontuacion, etc.)Vejatz lei suggestions a l'article Tipografia.
DiscussionAdieu-siatz ! Soi venguda votar aquí particularament per aquela seccion : la tipografia es mon trabalh, soi plan al fial de las règlas tipofraficas francesas, soi a cercar las règlas dels autres païses de lenga romana per ensajar d'aver quicòm en coerencia entre l'emplec pels autres (los vesins) e l'usatge fa fins a ara en occitan, que s'inspira de las règlas francesas. Cresi que se cal gardar d'un "anti-usatge-francés" a tot prètz, lo rics es de prene un usatge non pas internacional, mas anglo-saxon, qu'es pas la melhora idèia. Per lo moment, de çò qu'ai vist sul net, vaquí l'usatge dels vesins : Francés /espaci/: /espaci/! /espaci/? e verguetas "a la francesa" >> « » Catalan /pas d'espaci/: /pas d'espaci/! /pas d'espaci/? e verguetas sabi pas (encara) Per l'espanhòl, l'italian, lo portuguès, es çò meteis que pel catalan. Cerqui encara mas verguetas. Mas cresi ben que trobarai de verguetas a la francesa perqué l'estampat (segon mon manual de tipografia) en espanhòl (e autres tanben, cresi) las utilisa. Mas segurament sens espaci (veire çò seguissent). Ma segurament pas de verguetas englesas, que semblan pas s'utilsar dins los païses latins. Me cal percisar qu'es un usatge WEB, cerqui encara de causas estampadas per veire s'aquò demòra sonque pel web o si son lors règlas per l'estampat tanben. Es pas nòstre problèma a nautres aquí (l'usatge web sol nos interessa), mas semblariá pas colhon de botar pas d'espaci avans, per evitar un malurós saut a la lihna d'un ! per exemple. A terme, m'interessa d'estudiar tot aquò per faire un ensag de maual de règlas tipograficas occitanas a l'usatge del estampat (benlèu del web mas es pas ma prioritat, quitament s'es interessant tanben) en fasent la sintesi entre l'usatge (dempuèi longtemps que s'estampan de causas en occitan) e los païses vesins. Mas es pas lo subject aquí ! ;) Luce 17 de març de 2009 a 04:02 (UTC) PerContraNeutre |