Wikipèdia:Tipografia

Vaicí quauquei conseus de tipografia per lei wikipedians. Aqueste document es pas una règla, pasmens suggerís de solucions utilas per simplificar e omogeneïzar lei redireccions, lei títols deis articles e lei categorias.

Signes diacritics

Lei signes diacritics occitans, coma l'accent agut (´), l'accent grèu (`), lo trèma (¨), la cedilha (ç) e lo ponch interior (n·h, s·h) son obligatòris subre lei majusculas (segon lo CLO): Àustria, Índia, ÇÒ, ÒC, PRECÍS, FÒRÇA, IN·HÈRN, DES·HAR.

Majusculas e minusculas

Tocant lei majusculas e minusculas, l'occitan a pas encara de règlas precisas, pasmens se conselha de seguir aumens l'usatge generau dei lengas romanicas. En particular:

• Lei noms de lengas an una minuscula: l'occitan, lo wolof, lo latin.
• Lei gentilicis, quand son d'adjectius, an totjorn una minuscula: lei civilizacions africanas.
• Lei gentilicis, quand son de noms, esitan entre minuscula o majuscula (lei reedicions successivas de la gramatica d'Alibèrt esitan tanben): leis africans = leis Africans, una portuguesa = una Portuguesa.
• Lei noms dei jorns e dei mes an de minusculas: divendres, junh.
• Lei noms d'epòcas esitan entre minusculas e majusculas: l'Edat Mejana, l'edat mejana.
• Avís - Lei noms pròpris compausats de mai d'un mot prenon de majusculas dins cada mot principau: Union Europèa, Institut d'Estudis Occitans, Edat Mejana, Edat dau Fèrre, Sistèma Solar (e non Union europèa*, Institut d'estudis occitans*, Edat mejana*, Edat dau fèrre*, Sistèma solar*). Lo respècte d'aquesta convencion rend la cèrca automatica pus simpla e pus eficaça dins Wikipèdia.
  • Per còntra, lei títols d'òbras vòlon una majuscula ren qu'au començament: La grava sul camin de Joan Bodon.

Verguetas, caractèrs romans e italics

Tocant lei caractèrs romans (drechs), lei caractèrs italics e lei «verguetas»:

• Lei títols d'òbras (libres, revistas, òbras d'arts plasticas, de musica o de cinèma...) son en italic: L'enclaus de Robèrt Lafont, Smells like teen spirit de Nirvana, E la nave va de Fellini.
• Lei títols d'articles son «en roman e entre verguetas».
• Lei frasas citadas son puslèu «en roman e entre verguetas». Vejatz modèl:Citacion.
• Lei mots o lei divèrsei formas de lenga se citan en italic; lo sens dei mots se bota «en roman e entre verguetas». Per exemple:
  • lo mot anglés town significa «vila».
  • la terminason -iá. Lo vèrb aver.

Gras, maigre e italic

Dins la Wikipèdia occitana especialament, au començament deis articles:

• Lei formas en lenga occitana que reprenon lo títol d'un article son totei en gras e en roman: "Un can (var. chan) o un gos o un chin es...".
• Lei traduccions dins d'autrei lengas que l'occitan son en en italic e en maigre: "Islàndia (en islandés Ísland) es una illa e un estat d'Euròpa..."

Dins lo còr de l'article:

• L'insisténcia visuala sus un concèpte o sus una idèa se met puslèu en italic, mens sovent en gras: "La pensada de Robèrt Lafont opausa la personalitat (dobèrta e evolutiva) a l'identitat (calhada e sovent fantasmatica)".

Signes de pontuacion e espacis

Tocant lei signes de pontuacion e leis espacis, l'occitan es partejat entre dos usatges:

• L'usatge internacionau, generalizat dins lo Mond e doncas preferible en occitan, bota ges d'espaci davant lei signes ; : ! ? nimai entre lei verguetas en forma de cabrons: xxx; xxx: xxx! xxx? «xxx»
• L'usatge tipic dau francés, excepcionau dins lo Mond, es pus complicat. Es mens recomandable en occitan, e mai se s'emplega dins la nòstra lenga a causa dau pes de la dominacion lingüistica francesa: consistís a botar un espaci insecable davant lei signes ; : ! ? e entre lei verguetas en forma de cabrons: xxx ; xxx : xxx ! xxx ? « xxx ».
• Lei verguetas de tipe anglés an jamai d'espaci interior, tant dins l'usatge internacionau coma dins l'usatge francés: “xxx”

Simbòls d'unitats de mesura

Per lei simbòls d'unitats de mesura, vejatz la Carta Lingüistica / Nòrma dau Sistèma Internacionau d'Unitats (SI) e l'article pus detalhat sus lo Sistèma Internacionau d'Unitats.

Nombres e chifras

Numeracion decimala e chifras aràbias

La numeracion decimala, utilizant lei chifras aràbias, es lo sistèma per defaut per representar lei nombres.

• Per gerir la separacion e la virgula dins lei nombres notats en chifras aràbias, vejatz la Carta Lingüistica / Nòrma dau Sistèma Internacionau d'Unitats (SI) e l'article pus detalhat sus lo Sistèma Internacionau d'Unitats.

Chifras romanas

Dins la tradicion dei lengas romanicas, lei chifras romanas s'utilizan en particular:

• Per numerotar lei sègles: lo sègle XXI.
• Per destriar lei sobeirans e lei papas qu'an lo meteis nom, dins lo meteis país: Enric III de Navarra, Joan XXIII.
• Per numerotar lei congrès, leis assembladas, etc.: IV Congrès de l'AIEO.
• Per ierarquizar una numerotacion, dins un plan per exemple: lei seccions amb de chifras romanas son superioras ai seccions amb de chifras aràbias.

Sufixes abreujats dei nombres ordinaus

Après lei chifras aràbias

Leis abreviacions dei nombres ordinaus son pas encara normalizadas en occitan.

• Dins l'usatge internacionau, es possible de notar lo sufixe ordinau en caractèrs simples, après lei chifras, sens espaci: 1r, 2d, 3n.... Una autra tradicion, pus complicada, consistís a notar lo sufixe subrescrich: 1^r, 2^d, 3ⁿ....
• Leis abreviacions dei sufixes pòdon variar: se pòt notar la darriera letra (1r, 2d, 3n) o lei doas darrierei letras (1er, 2nd, 3en) o mai de letras eventualament (1era, 2nda, 3ena). Una solucion simpla es de notar ren que la darriera letra per fin de reduire lei diferéncias escrichas entre lei dialèctes:
  • 1r = primier, primièr, primèir, primèr... — (es pus simple que 1ier, 1ièr, 1èir, 1èr)
  • 1a = primiera, primièra, primèira, primèra... — (es pus simple que 1iera, 1ièra, 1èira, 1èra)
  • • 2d = segond
    • 2u = dusau
  • • 2a = segonda
    • 2u = dusau
  • • 3n = tresen
    • 3e = tresesme
    • 3u = tresau
  • • 3a = tresena, tresesma — (es pus simple que 3ena, 3esma)
    • 3u = tresau

Etc.

Après lei chifras romanas

Avís - La màger part dei lengas romanicas (a l'excepcion dau francés) meton ges d'abreviacion per lo sufixe ordinau, après lei chifras romanas. Es preferible que l'occitan seguisca la tendéncia romanica majoritària.

• IV Congrès de l'AIEO (e non pas: IVn* Congrès de l'AIEO).
• Lo sègle XXI (e non pas: lo sègle XXIn*). Lo sègle XXI se pòt prononciar "lo sègle vint e un" amb un nombre cardinau o "lo sègle vint e unen" amb un nombre ordinau.
• Boson I, Elisabeta II (e non pas: Boson Ir*, Elisabeta IIa*).
  • Avís - En occitan, segon lo TDF de Frederic Mistral, lei noms de sobeirans se dison amb un nombre ordinau de I a II (Boson I = "Boson Primier", Elisabeta II = "Elisabeta Segonda") e un nombre cardinau a partir de III (Enric III = "Enric Tres", Beneset XIV = "Beneset Catòrze").

Articles connèxes

• Carta lingüistica
• Transcripcion deis alfabets arabi, cirillic e grèc

Referéncias

• Domergue Sumien. . Tipografia: los espacis (en occitan). www.jornalet.com.

Una proposicion de tipografia occitana existís dins:

• Romieu, Maurici; Bianchi, Andrieu. Gramatica de l'occitan gascon contemporanèu. Peçac (Presses Universitaires de Bordeaux), 2005, p. 113-114; 497-506.