Portal:Brasil

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Portal de Brasil

Bandièra brasilièra.
Localizacion de Brasil dins lo mond.

La Republica Federativa de Brasil es lo país mai poblat d'America Latina e lo cinquen del mond per la superfícia. Sa superfícia es de 8 514 876 km², environ 15 còps mai que França. Es situat dins la part centreorientala de l'America del Sud. Confronta al nòrd Veneçuèla, Guyana, Surinam e lo departament d'otramar francés de Guaiana. Es bordat al nòrd-èst, a l'èst e al sud-èst per l'Ocean Atlantic, sus mai de 7360 km. Confronta al sud Uruguai, al sud-oèst Argentina e Paraguai, a l'oèst Bolívia e Peró, e al nòrd-oèst Colómbia. Los sols païses d'America del Sud que Brasil a pas de frontièra amb eles son Chile e l'Eqüator. En defòra del continent, Brasil possedís qualques pichòtas illas de l'ocean Atlantic: las Ròcas de Sant Pèire e Sant Pau, Fernando de Noronha, Trindade e Martim Vaz e las illas coralianas pichòtas sonadas Atol das Rocas.

Brasília

Lo Congrès Nacional Brasilièr
Lo Congrès Nacional Brasilièr

Brasília es la capitala de Brasil. Es famosa per sos plans d'urbanisme e son arquitectura modèrna. Es situada dins lo Districte Federal, creat dins l'estat de Goiás a l'oèst del país. Es localizada 950 km al nòrd-oèst de Rio de Janeiro.

Brasília es una vila planificada, que foguèt bastida en 41 meses, de 1956 al 21 d'abril de 1960. La construccion de la vila foguèt ordenada pel president Juscelino Kubitschek. Lo dessenhaire màger foguèt Lúcio Costa, l'arquitècte màger foguèt Oscar Niemeyer e lo dessenhaire dels païsatges e jardins foguèt Roberto Burle Marx.

Originalament se prevesiá 500 000 abitants, mas uèi l'airal metropolitan n'a pus de 2 milions, çò que provoquèt de cambiaments dins los plans e dessenhs originals. En 1987 l'Unesco declarèt la vila Patrimòni Cultural de l'Umanitat, es mla sola vila bastida al sègle XX qu'a recebut aquel onor.


Istòria

Guilherme Litran: Cavalariá dels Farrapos. Musèu Júlio de Castilhos, Porto Alegre.

La guèrra dels Farrapos o la revolucion Farroupilha son los noms per que se coneguèt lo conflicte separatista que se debanèt entre 1835 e 1845 dins la província de Rio Grande do Sul, en atenhent la region de Santa Catarina (Republica Juliana) al sud de Brasil. Durant aquel periòde lo Rio Grande do Sul se constituiguèt en una republica independenta (Republica Riograndense) los presidents que ne foguèron Bento Gonçalves da Silva e Gomes Jardim. Lo conflicte durèt del 20 de setembre de 1835 fins al 1 de març de 1845.

La revolucion, de caractèr separatista, influencièt de movements dins d'autras províncias brasilièras, coma la Revolucion Liberala a São Paulo en 1842 e la revòlta nomenada Sabinada a la província de Bahia en 1837, las doas d'ideologia liberala. S'inspirèt en la guèrra d'independéncia d'Uruguai, en mantenent de connexions amb la nòva republica del Riu de la Plata, en mai de províncias independentas argentinas, coma Corrientes e Santa Fe.

A l'epòca del periòde de la regéncia en Brasil, lo mot "farrapo" (esperrecat) èra depreciatiu, imputat als liberals pels conservators (chimangos) e amb lo temps aqueriguèt un sens elogiós, en essent adoptat amb orguèlh pels revolucionaris, un pauc coma los sans culottes a l'epòca de la Revolucion Francesa.


Geografia e natura

Païsatge de caatinga

Caatinga (del Tupi-Guarani: caa (bòsc) + tinga (blanc) = bòsc blanc) es un bioma que se tròba solament al Brasil.

La caatinga ocupa una superfícia d'unes 734 478 km², gairenben 8,6% del territòri, en englobant de forma contunha part dels estats brasilièrs de Piauí, Ceará, Rio Grande do Norte, Paraíba, Pernambuco, Alagoas, Sergipe, Bahia e part del nòrd de Minas Gerais, en la region Sud-èst de Brasil.

Presenta una vegetacion tipica de regions semiàridas. Las plantas pèrdon las fuèlhas durant la sason seca. Anteriorament se cresiá que la caatinga èra lo resultat de la degradacion de formacions vegetalas mai exuberantas coma son la dels bòscs amazonics. En aquel bioma a enregistradas unas 1.000 espècias de flòra e se crei que n'i a lo doble o lo triple pas encara enregistradas. Unes 15 milions de personas vivon dins la region, e la populacion se considèra qu'es de las pus pauras de Brasil. L'agricultura en la sason seca es fòrça limitada e i a solament qualques paucas zonas de irrigacion coma la de la val del riu São Francisco.


Torisme

Porto de Galinhas
Porto de Galinhas
Porto de Galinhas es una coneguda plaja de la Region Nòrd-èst de Brasil. La siá reputacion ven, principalament, de las beutats naturalas, piscinas naturalas d'aigas claras formadas entre corals, estuaris, la sabla blanca, amb manglars e cocoters. Localizada dins la vila Ipojuca, a 70 quilomètres de Recife, es una de las plajas del litoral del Nòrd-èst pus visitadas per toristas europèus, principalament portugueses, espanhòls e italians.


Musica

Heitor Villa-Lobos (5 de març de 1887 - 17 de novembre de 1959) es lo compositor modernista brasilièr pus conegut. Foguèt un compositor notament prolific pel nombre d'òbras escrichas. Fòrça trabalhs son arranjaments d'òbras anterioras. Mai que mai en los sieus darrièrs ans, Villa-Lobos realizèt grand nombre de recomposicions. Foguèt un compositor notament prolific pel nombre d'òbras escrichas. Fòrça trabalhs son arranjaments d'òbras anterioras. Mai que mai en los sieus darrièrs ans, Villa-Lobos realizèt grand nombre de recomposicions.

A l'excepcion dels trabalhs perduts, la siá musica es estada fòrça difonduda dins lo mond per las gravaduras existentas, e pels concèrts. Quitament las sinfonias son disponiblas en una gravadura integrala - veire http://www.rdpl.org/villa/stuttgart.html.

Entre las òbras mai popularas de Villa-Lobos podèm mencionar las Bachianas Brasilianas, en essent lo Numèro 5 una de la mai conegudas, escricha per votz e uèch violoncèls, mas interpretadas en fòrça autras combinacions instrumentalas. En seguint amb las siás òbras podèm citar la musica per guitarra coma los Preludis, Estudis e los Choros (lo Choro Numèro 1 es fòrça popular). Es tanben important mencionar la sèria de Quatrins de còrda.


Literatura

Joaquim Maria Machado de Assis (nascut en 1839, mòrt en 1908) foguèt un important escrivan, poèta e dramaturg brasilièr del sègle XIX, e un dels escrivans màgers de lenga portuguesa del mond. Foguèt un dels membres fondators de la Academia Brasileira de Letras (Acadèmia Brasilièra de Literatura).

Los escrivans José Saramago, Carlos Fuentes, Susan Sontag e Harold Bloom son de grands admiradors de sas òbras.


Economia

Embraer 195 de Air Canada.

Embraer, l'Empresa Brasileira de Aeronáutica S.A. ("Entrepresa Brasilièra d'Aeronautica") es una fabrica aeronautica brasilièra. La companhiá produsís d'avions comercials, militars e d'afars. Foguèt lo pus grand exportador del país entre 1999 e 2001, en ocupant totjorn qualqu'un dels tres primièrs luòcs en Brasil. Demèst las entrepresas aeronauticas es la tresena pel nombre d'emplegats après Boeing e Airbus. Tanben es la tresena en quantitat de liurasons annadièras d'avions (après de Boeing e Airbus).

La companhiá a son sèti a São José dos Campos, São Paulo, amassa amb la fabrica principala e lo centre de concepcion e engenhariá. Embraer a una autra fabrica a Gavião Peixoto, tanben dins l'estat de São Paulo, ont se fabrican los compausants mai importants e se desbanan los assages en vòl. Cal notar qu'aquela installacion a amb una pista de 5000 mètres de longor, la tresena pista pus longa dins lo mond.


Politica

La presidenta Dilma Rousseff e lo vicepresident Michel Temer.

Segon la Constitucion de 1988, Brasil es una republica federativa presidencialista. La constitucion de 1988 dona d'amples poders al govèrn federal, e lo president e lo vicepresident son elegits amassa per vòte popular per un periòde de quatre ans. Lo president a un poder executiu important qu'es a l'encòp cap d'Estat e cap de govèrn, e a la facultat de designar lo govèrn. Lo sistèma es inspirat pel modèl nòrd-american. Malgrat aiçò, lo sistèma legal brasilièr seguís la tradicion romana-germanica. Actualament Brasil es governat per Dilma Rousseff, la primièra femna president del país. Lo vicepresident es Michel Temer.

De manièra simultanèa a las eleccions presidencialas, son elegits los membres del Congrès Nacional de Brasil, sèti del poder legislatiu, dividit en doas cambras parlamentàrias: la Cambra dels Deputats, que sos membres an un mandat de quatre ans, e lo Senat Federal, que sos membres an de mandats de uèch ans e son renovats en un tèrç e dos tèrces alternativament cada quatre ans.

Finalament, i a lo poder judiciari, que son instància màger es lo Tribunal Federal Suprèm, responsable d'interpretar la Constitucion Federala, e integrat per onze ministres a vida designats pel president, amb aprobacion del Senat. Lo poder judicial compren tanben lo Tribunal Superior de Justícia, lo Tribunal Superior del Trabalh, lo Tribunal Superior Electoral e lo Tribunal Superior Militar. Totes jutjan en darrièra instància las matèrias de las siás qualificacions.


O sabiatz que...
  • ...La Constitucion brasilièra de 1988 es la 7ena del país dempuèi l'independéncia?
  • ...São Paulo, la pus granda ciutat de l'America del Sud, amb 11 344 269 abitants segon en cens de 2010 e la 10ena vila pus richa del mond, foguèt una vila pichona abans l'expansion de la produccion de cafè en Brasil a la fin del sègle XIX?
  • ...mai de 61% dels utilizaires d'Orkut son brasilièrs?
  • ...Brasil a lo pus grand bacin idrografic del mond?
  • ...Brasil es lo sol país qu'a participat a totas las Copas del Mond de Fotbòl, e lo país qu'a ganhat lo mai de campionats dins aquela competicion?
  • ...13,7% de l'aiga doça mondiala se tròba en Brasil, qu'es lo país pus ric del mond en çò que pertòca aquesta ressorsa naturala?
  • ...qu'al sègle XVIII Ouro Preto, dins l'estat de Minas Gerais èra la mai granda ciutat de tot lo continent american mercé al comèrci de diamant e d'aur?