Republica Populara de China

中华人民共和国
Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó

Devisa nacionala: (cap)
Lenga oficiala	Mandarin estandard
Capitala populacion (an) metropòli (an)	Pequin 7 336 000 abitants (1998) 10 847 827 (2003)
President	Hu Jintao
Primièr ministre	Wen Jiabao
Superfícia	9 596 960 km²
Populacion	1 352 851 888 (2008)
Instauracion de la republica	10 d'octobre de 1912
Moneda	yuan renminbi
Ora	UTC+8
Imne nacional	marcha dels volontaris
ISO-3166	cn
Internet	.cn, .中国 e .中國
Còde telefonic	+ 86

La Republica Populara de China es un Estat situat a l'èst d'Asia, lo mai poblat del mond, amb mai de 1 300 000 000 abitants, e lo quatren per çò qu'es de son espandi territorial, après Russia, Canadà e los Estats Units. China es lo país amb mai frontièras terrèstras del mond: confronta 14 païses: Afganistan, Botan, Birmania (Myanmar), Índia, Cazacstan, Quirguizstan, Laos, Mongolia, Nepal, Corèa del Nòrd, Paquistan, Russia, Tatgiquistan e Vietnam. Las vilas pus importantas son Pequin, Shanghai, Hong Kong, Tianjin e Guangzhou.

Istòria

Lo territòri actual chinés es estat poblat dempuèi de temps fòrça ancians; cal citar demest los primièrs abitants del país l'òme de Pequin que se'n trobèt un cran e que los arqueològs considèran que visquèt dins lo nòrd de la China actuala fa aperaquí 500 000 ans. En mai de las d'epòcas pus recentas, i aguèt de multiplas tròbas de rèstas de culturas preïstoricas. Una de las zònas amb mai de vestigis de preséncia umana anciana en China es la val del Fluvi Jaune, ont apareguèt la primièra cultura istorica chinesa: la dinastia Shang (sègle XVII adC - sègle XI adC). Aquesta dinastia, coneguda sustot per las descobèrtas arqueologicas del sègle XX, serà seguida per la dinastia Zhou (sègle XI adC - 256 adC). Pendent lo periòde Zhou apareisson las escòlas de pensada chinesa anciana, representadas pels pensaires coma Confuci, Mencio, Laozi o Zhuangzi.

En 221 adC Qin Shi Huang unifiquèt lo nòrd de China e se proclamèt el meteis «primièr emperaire». L'emperaire Qin adòptèt de mesuras d'unificacion politica e culturala qu'aguèron de repercussions enòrmas pel futur de China. Pauc après la siá mòrt se fondèt la dinastia An (206 adC - 220), una autra de las grandas dinastias chinesas. Après la dinastia An se succediràn de periòdes d'union e de desunion marcats per la casuda e la pujada de dinastias nòvas. Entre las mai importantas d'aquestas i a la dinastia Tang (618 - 907), que foguèt marcada inicialament per un periòde d'esplendor culturala, la dinastia Yuan (1206 - 1368), fondada per los mongòls après l'ocupacion de China, e las doas darrièras dinastias, Ming (1368 - 1644) e Qing (1616 - 1911), aquesta darrièra d'origina manchó.

La revòlta de Wuchang lo 10 d'octòbre de 1911 marca la fin de la China imperiala. Lo revolucionari Sun Yat-sen, fondador del partit nacionalista Kuomintang, torna en China per proclamar la Republica de China, mas se veirà obligat de cedir la presidéncia a Yuan Shikai, que depausarà definitivament lo darrièr emperaire. Lo periòde republican se caracterizèt per la flaquesa del poder central, d'en primièr a Pequin, e après a Nanjing, ont lo successor de Sun Yat-sen al cap del Kuomintang, Chiang Kai-shek, establiguèt la capitala de la Republica en 1927. Las invasions japonesas, d'en primièr en Manchoria e aprèp dins la rèsta de China, mantendràn lo país dividit fins a la fin de la Segonda Guèrra Mondiala en 1945. Après la desbranda japonesa, l'afrontament entre lo govèrn del Kuomintang e lo Partit Comunista Chinés tornèt començar, en desencadenar una guèrra civila que s'acabarà en 1949 amb la victòria dels comunistas dins lo continent.

Lo 1èr d'octòbre d'aquel an, lo cap comunista Mao Zedong proclamèt la Republica Populara de China. Lo Govèrn de Chiang Kai-shek aguèt de se refugiar dins l'illa de Taiwan, unica part del país, amb qualques illas pichonas, que demorarà, fins ara, fòra del contraròtle del govèrn comunista. Jos la direccion de Mao, aprèp una etapa brèva de recuperacion, China visquèt de moments de convulsions socialas amb de campanhas de massas de formacion ideologica coma lo Grand Saut Endavant o la Revolucion Culturala. Après la mòrt de Mao en 1976 lo país foguèt dirigit brèvament per Hua Guofeng, politic pauc conegut e amb d'escasses sostens, qu'acabèt en cedir lo poder tre 1978 a Deng Xiaoping, nòu cap del país. L'epòca de Deng Xiaoping foguèt marcada per las reformas estructuralas que provoquèron una intensa creissença economica que contunha encara ara. A Deng Xiaoping succediguèron al poder successivament Jiang Zemin e Hu Jintao, actual President de la Republica Populara de China.

Geografia

Mapa dels relèus

Economia

De veire: Economia de la Republica Populara de China

Demografia

Shanghai.

En julhet del 2008 la populacion de la Republica Populara de China èra de 1.333.044.605 personas. Lo país es l'Estat mai poblat del mond. La densitat de populacion es elevada a las regions litoralas orientalas e del sud, del temps que las regions montanhudas de l'oèst son pauc pobladas. Près de 20,1% de la populacion aviá, lo 2008, mens de 14 ans d'edat, 71,9% aviá entre 15 e 64 ans, e 8% aviá mai de 65 ans. La taxa de creisssença populacional lo 2008 s'aima en 0,689%.