Dinastia Qing

La dinastia Qing (tanben dicha dinastia Ch'ing o Ching o Tsing) foguèt la darriera dinastia que reinèt sus China de 1644 a 1912. Succediguèt a la dinastia Ming après un periòde de trebols grèus dins l'empèri e sei territòris vesins pendent la premiera mitat dau sègle XVII. A partir dau sègle XIX, l'Empèri Qing conoguèt un declin important e deguèt acceptar la dominacion deis estats europèus. Deguèt tanben faciar de conflictes intèrnes grèus en causa de l'abséncia de reformas e dei dificultats militaras còntra lei país estrangiers. Aquò causèt l'afebliment de la dinastia e son rebutament en 1912. Foguèt remplaçada per la Republica de China.

Istòria

Article detalhat: Istòria de China.

Retrach de Nurhachi, fondator de la dinastia Qing.

L'istòria de la dinastia imperiala Qing s'estend de 1644 a 1912. Dins aquò, aquela dinastia existissiá en Manchoria dempuei la fin dau sègle XVI. Après sa casuda, lo Japon creèt entre 1932 e 1945 un estat sota sa proteccion en Manchoria que son cap èra lo darrier emperaire de la dinastia rebutat en 1912. La presa dau poder per lei Manchós acomencèt en 1618 e s'acabèt solament en 1683. Conoguèron son apogèu au començament dau sègle XVIII mai lo país s'enfonsèt pauc a pauc dins un periòde d'estanhacion puei de declin, especialament dins lo domeni militar. Au sègle XIX, lo país poguèt donc plus luchar còntra leis armas europèas modèrnas e passèt rapidament sota l'influéncia europèa entraïnant l'aparicion de crisis grèvas a l'interior. Ansin, la dinastia foguèt rebutada per una revòuta generalizada dei províncias e de l'armada que proclamèron la Republica de China.

Formacion de l'estat manchó

Carta italiana de la fin dau sègle XVII representant lei territòris au nòrd de l'Empèri Chinés Ming.

La dinastia Qing es pas eissida de l'etnia chinesa Han que forma la majoritat de la populacion. Au contrari, se formèt dins lo nòrd de China a partir d'un pòble dich Jurchen qu'èra vassau de l'Empèri e qu'èra devesit entre de tribús rivalas. Ansin, la dinastia dei Qing faguèt son aparicion vèrs la fin dau sègle XVI dins lo corrent d'un conflicte tribau. Entre 1582 e 1616, son fondator, Nurhachi, capitèt de renforçar sufisament son poder gràcias a l'unificacion de divèrsei tribús per denegar la dominacion de la dinastia Ming sus la region nòrd de l'Empèri Chinés. Aquò foguèt realizat en 1618 ambé la publicacion dei Sept grègues còntra la tirania imperiala e acomencèt una rebellion armada còntra lei Ming. Entre 1618 e 1621, una premiera tièra de victòrias li permetèt de s'aprochar dei territòris mongòls. Nurhachi favorizèt lo raprochament entre Manchós e Mongòls. Aquò foguèt la fònt d'un alfabet novèu per lo manchó e permetèt la creacion d'una administracion militara e civila per lei divèrsei tribús de la rebellion. Enfin, la rebellion poguèt aprofichar l'experiéncia militara deis armadas mongòlas.

Aquelei basas permetèron la fondacion d'una dinastia e d'un estat solids. D'efèct, en 1626, Nurhachi moriguèt après una desfacha còntra lo generau chinés Yuan Chonghuan au sètge de Liaoning. Après un periòde brèu de rivalitats, la succession foguèt assegurada per son fiu Huang Taiji qu'empachèt la dislocacion de l'òbra de son paire e contunièt la lucha còntra lei tropas mandadas per lo govèrn Ming.

La presa de contraròtle de China

La presa de contraròtle de China se debanèt dau començament de la rebellion de Nurhachi a la fin dau sègle XVII. D'en premier, lei Qing deguèron eliminar lei movements fidèus ai Ming que foguèron solament vencuts en 1683. D'en segond, la dinastia novèla deguèt assegurar sa posicion novèla per lo redreiçament organizacionau dau país, l'estabilizacion de sei frontieras pus menaçadas e per la reconoissança dau poder novèu per lei país estrangiers.

La conquista dau país

Representacion dei tres notables dau regim que se revoutèron còntra la dinastia Qing entre 1678 e 1681.

La conquista dau país s'acabèt en 1683 après una guèrra civila lònga còntra lei tropas fidèlas a la dinastia anciana dei Ming e còntra divèrsei movements de revòutas dirigits per de païsans o de militars. L'element decisiu d'aqueu conflicte foguèt la decision de Huang Taiji de fisar una partida dei pòstes de son administracion o de son armada ai membres de l'etnia Han que forma la majoritat de la populacion chinesa. Ansin, seis enemics poguèron pas formar un frònt unit Han còntra lei Manchós.

Gràcias ais esfòrç dau generau Yuan Chonghuan e la crompa d'armaments europèus modèrnes ai Portugués, lei Ming foguèron capables de resistir victoriosament fins a 1630 quand lo generau foguèt executat per un complòt de la Cort imperiala. En 1635, Huang Taiji adoptèt lo nom de Manchó per lo pòble jurchen e, amb una armada reorganizada, ataquèt tornarmai lei Ming. En 1637, prenguèt lo contraròtle de Corèa puei, entre 1640 e 1642, averèt una tièra de batalhas còntra lei Ming causant lor afondrament politic e militar en causa de l'entraïnament d'unei revòutas dins lei províncias de l'Empèri. Lo 24 d'abriu de 1644, la rebellion de Li Zicheng conquistèt la capitala onte lo darrier emperaire Ming se suicidèt. Una partida dei fòrças Ming encargada de protegir la Granda Muralha preferiguèt alora se raliar ai Qing que poguèron intrar dins Pequin lo 6 de junh de 1644. Una ceremònia de funeralhas foguèt organizada per lo darrier emperaire Ming per legitimar sa succession per lei Qing.

Entre 1645 e 1647, lei rebellions grandas deis annadas 1630-1640 (Li Zicheng, Zhang Xianzhong) foguèron esquichadas per leis armadas Qing mai la lucha militara contunièt per assegurar la presa dau poder per lei Manchós. Lei doas etapas principalas d'aqueu procediment foguèron l'equichament de la revòuta organizada entre 1678 e 1681 per de notables dau regim puei l'eliminacion dei darriereis autoritats Ming. En 1662, lo darrier pretendent Ming au tròne imperiau foguèt executat. Enfin, en 1683, lei darrierei tropas fidèlas ai Ming foguèron destruchas après la conquista de l'illa de Formosa.

L'estabilizacion de l'òrdre imperiau manchó

Traçat (en blau) de l'estat dzungar vèrs 1725.

Entre 1645 e la fin dau sègle XVII, lo poder novèu dei Qing deguèt renforçar sa posicion, la legitimar e l'estabilizar. Au nivèu financier e economic, la dinastia novèla deguèt redreiçar la situacion per melhorar lei condicions de vida de la populacion e aumentar lei revenguts dau govèrn. Aquò foguèt realizat durant la segonda mitat dau sègle, principalament pendent lo rèine de Kangxi (1661-1722). Ansin, entre 1668 e 1692, lo budget imperiau passèt de 14,93 milions de taels a 27,39 milions. Aquò permetèt de reorganizar e de restaurar l'administracion dau país.

Au nivèu diplomatic, lei Qing capitèron d'obtenir la reconoissença diplomatica deis estats o tribús asiatics vesins. Ansin, en 1689, lei Qing obtenguèron la signatura d'un tractat ambé lei Rus a prepaus dau traçat de la frontiera entre lei dos estats. de relacions comercialas foguèron tanben establidas. A partir de la fin dau sègle XVII, China mandèt egalament un ensems d'ofensivas en direccion dei territòris a l'oèst de China per reprendre sa posicion se senhoriá sus leis estats de la region. Aquò entraïnèt a partir de 1696, lo començament d'un conflicte lòng e acarnat còntra l'estat dzungar e va permetre ai Chinés d'establir de protectorats sus Tibet o sus una partida de Mongolia.

L'adopcion d'una politica isolacionista

A partir dau rèine de l'emperaire Shunzhi (1643-1661), la dinastia Qing decidiguèt d'adoptar una politica isolacionista per limitar lei contactes ambé l'estrangier e limitar lei cambis comerciaus ambé lei marchands europèus, solament autorizats dins lo pòrt de Macau. Aquò foguèt decidit inicialament per luchar còntra la flòta Ming basada sus l'illa de Formosa e per empachar una expedicion terrèstra d'aquelei tropas. Ansin, la màger part de la populacion chinesa vivent de lòng dau litorau se deguèt desplaçar a l'interior dei tèrras. Après la conquista de Formosa, aquela politica demorèt entraïnant la barradura de China au rèsta dau monde, subretot après l'expulsion dei missionaris crestians en 1724.

L'apogèu de la dinastia

Retrach de l'emperaire Qianlong (1735-1796.

Lei rèines deis emperaires Yongzheng (1723-1735) e Qianlong (1735-1796 ) son considerats coma l'apogèu de la China Qing. Yongzheng reformèt l'administracion chinesa per centralizar mai la presa de decision e aumentar son eficacitat, especialament dins lo domeni financier. Contunièt de sostenir la classa dei païsans que foguèron exonerats dau pagament de l'impòst. D'un biais similar dins leis afaires militars, creèt tanben un organisme per centralizar e renfòrçar lo poder imperiau sus lei fòrças armadas.

Son successor Qianlong aprofichèt una partida de sei reformas magerament dins lo domeni economic e renforcèt egalament encara leis estructuras l'administracion locala magerament dins lo sector financier. Au nivèu diplomatic, estendeguèt l'Empèri vèrs l'oèst au profiech de Mongolia, de Tibet que deguèt acceptar una garnison après l'invasion gurkha de 1788-1791 o de l'estat dzungar que foguèt destruch. En revenge, lei campanhas en Birmania e au Vietnam s'acabèron per de reviradas. Vèrs la fin de son rèine, Qianlong refusèt lei demandas britanicas e olandesas de durbir l'Empèri au comèrci europèu. Pasmens, aquelei guèrras aguèron un còst important per lei finanças chinesas ja afeblidas per la corrupcion que se desvolopèt a la Cort. A partir deis annadas 1770, l'empèri foguèt tocat per una crisi economica grèva que marquèt lei premiers signes de declin dau país.

Lei premierei dificultats de l'Empèri Qing

Victòria navala britanica a Chuenpee durant la Premiera guèrra de l'opium (1839-1842).

Dins la premiera mitat dau sègle XIX, lei signes de declin apareguts a la fin dau rèine de Qianlong se transformèt en dificultats importants per la dinastia Qing. D'efèct, lo periòde foguèt caracterizat per una aumentacion gròssa de la populacion, una estanhacion de l'economia causant de trebols sociaus mai e mai grèus e la rigitat de l'administracion imperiala que foguèt pas capabla de se transformar per faciar la situacion. De mai, après la fin dei guèrras napoleonencas en 1815, l'aumentacion dau comèrci mondiau e lei limits comerciaus chinés venguèron un problèma diplomatic major. D'un caire, la demanda dei país europèus per de produchs chinés aviá aumentat. D'un autre, leis autoritats chinesas acceptavan solament lo pagament en argent. China, gràcias a sa populacion, representava tanben un desbocat potenciau fòrça important per lei produchs d'Euròpa. Ansin, dins leis annadas 1830, lei marchands faguèron pression sus lor govèrn per obtenir la dubertura de China au comèrci internacionau.

Aquelei doas fònts de tensions, interiora e exteriora, van entraïnar de problèmas grèus au començament deis annadas 1840 d'un biais simultanèu. A l'interior, de faminas e d'inondacions fòrça importantas se debanèron a partir de 1839 causant divèrsei revòutas localas mai o mens importantas fins a l'entraïnament de la Revòuta Taiping en 1851 que s'acabarà solament en 1864 après la destruccion d'unei províncias dau sud. D'autra part, en 1839, la lucha deis autoritats chinesas còntra lo comèrci de l'òpi per lei marchands europèus entraïnèt una reaccion militara britanica (Premiera guèrra de l'òpi de 1839 e 1842) que s'acabèt per una victòria aisada de la flòta anglesa e la capitulacion dau govèrn imperiau. Per lo tractat de Nankin (1842), lei Chinés deguèron acceptar la dubertura de son territòri au comèrci europèu e abandonar una partida important de sa sobeiranetat sus sei doanas. En 1844, leis autrei nacions occidentalas majoras coma França obtenguèron de drechs similars. Aquò causèt una crisi economica grèva (chaumatge, inflacion) en causa de l'arribada de produchs europèus e serà coma lei desastres naturaus dau meme periòde a l'origina de la Revòuta Taiping.

Lo declin continú de la dinastia

Empèri Qing e imperialismes europèus e japonés au sègle XIX.

Soudats japonés pendent la guèrra entre China e Japon de 1894-1895.

La segonda mitat dau sègle XIX foguèt caracterizat per la perseguida dau declin chinés que deguèt faciar de crisis interioras e exterioras novèlas que confirmèron e aumentèron son afebliment. Enterin, a partir deis annadas 1860, un assai de modernizacion foguèt realizat per modernizar rapidàment una partida dau país.

Aquelei temptativas de modernizacion acomencèron après la mòrt de l'emperaire Xianfeng. Cixi, una concubina de Xianfeng e maire de l'emperaire novèu prenguèt lo poder amb un grop de notables de la Cort. Acomencèron una politica de modernizacion segon lo modèl occidentau especialament dins lei sectors industriaus e militars. Entre 1872 e 1885, d'entrepresas chinesas modèrnas poguèron donc se desvolopar mai representavan una partida fòrça minoritària de l'economia chinesa. De mai, èran generalament dependentas deis Europèus per lor logistica e èran menaçadas au nivèu economic per lei privilègis obtenguts per lei nacions occidentalas.

A l'exterior, China subiguèt una tièra de desfachas novèlas còntra leis Europèus puei lo Japon que se modernizèt fòrça rapidament après la Restauracion Meiji (1868-1869). En 1856-1860, la Segonda guèrra de l'òpi veguèt una fòrça francesa e anglesa relativament pichona anientar una armada chinesa e pilhar Pequin. La convencion de Pequin confirmèt e aumentèt lei privilègis acordats en 1842-1844. Puei, entre 1881 e 1885, una guèrra novèla per s'opausar a la conquista per lei Francés d'Indochina e a la creacion d'una zona d'influéncia francesa dins lo sud de l'Empèri s'acabèt per una desfacha suplementària. Enfin, entre 1894 e 1895, lo Japon ataquèt Corèa e i bateguèt lei fòrças modernizadas de l'Empèri. Lo tractat de Shimonoseki permetèt l'evacuacion de Corèa per lei Japonés qu'obtenguèron en cambi lo drech de colonizar l'illa de Formosa.

La fin de la dinastia

Article detalhat: Revolucion chinesa de 1911.

Acte d'abdicacion de l'emperaire Puyi en 1912.

La fin de la dinastia aguèt luòc au començament dau sègle XX après la revirada deis assais de modernizacion dau país. Enterin, de movements nacionalistas opausats a la preséncia estrangiera en China e tanben ais institucions se desvolopèron causant l'afebliment definitiu de la dinastia Qing que foguèt rebutada oficialament lo 1^er de genier de 1912 per la proclamacion de la Republica de China.

D'efèct, après sei desfachas de la fin dau sègle XIX, l'Empèri Qing decidiguèt d'accelerar sa modernizacion sota la direccion de l'emperaire Guangxu. Aquò pertocava lei fòrças armadas e egalament l'administracion, l'organizacion politica (redaccion d'una constitucion) o lo sistèma educatiu. Lo movement se turtèt a l'oposicion dei conservadors que capitèron un còp d'estat en 1898 e reprimiguèron lei partisans dei reformas. La revòuta ganhèt una partida de la populacion que prenguèt lo contraròtle de Pequin (Revòuta dei Boxers) en 1900. La rebellion, encoratjada inicialament per lo govèrn Qing, foguèt vencuda e destrucha per l'Aliança deis Uech Nacions. Lei condicions de patz impausadas en 1901 foguèron una umiliacion novèla per lo govèrn imperiau.

En 1908, la mòrt quasi simultanèa de l'emperaire Guangxu e de Cixi marquèt la disparicion dei caps principaus de la Cort. Lo 10 d'octòbre de 1911, una insurreccion acomencèt dins lo Jiangxi. S'estendeguèt rapidament au rèsta de l'Empèri e d'unitats de l'armada decidiguèron de prendre lei parts de la revòuta. Tre lo 3 de novembre, lo comandant de l'armada chinesa decidiguèt de començar de negociacions secrètas ambé l'insurreccion. Lo 3 de decembre, un alta-au-fuòc foguèt signat entre lei fòrças fidèlas a l'emperaire e lei revolucionaris. Lo 11, un congrès acomencèt ambé lei representants de 17 províncias de l'empèri que s'acordèron sus l'estructura d'un poder provisòri. Lo 29, Sun Yat-sen es elegit per president de la Republica. Lo 12 de febrier de 1912, lo rèsta dau govèrn imperiau, replegat dins lo nòrd de China, anoncièt l'abdicacion dau darrier emperaire, Puyi qu'èra vièlh de 3 ans, marcant la fin definitiva de la dinastia Qing e de l'Empèri Chinés.

En 1917, un còp d'Estat brèu foguèt realizat per un generau partisan dei Qing e donèt tornarmai lo poder a Puyi durant 12 jorns. Vièlh de 12 ans, l'enfant foguèt fòrçat a una abdicacion novèla per lei Republicans que reprenguèron lo poder. Enfin, entre 1932 e 1945, durant la Segonda Guèrra Mondiala, lei Japonés utilizèron egalament Puyi per dirigir e legitimar la creacion d'un estat-satellit en Manchoria. Dich Manchokuò, aquel estat, largament fictiu, s'afondrèt rapidament en fàcia de l'ofensiva sovietica dins la region a la fin de 1945.

Organizacion politica e sociala

Coma successor de la dinastia Ming, la dinastia Qing recuperèt l'estructura governamentala e administrativa tradicionala de l'Empèri Chinés. Ansin, lo poder Qing aguèt una forma similara ai dinastias precedentas mai i apondèt seis innovacions pròprias, especialament dins lo partiment dei pòstes pus importants entre Manchós e Hans. En revenge, lo sistèma militar foguèt prefondament reformat per donar inicialament un ròtle primordiau ai soudats manchós e mongòls supausats pus fidèus que lei soudats hans. Aquela organizacion conoguèt un declin marcat a partir de la mitat dau sègle XIX quand lo país deguèt faciar d'armadas pus modernizadas e que l'influéncia dau poder dau govèrn centrau demeniguèt fortament. Ansin, a la fin dau periòde Qing, una armada novèla será creada segon de critèris occidentaus.

Lo govèrn centrau

Fins ais assais de reformas de la fin dau sègle XIX, lo govèrn centrau de l'Empèri Qing aviá una estructura similara ai govèrns desvolopats per lei dinastias precedentas. L'emperaire èra lo centre dau poder e èra ajudat per sièis ministres principaus. Dins aquò, lo fach que la dinastia Qing èra eissida d'un etnia minoritària obliguèt d'assegurar de pòstes a l'etnia Han majoritària e de contrarotlar la fidelitat dei foncionaris non manchós. D'autra part, certaneis emperaires apondèron quauqueis organs novèus dins lo govèrn. Enfin, lo periòde deis assais de reformas veguèt divèrseis innovacions inspiradas per lo modèl dei govèrns europèus.

Ansin, au començament de la dinastia, l'emperaire èra enviroutat per sièis ministres qu'èran encargats de l'administracion civila (evaluacion, promocion... etc.), dei finanças, dei rites religiós, deis armadas, de la justícia e deis òbras publicas. Aquelei ministèris èran tradicionaus dins l'Empèri Chinés. Dins aquò, la dinastia Qing establiguèt un cambiament important ambé la nominacion de dos caps, un Manchó e un Han, per cada organisme. Un autre cambiament èra la creacion d'un Departament de l'Ostau imperiau qu'èra encargat de la gestion deis afaires intèrnes dau Palais e de la familha de l'emperaire. Enfin, un ensems administratiu foguèt tanben creat per s'ocupar dei relacions ambé Tibet e lei territòris mongòls.

Sota lo rèine de l'emperaire Yongzheng, s'apondèt un Grand Conseu que permetèt de centralizar l'autoritat imperiala sus leis afaires militars e administratius. Aqueu conseu venguèt rapidament lo còr de decision principau per l'emperaire. Sa composicion evolucionèt segon lo periòde mai venguèt pauc a pauc facha de dos Han, dos Manchós e d'un prince de la familha imperiala. En 1861, après la desfacha còntra l'aliança dei Britanics e dei Francés durant la Segonda guèrra de l'òpi, un Ministèri deis Afaires Estrangiers foguèt organizat segon lo modèl europèu. Inicialament creat per un periòde limitat, aqueu ministèri venguèt rapidament permanent e veguèt seis efectius e son budget aumentar fortament a la fin dau sègle XIX. Enfin, en 1898, de reformas dau govèrn foguèron prepausadas mai lo còp d'Estat dei conservadors empachèt lor aplicacion.

L'organizacion territòriala

Organizacion territoriala de l'Empèri Qing vèrs 1820.

L'organizacion territòriala de l'Empèri Qing foguèt fòrtament inspirada per lo mòde d'organizacion adoptat per la dinastia Ming. Dins aquò, se debanèt quauquei reformas regardant l'organizacion intèrna dei províncias chinesas e per inclure lei territòris, mai o mens autonòms, sota protectorat en Mongòlia, dins l'oèst de China e au Tibet.

China e Manchoria foguèron devesidas en províncias segon lo tipe d'administracion tradicionala dau país. Puei, dos o tres províncias foguèron gropadas per formar de vicereiautats. Cada província èra dirigida per un cap civiu e un cap militar. Enfin, aquelei províncias èran devesidas en prefecturas, sota-prefecturas e comtats que sei caps èran respectivament de prefècts, de sota-prefècts e de magistrats. L'estatut dei regions en fòra dei províncias chinesas èra variable mai lei fòrças armadas i avián generalament un ròtle primordiau. Per exemple, au Tibet e dins certanei territòris mongòls sota lo contraròtle chinés, la preséncia Qing èra marcada per de garnisons e de representants oficiaus qu'avián un poder mai o mens important sus leis afaires locaus. Enfin, d'Estats coma Corèa èran vassaus de China.

Lei fòrças armadas

Inspeccion imperiala dei tropas dins lo sud de China vèrs la fin dau sègle XVIII.

L'organizacion dei fòrças armadas conoguèron dos periòdes diferents separats per la Revòuta Taiping. D'en premier, l'armada Qing foguèt organizada segon un sistèma creat per Nurhachi per lei tribús qu'èran devesidas en bandieras. Cada bandiera formava una armada independenta e aviá sa color pròpria. Existiá uech unitats d'aqueu tipe. Tres èran sota la comandament dirècte de l'emperaire e cinc sota la direccion d'un membre de sa familha. Inicialament eficaç, aqueu sistèma organizacionau foguèt pauc a pauc estendut ai províncias e ais etnias conquistas còntra lei Ming.

Après la guèrra, aquelei fòrças foguèron devesidas entre una fòrça principala en garnison a Pequin e lo rèsta dei tropas que foguèron mandadas en garnison dins lo rèsta dei vilas importantas de l'Empèri. D'autra part, leis etnias foguèron separadas car lei Qing per empachar de contactes entre soudats Han e Manchó. Pasmens, lo periòde de patz relativa establit a partir de la mitat dau sègle XVIII entraïnèt un declin major de la capacitat militara de l'armada chinesa. Ansin, aquelei tropas foguèron pas capablas de s'opausar ais armadas europèas dau sègle XIX e conoguèron de dificultats grèvas pendent la Revòuta Taiping. La fin dau sègle XIX veguèt donc l'aparicion d'unitats militaras novèlas qu'èran organizadas segon lo sistèma europèu. Après la desfacha còntra Japon en 1895, aquela evolucion venguèt pus marcada e foguèt formada la Novèla Armada que participarà au còp d'Estat de 1911.

Economia

Caracterizada per una expansion demografica fòrça importanta, l'economia chinesa dau periòde Qing foguèt fòrça dinamica e foguèt una fònt de revenguts importantas fins a la mitat dau sègle XIX. Pasmens, a partir d'aquela epòca, lo declin militar dau país permetèt ai país estrangiers, principalament europèus, d'obtenir la signatura d'acòrds comerciaus fòrça desfavorables ais interés dau govèrn chinés. Vèrs la fin de la dinastia, d'esfòrç limitats foguèron acomençats per modernizar l'economia mai aqueleis assais foguèron abandonats après lo rebutament dei Qing causant un afebliment fòrça important de l'economia chinesa. Ansin, au començament dau sègle XX, China aviá perdut sa posicion economica dominanta au profiech deis economias occidentalas coma lo Reiaume Unit o leis Estats Units d'America.

Demografia

Lo periòde Qing foguèt caracterizat per una aumentacion fòrça importanta de la demografia chinesa. Ansin, evolucionèt de 150 milions d'abitants a la fin de la dinastia Ming a aperaquí 300 milions a la fin dau sègle XVIII. Doas rasons principalas permèton d'explicar aquela aumentacion : l'introduccion de cerealas novèlas dempuei lo continent american o lo sud d'Asia e lo periòde lòng de patz durant tot lo sègle XVIII.

Moneda

Coma durant la dinastia precedenta, lei monedas d'argent demorèron lo centre dau sistèma financier chinés. Aqueu metau foguèt longtemps lo biais solet de pagament acceptat per lei marchands chinés. Durant tot lo periòde de la dinastia, aqueu sistèma foguèt relativament estable gràcias a la produccion d'argent dau continent american que poguèron alimentar e satisfaire lei besonhs de l'economia de l'Empèri.

Evolucions e declin

Destrucha per lei combats còntra lei Ming, l'economia Qing conoguèt un redreiçament a la fin dau sègle XVII. Maugrat la politica isolacionista dau regim, lo comèrci internacionau aumentèt durant tot lo sègle XVIII gràcias ais exportacions (seda, tè, produchs industriaus...). Dins aquò, au començament dau sègle XIX, lo mantenement dei limits impausats au comèrci ambé leis Europèus puei la lucha activa dau govèrn còntra lo comèrci illegau de l'opium entraïnèt una tièra de conflictes armats còntra lei fòrças occidentalas. Aquò causèt un premier declin de l'economia chinesa que foguèt fòrtament tocada per la Revòuta Taiping. Enfin, a la fin dau sègle XIX, leis assais d'industrializacion demorèron fòrça limitats e la politica de zonas d'influéncia sus lo territòri chinés per lei poissanças colonialistas e lo declin economic contunièt. En 1911, China èra una poissança economica segondària a respèct dei país industrializats coma lo Reiaume Unit o Alemanha.

Religion

Lo periòde Qing veguèt pas de cambiaments majors dins son estructura religiosa fins a la fin de la dinastia. D'efèct, lei religions tradicionalas contunièron d'èsser majoritàrias mentre que lei religions occidentalas contuniavan de progressar pauc a pauc dins la populacion. Pasmens, e mai se l'estructura religiosa prefonda dau país evolucionèt pauc, d'eveniments e d'assais de reformas importants aguèron luòc a partir de la mitat dau sègle XIX, de movements religiós novèus apareguèron mesclant divèrseis ideologias tant religiosas coma politicas. Lo pus conegut es lo movement Taiping que foguèt a l'origina d'una revòuta majora dins lo sud dau país entre 1851 e 1864. De mai, en fòra de l'emergéncia d'aquelei grops novèus, lei país occidentaus obtenguèron un drech de predicacion pus important per sei missionaris, generalament crestians, escrichs dins lo tèxte deis acòrds comerciaus signats durant lo sègle.

Sciéncias

La China de la dinastia Qing foguèt un centre intellectuau mondiau major fins au sègle XIX mai lei sciéncias chinesas perdeguèron pauc a pauc lor posicion dominanta au profiech deis idèas europèas. Lei rasons d'aquela evolucion son mau conegudas, subretot que lo país conoguèt d'evolucions importantas au nivèu scientific e tecnologic. Pasmens, lor ritme es relativament lent a respèct deis evolucions que se debanèron en Euròpa a partir dau sègle dei Lutz. Ansin, per exemple, tre leis annadas 1840, China èra en retard dins lo domeni deis armaments.

Cultura

Maugrat lo declin politic progressiu dau país, China demorèt un centre culturau major pendent tota l'epòca Qing. Foguèt magerament lo cas dins lei domenis tradicionaus, ja existents durant lei dinastias precedentas. Pasmens, vèrs la fin de la dinastia, certanei domenis aprofichèron la situacion de crisis politica e socialas per se transformar e desvolopar de tematicas novèlas. L'exemple principau d'aquela situacion es la literatura que conoguèt divèrsei periòdes diferents e prolifics mai la pintura e l'arquitectura contunièron d'èsser d'arts majors ambé d'òbras importantas.

Bibliografia

• (en) Bartlett, Beatrice S., Monarchs and Ministers: The Grand Council in Mid-Ch'ing China, 1723–1820, University of California Press, 1991. ISBN 978-0-520-06591-8.
• (en) Ebrey, Patricia, Chinese Civilization: A Sourcebook (2^a edicion), Simon and Schuster, 1993. ISBN 978-00-2908752-7.
• (en) Elliott, Mark C., "The Limits of Tartary: Manchuria in Imperial and National Geographies", Journal of Asian Studies, 59 (2000): 603–46.
• (en) Faure, David, Emperor and Ancestor: State and Lineage in South China, Stanford University Press, 2007. ISBN 978-0-8047-5318-0.
• (en) Murphey, Rhoads, East Asia: A New History (4^a edicion), Pearson Longman, 2007. ISBN 978-0-321-42141-8.
• (en) Myers, H. Ramon and Yeh-Chien Wang, "Economic developments, 1644–1800", dins Willard Peterson (ed.), The Cambridge History of China: Volume 9: The Ch'ing Empire to 1800, pp. 563–647. Cambridge University Press, 2003. ISBN 978-0-521-24334-6.
• (en) Rawski, Evelyn S., The Last Emperors: A Social History of Qing Imperial Institutions, University of California Press, 1998. ISBN 978-0-520-21289-3.
• (en) Smith, Richard Joseph, China's Cultural Heritage: The Qing Dynasty, 1644–1912, Westview Press, 1994. ISBN 978-0-8133-1347-4.
• (en) Têng, Ssu-yü, and John King Fairbank, China's Response to the West: A Documentary Survey, 1839–1923,Harvard University Press, 1979. ISBN 978-0-674-12025-9.
• (en) Tong, Chee Kiong, e Kwok B. Chan (eds), Alternate Identities: The Chinese of Contemporary Thailand, Times Academic Press, 2001. ISBN 978-981-210-142-6.
• (en) Torbert, Preston M., The Ch'ing Imperial Household Department: A Study of Its Organization and Principal Functions, 1662–1796, Harvard University Asia Center, 1977. ISBN 978-0-674-12761-6.
• (en) Wakeman, Frederic, The Great Enterprise: The Manchu Reconstruction of Imperial Order in Seventeenth-century China, University of California Press, 1985. ISBN 978-0-520-04804-1.
• (en) Waley-Cohen, Joanna, The culture of war in China: empire and the military under the Qing Dynasty, I.B. Tauris, 2006. ISBN 978-1-84511-159-5.
• (en) Woo, X.L., Empress dowager Cixi: China's last dynasty and the long reign of a formidable concubine: legends and lives during the declining days of the Qing Dynasty, Algora Publishing, 2002. ISBN 978-1-8929-4188-6.