Italian : Diferéncia entre lei versions
Cap resum de modificació |
Cap resum de modificació Balisas : Revertida cambiament per telefonet Modificacion pel web mobil |
||
| Linha 10 : | Linha 10 : | ||
|fam1=[[Lengas indoeuropèas]] |
|fam1=[[Lengas indoeuropèas]] |
||
|fam2=[[Lengas romanicas]] |
|fam2=[[Lengas romanicas]] |
||
|fam3=[[ |
|fam3=[[Lengas italodalmatas]] |
||
|fam4=[[italoromanic|Lengas italoromanicas]]<ref>{{Ref-libre|cognòm=Tagliavini|nom=Carlo.|títol=Le origini delle lingue neolatine|editor=Patrono Ed. |luòc=Bologna|an=1982}}</ref> |
|||
|status={{Itàlia}}<br>{{Soïssa}}<br>{{Sant Marin}}<br>{{Vatican}}<br>''Regional''<br>{{Eslovènia}} ([[Pirano]], [[Capodistria]], [[Ancarano]] e [[Isola d'Istria]])<br>{{Croàcia}} ([[Istria]])<br>[[Union Europèa]] |
|status={{Itàlia}}<br>{{Soïssa}}<br>{{Sant Marin}}<br>{{Vatican}}<br>''Regional''<br>{{Eslovènia}} ([[Pirano]], [[Capodistria]], [[Ancarano]] e [[Isola d'Istria]])<br>{{Croàcia}} ([[Istria]])<br>[[Union Europèa]] |
||
|academia=[[Accademia della Crusca]] |
|academia=[[Accademia della Crusca]] |
||
Version del 15 junh de 2024 a 06.55
| Italiano | |
| Parlat en | Itàlia e 29 autres païses |
|---|---|
| Region | Euròpa del Sud |
| Locutors | 70 milions |
| Classament | 21ena |
| Tipologia | SVO [1] Sillabica |
| Classificacion lingüistica | Lengas indoeuropèas |
| Estatut oficial | |
| Oficial de |  Itàlia Soïssa Sant Marin.svg){kind=small} VaticanRegional  Eslovènia (Pirano, Capodistria, Ancarano e Isola d'Istria) Croàcia (Istria)Union Europèa |
| Acadèmia | Accademia della Crusca |
| Estatut de conservacion | |
|
Classada coma lenga segura (NE) per l'Atlàs de las lengas menaçadas dins lo mond | |
| Còdis lingüistics | |
| ISO 639-1 | it |
| ISO 639-2 | ita |
| ISO 639-3 | ita |
| ISO 639-6 | itaitnc (P) |
| Ethnologue | ita  |
| Glottolog | ital1282 |
| Linguasphere | 51-AAA-q |
| ASCL | 2401 |
| IETF | it |
| Mòstra | |
| Article primièr de la Declaracion dels Dreches de l'Òme Articolo 1 | |
| Mapa | |
 | |
L'italian es una lenga del grop de las lengas romanicas dins la familha indoeuropèa. Existís un fòrça grand nombre de lengas neolatinas d'Itàlia dichas a tòrt dialèctes.
L'italian estandard, adoptat per l'estat après l'unificacion d'Itàlia, es basat sul toscan (en particular suls dialèctes de la vila de Florença) e es quicòm d'intermediari entre las lengas italodalmatas del sud e las lengas galloromanicas del nòrd. Son desvolopament foguèt tanben influenciat per los autres dialèctes italians e per las lengas germanicas dels envasidors post-romans.
Dialectologia
Se distinguisson dos grops clarament diferenciats, desseparats per un grand faissèl d'isoglòssas, la Linha Massa-Senigallia (dicha d'un biais mens exacte "linha La Spezia-Rimini"), que correspond a la copadura de las lengas romanicas en dos grands grops: la Romania occidentala (inclusent l'italian septentrional) e la Romania orientala (inclusent l'italian centromeridional e de l'extrème sud)[2].
Classificacion
Lo nòrd-italian o italian septentrional
- Grop galloitalic (una error frequenta es de confondre lo galloitalic amb tot lo nòrd-italian)
- Grop venèt
L'Italian centromeridional :
- Lo toscan, recampa mantun parlars de Toscana e integra, en mai, lo còrs.
- toscan florentin, promogut per Dante al sègle XIII, constituís la basa normalizada de la lenga oficiala italiana.
- Lo còrs (corsu) qu'es vengut una lenga per elaboracion, mas derivada del toscan, amb d'influéncias liguras e un substrat ancian pròche del sarde : parlat en Corsega mas tanben al nòrd de Sardenha (variantas gallurese e sassarese).
- Romanesco contemporani, dialècte toscan parlat dins lo Laci a costat del romanesco classic, eritat de l'Edat Mejana.
- Italian central, parlat dins las regions d'Ómbria, de Laci, de las Marchas e dels abruces. Se distinguisson nombroses parlars seguent las regions : lo laziale a Roma e a l'entorn, lo romanesco classic aital coma lo ciocaro de Frosinone dins la part meridionala de Laci. L' ombrian (o umbro) en Ómbria; lo marchigiano qu'engloba los parlars de las Marchas (d'Ancona, de Fabriano, de Macerata, de Fermo e de Camerino); l' abrucés occidental e l' abrucés adriatic parlat dins los abruces.
- Italian meridional, parlat dins las regions de Campània, de Molise, de Polha, de Basilicata aital coma dins lo nòrd de Calàbria. L'italian meridional compren lo molisano, parlar de Molise.
- Dialèctes de tipe napolitan, comprenent lo campanés (es a dire lo napolitan de Nàpols e sas variantas seguent los parçans de Campània : beneventano de Benevento, salernitano de Salèrne), lo calabrés septentrional (parlat dins lo nòrd de Calàbria), e las doas varietats de lucan (o lucanian), parlat en Basilicata aital coma dins una part de la província calabresa de Cosenza.
- Los dialèctes apulians, emplegats dins la region de Polha e comprenent tres variantas : lo foggiano, parlat dans la província de Foggia; lo barese, dins las províncias de Bari, de Brindisi e pels parçans orientals de Basilicata; e lo tarentin, parlat dins la vila de Tarent e a l'entorn.
Grop lingüistic sicilian :
- Calabrés centromeridional, parlat en Calàbria interiora e devesit en dialèctes.
- Salentin emplegat en Salento, al sud de Polha. Los dialèctes apulians de transicion salentina son parlats, eles, dins las parts meridionalas de las províncias de Brindisi e de Tarent.
Vejatz tanben
Ligams intèrnes
Bibliografia
- [2]. ISBN 978-8894034813.
- {{{títol}}}.
- {{{títol}}}.
